Sản dịch sau sinh - hiện tượng sinh lý thường gặp ở phụ nữ ở thời kỳ hậu sản. Tuy nhiên, quá trình tiết sản dịch gây nhiều phiền toái cho phụ nữ và thậm chí nhiều người còn lo lắng không biết sản dịch sẽ tiết ra bao lâu và sản dịch sau sinh liệu có trường hợp bất thường hay không. Bài viết này sẽ cung cấp thêm thông tin cho bạn về vấn đề sản dịch cũng như những bất thường của nó sau thời kỳ sinh nở của phụ nữ.
1. Sản dịch và các vấn đề liên quan đến sản dịch sau sinh
Sản dịch - dịch được tiết ra từ âm đạo của phụ nữ vào thời kỳ sau khi sinh. Phần dịch này được cấu tạo từ những mảnh vụn của lớp nội mạc tử cung hay màng rụng, cùng với các cục máu đông nhỏ từ vết thương ở vị trí nhau thai bám vào, và kể cả phần sót lại của nước ối hoặc các chất dịch tiết ra từ những vết thương ở cổ tử cung, âm đạo do thực hiện quá trình sinh nở.
Sản dịch có thể xuất hiện cả ở thai phụ sinh thường và sinh mổ. Khi em bé chào đời thì nhau thai được thoát ra bên ngoài và tử cung của người mẹ sẽ co lại tạo thành một khối cầu. Khi tử cung đàn hồi tốt sẽ giúp cho quá trình cầm máu sinh lý sau sinh đạt hiệu quả và hạn chế được sự mất máu hậu sản. Những ngày tiếp theo của thời kỳ hậu sản thì khả năng đàn hồi của tử cung sẽ giảm đi. Tuy nhiên quá trình co hồi của tử cung giúp thoát cả dịch hay còn gọi sản dịch ở trong lòng tử cung và đi ra ngoài theo đường âm đạo. Sản dịch của quá trình sinh mổ thường sẽ hết nhanh hơn so với sinh thường, do trong quá trình mổ để lớp nội mạc tử cung đã được bóc sạch hơn.
Nhưng không phải trường hợp sinh mổ nào cũng khiến cho sản dịch được tống nhanh ra ngoài. Quá trình này còn phụ thuộc vào cơ địa của thai phụ, chế độ chăm sóc cũng như khả năng vận động có thể là yếu tố ảnh hưởng đến quá trình bài tiết sản dịch ở phụ nữ ở thời kỳ hậu sản.
Sản dịch bình thường sẽ có mùi tanh nồng như thời kỳ kinh nguyệt và sản dịch hậu sản thường kéo dài trung bình khoảng 20 ngày hoặc ở một số phụ nữ thời gian này có thể kéo dài hơn khoảng từ 40 đến 50 ngày. Đồng thời, lượng sản dịch và màu sắc của sản dịch cũng có thể bị thay đổi theo thời gian.
Sản dịch trong hai đến 2 ngày đầu của thời kỳ hậu sản sẽ có màu sắc đỏ sậm và xen lẫn cục máu đông nhỏ. Ở thời điểm này lượng sản dịch ra khá nhiều. Và phụ nữ cũng không quá lo lắng nếu thấy phần sản dịch có lẫn các cục máu đông, do đây chỉ là nhau thai còn sót lại và được đẩy ra khỏi cơ thể. Sau một tuần, sản dịch đã chuyển sang màu nâu hồng và lượng sản dịch ở thời điểm này khá ít.
Tuy nhiên, trong sản dịch vẫn có lẫn cục máu đông nhỏ. Sau 3 tuần hậu sản, sản dịch không có máu chỉ bao gồm phần dịch trong hoặc trắng chứa hàm lượng lớn bạch cầu cũng như mô màng vỏ bị hoại tử. Tử cung ở thời điểm này đã co trở lại về kích thước trước đây và như cơn co của tử cung cũng thưa dần và đến hồi tử cung co cũng sắp kết thúc. Sau sáu tuần hậu sản, ở một số phụ nữ có sản dịch màu nâu, hồng hoặc trắng vàng hay huyết trắng sau sinh. Và lượng sản dịch ở thời điểm này khá ít. Nó có thể xuất hiện hàng ngày, đây cũng là giai đoạn cuối của quá trình tống sản dịch ra khỏi cơ thể.
Hàm lượng sản dịch có thể ra nhiều hơn hoặc ít hơn tuỳ thuộc vào điều kiện của từng phụ nữ. Vì vậy, nếu lượng sản dịch ra nhiều, thì người phụ nữ nên cố gắng đứng yên và nghỉ ngơi một chút.
Ngoài ra, sau sinh 3 tháng ra nhiều huyết trắng hoặc sau sinh 3 tháng ra nhiều khí hư hoặc sau sinh 3 tháng ra dịch nhầy hiện tượng này do nội tiết tố của phụ nữ sau quá trình này vẫn chưa ổn định và âm đạo vẫn đang bị tổn thương nên gây ra các hiện tượng này.
2. Dấu hiệu cho thấy sản dịch hậu sản bất thường
Sản dịch được xem như trạng thái sinh lý bình thường với sản phụ sau khi sinh. Tuy nhiên, có khá nhiều phụ nữ lo lắng về những dấu hiệu bất thường của sản dịch.
- Sản dịch có thể tăng hàm lượng tiết ra chứ không giảm đi theo thời gian. Lượng sản dịch có thể tiết ra nhiều trong một vài ngày đầu sau khi quá trình sinh nở kết thúc, nhưng lượng sản dịch sẽ giảm dần theo thời gian. Mặc dù vậy, nếu ở bất kỳ thời điểm nào mà hàm lượng máu đột ngột ra nhiều hơn ban đầu và thời gian kéo dài hơn một tuần thì bạn nên đi gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời tránh tình trạng ảnh hưởng đến sức khoẻ của sản phụ.
- Sản dịch có mùi lạ: Với sản dịch bình thường sẽ có mùi tăng tự nhiên và tương tự như khi có hành kinh và không gây bất cứ khó chịu nào cho người phụ nữ. Nếu sản dịch có mùi lạ hoặc mùi hôi, thì có thể sản dịch đã bị vi khuẩn xuân nhập có thể do nhiễm trùng của tử cung hoặc nhiễm khuẩn do rách tầng sinh môn trong quá trình sinh nở. Mặc dù vậy, nếu ở bất kỳ thời điểm nào mà sản dịch có mùi lạ bất thường thì bạn nên đi gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời tránh tình trạng ảnh hưởng đến sức khoẻ của sản phụ.
- Đau vùng xương chậu. Tình trạng đau vùng xương chậu có thể do nguyên nhân của sự nhiễm trùng tiết niệu hoặc do quá trình táo bón. Nghiêm trọng hơn, tình trạng đau vùng xương chậu có thể còn nhiễm trùng từ trong tử cung. Khi xuất hiện đau vùng chậu với bất kỳ lý do nào thì bạn cũng cần uống nhiều nước hơn so với bình thường và liên hệ với bác sĩ càng sớm càng tốt. Vì vậy để tránh tình trạng viêm nhiễm tử cung hoặc nhiễm khuẩn sau quá trình sinh nở thì bà mẹ cần lưu ý thực hiện vệ sinh vùng kín để tránh được những ảnh hưởng này. Đồng thời nếu cảm thấy có bất kỳ dấu hiệu gì không bình thường thì nên liên hệ với bác sĩ.
3. So sánh giữa sản dịch và băng huyết sau sinh
Theo ý kiến chuyên gia cho biết sản dịch rất khác bưng huyết. Những ngày đầu của hậu sản, sản dịch thường có màu đỏ sẫm với hàm lượng sản dịch nhiều và sau đó giảm dần đồng thời chuyển sang màu hồng hoặc màu nâu khi nội mạc tử cung co trở lại. Và sau 10 ngày hậu sản, thì sản dịch sẽ chuyển thành màu vàng hoặc không màu với lược dịch ít hơn so với những ngày đầu
Còn băng huyết - tình trạng chảy máu sau sinh với hàm lượng máu được thải ra khá nhiều có màu đỏ tươi và không thẫm như sản dịch. Hàm lượng máu chảy nhiều kèm theo các triệu chứng của hoa mắt, chóng mặt hoặc đau tức ở tầng sinh môn. Băng huyết hậu sản được xem như một trong năm bệnh nguy hiểm và thậm chí có nguy cơ tử vong cao đối với sản phụ.
Tuy nhiên, nếu sản dịch có màu nâu thì sản phụ nên chú ý, rất có thể là biến chứng hậu sản nếu sản dịch có mùi hôi và đau bụng. Trong trường hợp này cần đến bệnh viện ngày để kiểm tra và điều trị giúp tránh các bệnh phụ khoa nguy hiểm.
- Viêm âm đạo xảy ra với rối loạn nội tiết, hoặc nhiễm trùng từ vết mổ tầng sinh môn, hay có thể do nằm hoặc ngồi một chỗ khá lâu. Khi bị viêm âm đạo thì khí hư sẽ có màu nâu, hôi và gây ngứa vùng kín.
- Viêm nhiễm tử cung: Với những trường hợp chăm sóc và kiêng cữ không tốt có thể rất dễ khiến cho tử cung bị viêm nhiễm gây ngứa rát vùng kín và đau bụng dưới.
- Ung thư cổ tử cung thường xuất hiện với triệu chứng sản dịch màu nâu, xuất huyết âm đạo giữa chu kỳ kinh, một mỏi, giảm cân đột ngột.
4. Khoảng thời gian kết thúc quá trình bài tiết sản dịch hậu sản
Sản dịch sau quá trình sinh nở thường kéo dài từ 2 đến 6 tuần. Mặc dù vậy, ở một số sản phụ có thể thời gian này sẽ dài hơn với khoảng từ 2 đến 3 tháng. Những nếu sản phụ không có dấu hiệu sốt, hoặc ra nhiều máu và không thể kiểm soát được được thì bạn cũng chưa vội lo lắng. Tuy nhiên, vẫn có nhiều thai phụ lo lắng vì sau sinh 1 tháng vẫn chưa tống hết sản dịch ra khỏi cơ thể. Và những trường hợp này khá hiếm. Mặt khác, nếu sau khoảng 6 tuần sản phụ vẫn thấy sản dịch có máu và kèm theo mùi hôi, đồng thời xuất hiện các dấu hiệu như sốt từ 38 đến 39 độ, và tình trạng bụng dưới căng. Dựa vào dấu hiệu này có thể phán đoán về hiện tượng bể sản dịch - và sản dịch vẫn còn nằm trong tử cung. Tình trạng này được xem khá nguy hiểm nên nếu thấy các dấu hiệu trên sản phụ nên liên hệ gặp bác sĩ ngày để phát hiện bệnh và có phương pháp điều trị kịp thời.
Hơn nữa, màu của sản dịch đầu tiên sẽ có màu đỏ tươi và hàm lượng sản dịch sẽ giảm dần trong một vài tuần đầu. Tuy nhiên, nếu bạn làm việc hoạt động mạnh thì sản dịch có thể quay trở lại. Vì vậy thai phụ sau khi sinh nên có kế hoạch làm việc cụ thể tránh tình trạng làm việc quá sức ảnh hưởng tới sức khoẻ và công việc của bản thân.
5. Cách giúp hết sản dịch nhanh cho phụ nữ trong thời kỳ hậu sản
Ứ đọng sản dịch vẫn được xem như nỗi ám ảnh kinh hoàng của các sản phụ trong thời kỳ hậu sản. Bởi vì, sản dịch gây cho phụ nữ nhiều bất tiện đồng thời kiến họ cảm thấy khó chịu và không thoải mái. Cho nên, phụ nữ khá quan tâm tới việc làm thế nào để có thể đẩy nhanh quá trình này.
Lượng sản dịch có thể được tống nhanh ra khỏi cơ thể giúp tử cung nhanh chóng phục hồi đồng thời rút ngắn quá trình hậu sản có thể bao gồm cả sinh thường và sinh mổ. Vì vậy, phụ nữ nên thực hiện các vận động nhẹ giúp máu huyết lưu thông tạo điều kiện cho tử cung co bóp tốt nhất nhằm đẩy sản dịch ra khỏi cơ thể. Đồng thời với các hoạt động này, thì người phụ nữ thường xuyên thực hiện cho con bú cũng giúp tử cung co bóp và đẩy sản dịch ra ngoài một cách hiệu quả.
Hơn nữa, bạn có thể áp dụng một số phương pháp theo kinh nghiệm của dân gian thường áp dụng cho sản phụ sau hậu sản để đẩy nhanh quá trình này với việc uống nước chè vằng, ăn canh hoặc uống nước rau ngót, ăn canh trứng đậu phụ...
Sau khi sinh, cơ thể người phụ nữ vẫn chưa đủ thời gian hoàn toàn để phục hồi. Vì vậy, thời kỳ hậu sản cũng được xem như thời điểm phụ nữ được chăm sóc đặc biệt để nhanh chóng phục hồi sức khoẻ và hạn chế những biến chứng của sản dịch có thể xảy ra.
- Giữ vệ sinh vùng kín: Sau sinh từ 4 đến 6 tuần tử cung của người phụ nữ vẫn duy trì việc co bóp để đẩy sản dịch ra ngoài. Đây cũng chính là thời điểm thuận lợi vi khuẩn bên ngoài xâm nhập và phát triển khiến cho âm đạo dễ bị viêm nhiễm. Vì vậy, phụ nữ phải giữ vệ sinh thường xuyên đối với vùng kín bằng cách thường xuyên rửa nước âm, lau khô và thay băng vệ sinh. Trong trường hợp sản phụ cảm thấy không quá mệt thì có thể tắm gội bình thường để vệ sinh cơ thể. Tuy nhiên, phải tắm bằng nước ấm, trong phòng kín và tắm nhanh đồng thời lau khô.
- Chế độ ăn uống sinh hoạt: Sau sinh nở, người phụ nữ cần được ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng với việc tăng hàm lượng protein và canxi trong chế độ ăn. Đồng thời, thời kỳ này, phụ nữ cũng nên thực hiện cho con bú sớm giúp tiết ra nhiều oxytocin giúp tăng co hồi tử cung đẩy sản dịch ra ngoài được nhiều hơn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
