Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Trần Đức Tuấn - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Chụp MRI đang dần trở nên phổ biến trong khảo sát các cấu trúc liên quan đến xương và thần kinh, nhất là đoạn cột sống thắt lưng. Phương tiện này cung cấp hình ảnh khách quan, rõ nét, tái tạo dựng hình và rất hữu ích trong việc giải quyết các vấn đề bệnh lý tại vùng cột sống thắt lưng.
1. Chụp cộng hưởng từ (MRI) cột sống thắt lưng là gì?
Chụp cộng hưởng từ (MRI) cột sống thắt lưng là một xét nghiệm an toàn và hoàn toàn không gây đau đớn gì. Nguyên lý của chụp cộng hưởng từ là sử dụng năng lượng từ từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết của đoạn cột sống thắt lưng, bao gồm xương, đĩa đệm, dây chằng, tủy sống, các rễ thần kinh và các cấu trúc khác ở vùng lưng dưới.
Chụp cộng hưởng từ khác với chụp cắt lớp vi tính là không sử dụng năng lượng bức xạ. Một máy quét MRI bao gồm một nam châm hình ống lớn với một đường hầm là vị trí đặt bệnh nhân ở trung tâm. Bệnh nhân được đặt trên bàn và trượt vào đường hầm, bên trong lồng nam châm. Một số trung tâm có máy MRI có lỗ mở lớn hơn và trở nên hữu ích cho những bệnh nhân mắc hội chứng sợ lồng kín.
Trong quá trình kiểm tra, sóng vô tuyến được điều chỉnh để thao tác đúng trên các vị trí cần khảo sát của cơ thể. Tín hiệu cắt lớp trên nhiều phương diện sẽ được xử lý bằng máy tính và tái dựng hình. Những hình ảnh này có thể được xây dựng lại thành hình ảnh ba chiều của khu vực được quét. Điều này giúp xác định chính xác các vấn đề ở vùng cột sống thắt lưng với các vấn đề bất thường nghi ngờ có thể xảy ra tại khu vực này.
2. Chỉ định chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng là gì?
Khác với chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng có thể phát hiện nhiều tình trạng, bệnh lý khác nhau của đoạn cột sống thắt lưng, bao gồm các vấn đề về xương (đốt sống), các mô mềm (như tủy sống), dây thần kinh và đĩa đệm.
MRI đôi khi được thực hiện để đánh giá cấu trúc giải phẫu của cột sống thắt lưng, giúp lập ra các kế hoạch phẫu thuật cột sống hoặc theo dõi những thay đổi ở cột sống sau khi phẫu thuật. Ví dụ, chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng có thể tìm thấy chứng hẹp ống sống, đoạn chứa tủy sống bị thu hẹp bất thường, và cần phải phẫu thuật để giải phóng chỗ hẹp.
Bên cạnh đó, chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng cũng có thể đánh giá các đĩa đệm về cấu trúc và vị trí, có thoát vị đĩa đệm chèn vào tủy sống hoặc dây thần kinh hay không.
Ngoài ra, một ưu điểm của chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng là hữu ích trong việc đánh giá các triệu chứng như đau lưng dưới, đau chân, tê, ngứa ran hoặc yếu chi cũng như các vấn đề về kiểm soát bàng quang và ruột. Đồng thời, phim chụp cộng hưởng từ cũng có thể giúp chẩn đoán khối u, chảy máu, sưng viêm, nhiễm trùng ở đốt sống hoặc các mô xung quanh.
3. Quy trình chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng không tiêm thuốc đối quang từ
Việc chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng không tiêm thuốc đối quang từ thường không cần bất kỳ sự chuẩn bị đặc biệt nào. Tuy nhiên, kỹ thuật viên sẽ yêu cầu bạn tháo bỏ bất kỳ vật nào trên cơ thể có chứa kim loại, như kính mắt và trang sức, vì chúng có thể gây nhiễu trong môi trường từ tính.
Những vật bằng kim loại này cũng bao gồm các thiết bị điện tử như máy trợ thính. Đối với các máy không thể tháo rời được như máy tạo nhịp tim hay ở bệnh nhân có thay khớp nhân tạo, cố định kim loại, những bệnh nhân này là chống chỉ định của chụp phim MRI nói chung.
Để có được kết quả MRI chất lượng cao nhất, bạn sẽ cần giữ yên cơ thể trong quá trình quét. Vì lý do này, thuốc an thần có thể được chỉ định nếu bệnh nhân quá lo lắng, kích thích hay đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu cần dùng thuốc này, người bệnh cần nhịn ăn trước đó để giảm thiểu nguy cơ hít sặc. Ngoài ra, điều quan trọng là cần thông báo cho kỹ thuật viên MRI về bất kỳ bệnh lý, dị ứng, phản ứng thuốc trước đó hoặc nếu đang mang thai.
Chụp MRI cột sống thắt lưng không tiêm thuốc đối quang từ thường mất khoảng 30-60 phút để thực hiện. Bạn sẽ nằm yên trên bàn quét trượt vào trong buồng máy trong khi kỹ thuật viên vẫn có thể giao tiếp bằng lời với bạn. Nếu âm thanh trong máy khi hoạt động quá ồn ào, bạn có thể được dùng nút bịt tai hay đeo tai nghe những bản nhạc yêu thích.
Trong lúc đó, cuộn nam châm sẽ xoay quanh cơ thể và tạo ra hình ảnh của cột sống thắt lưng. Mỗi lần quét sẽ mất đến vài phút cho đến khi kết thúc vùng thắt lưng cần khảo sát.
Trong thời gian thực hiện, bất cứ khi nào bạn cảm thấy khó chịu, bạn có thể bấm nút liên lạc với kỹ thuật viên tạm dừng lại để được trấn an. Tuy nhiên, bạn luôn được theo dõi trong toàn thời gian và sẽ được kết nối với một máy kiểm tra nhịp tim, nhịp thở và mức oxy để đảm bảo bạn luôn được giữ an toàn.
Sau khi việc chụp MRI kết thúc, bàn trượt ra ngoài và kỹ thuật viên sẽ giúp bạn đứng dậy ra khỏi bàn. Nếu có dùng thuốc an thần, bạn có thể được chuyển đến khu vực phục hồi chờ tỉnh trước khi có thể ra về. Hầu hết các thuốc an thần sẽ biến mất trong vòng 1-2 giờ và bạn có thể ngay lập tức trở lại các sinh hoạt, vận động, thói quen và chế độ ăn uống như bình thường.
4. Kết quả chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng không tiêm thuốc đối quang từ như thế nào?
Các hình ảnh MRI sẽ được xem bởi một bác sĩ chẩn đoán hình ảnh đã được đào tạo đặc biệt. Kết quả sẽ được gửi về cho bác sĩ ra chỉ định ban đầu.
Những bệnh lý thường gặp trên phim chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng thường liên quan với các cấu trúc xương khớp, đĩa đệm, dây chằng và thần kinh. Trong đó, các bệnh lý cấp tính của thần kinh là đặc biệt quan trọng. Qua đó, bằng cách kết hợp với các bằng chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra những quyết định can thiệp tức thời, nhằm hạn chế các tổn thương ở mức tối thiểu cũng như phòng tránh các di chứng về sau.
Đối với các bệnh lý xương khớp mạn tính, kết quả chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng như là một yếu tố góp phần chẩn đoán và cân nhắc quyết định can thiệp ngoại khoa, tùy vào bệnh cảnh lâm sàng với mục tiêu đem đến lợi ích cao nhất, khả năng hồi phục cho người bệnh.
Tóm lại, chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng không tiêm thuốc đối quang từ là một công cụ hình ảnh học cao cấp để khảo sát các cấu trúc tại khu vực này. Kết quả chụp không chỉ giúp chẩn đoán bệnh mà còn định hướng điều trị, góp phần quyết định cấp thời trong các tình huống nguy kịch ảnh hưởng đến thần kinh, bảo tồn chức năng cho người bệnh.
