Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lưu Thị Bích Ngọc - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não là một kỹ thuật có giá trị giúp cung cấp thông tin về tình trạng sinh lý của não và đặc biệt nhạy với bệnh lý nhồi máu do thiếu máu. Đồng thời còn được khuyên dùng khi bệnh nhân có khiếm khuyết thần kinh cấp, tổn thương sọ não, chẩn đoán đột quỵ cấp và phân biệt đột quỵ với các bệnh lý khác.
1. Chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não là gì?
Hình ảnh khuếch tán (DWI) giúp cung cấp thông tin duy nhất về khả năng sống còn của nhu mô não. Các chuỗi xung T2W, FLAIR...là xung tín hiệu cao thể hiện sự tăng tín hiệu trong vùng cấp máu của động mạch não giữa. Chuỗi xung này thường được chụp đặc biệt phối hợp với xung khuếch tán (DW) để đánh giá sự khuếch tán của các phân tử nước trong vùng tổn thương (thường thay đổi đáng kể theo bệnh lý), tiên lượng khả năng sống còn của nhu mô não.
Vì chụp khuếch tán sử dụng kỹ thuật tạo ảnh anh (echo-planar) nên ít ảnh hưởng đến cử động của bệnh nhân và thời gian khảo sát nhanh, chỉ từ vài giây đến vài phút. DWI có vai trò quan trọng trong việc phát hiện nhồi máu não và phân biệt nhồi máu não cấp với các bệnh lý nội sọ khác.
2. Trường hợp chỉ định
● Tai biến mạch máu não (đặc biệt là nhồi máu não giai đoạn sớm).
● Các bệnh lý chất trắng như: xơ hóa rải rác, do mạch máu, do tia xạ...
● Các tổn thương gây viêm não, áp xe não.
● Chẩn đoán các bệnh lý nội sọ (u não trong trục, ngoài trục, u dây thần kinh, các tổn thương dạng nang...).
● Chấn thương sọ não, nhất là các tổn thương sợi trục....
● Theo chỉ định chuyên môn của bác sĩ điều trị.
3. Trường hợp chống chỉ định
● Người bệnh mang các thiết bị điện tử như: cấy ghép ốc tai, máy điều hòa nhịp tim, máy chống rung, Neurostimulator, thiết bị bơm thuốc tự động dưới da....
● Mang các kẹp phẫu thuật bằng kim loại nội sọ, hốc mắt, mạch máu dưới 6 tháng (Nếu mang trên 6 tháng thì cân nhắc thêm tùy vào tình trạng của bệnh nhân).
● Người mắc bệnh nặng cần có thiết bị hồi sức bên người.
4. Quy trình chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não
4.1 Chuẩn bị trước thủ thuật
Để thực hiện chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não cần chuẩn bị:
Ekip thực hiện:
● Bác sĩ chuyên khoa điện quang.
● Kỹ thuật viên điện quang.
Phương tiện sử dụng:
● Máy chụp mạch cộng hưởng từ 1,5 Tesla trở lên.
● Máy in phim.
● Phim.
● Hệ thống lưu trữ hình ảnh.
Người bệnh cần chuẩn bị:
● Không cần nhịn ăn.
● Chuẩn bị giấy yêu cầu chụp của bác sĩ lâm sàng, có chẩn đoán rõ ràng hoặc có hồ sơ bệnh án đầy đủ (nếu cần).
● Được giải thích trước về thủ thuật để phối hợp tốt với bác sĩ.
● Kiểm tra các chống chỉ định.
● Thay quần áo của phòng chụp cộng hưởng từ theo hướng dẫn, tháo bỏ các vật dụng chống chỉ định.
4.2 Quy trình thực hiện
Toàn bộ quy trình chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não mất khoảng 30 phút lần lượt theo các bước:
Tư thế người bệnh:
● Người bệnh được hướng dẫn nằm ngửa trên bàn chụp.
● Lựa chọn và định vị cuộn thu tín hiệu.
● Chuyển bàn chụp vào khoang máy và định vị khu vực chụp.
Kỹ thuật chụp
● Chụp định vị.
● Chụp các chuỗi xung sọ não T1, T2, FLAIR thông thường trước.
● Chụp các chuỗi xung khuếch tán và giá trị “b” từ b0 đến b1000 tùy theo từng trường hợp lâm sàng cụ thể.
● Lập biểu đồ hệ số khuếch tán biểu kiến (ADC).
Nhận định kết quả
Dựa vào kết quả hình ảnh thu được, bác sĩ đánh giá được tổn thương nhu mô não (nếu có), mức độ khuếch tán nhu mô não...từ đó đưa ra nhận định, tư vấn chuyên môn cho người bệnh và gia đình bệnh nhân nếu có yêu cầu.
Lưu ý:
● Trong khi chụp: liên tục theo dõi mạch, huyết áp và dấu hiệu thần kinh khu trú.
● Sau khi chụp: cho bệnh nhân chờ khoảng 15 phút để theo dõi thêm hoặc chuyển về phòng cấp cứu.
5. Vai trò chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não
Chụp khuếch tán sọ não (DWI) sẽ cung cấp hình tương phản khác so với kỹ thuật MRI thường quy. Chụp cộng hưởng từ khuếch tán sọ não đặc biệt nhạy để phát hiện đột quỵ cấp và phân biệt với các bệnh lý khác có biểu hiện khiếm khuyết thần kinh đột ngột.
Hình ảnh khuếch tán cũng đưa ra thông tin hỗ trợ cho các bệnh lý não khác như u não, nhiễm trùng nội sọ, tổn thương não do chấn thương.... Vì đột quỵ thường gặp và nằm trong đoán phân biệt của hầu hết các tình huống thần kinh cấp tính, hình ảnh khuếch tán cần được áp dụng như chuỗi xung thiết yếu và khuyên dùng cho hầu hết các khảo sát chụp cộng hưởng từ não.
