Trong cơ thể mỗi người sẽ có một lượng nhỏ AFP. Tuy nhiên, khi bạn mang thai hoặc mắc các bệnh lý về gan thì lượng AFP sẽ tăng cao trong máu. Vậy chỉ số AFP tăng cao có ý nghĩa gì và làm thế nào để giảm chỉ số AFP?
1. Chỉ số AFP là gì?
AFP, viết tắt của cụm từ Alpha-fetoprotein, là một loại protein tầm thường được sản xuất bởi các tế bào gan chưa trưởng thành ở giai đoạn thời kỳ bào thai. Xét nghiệm AFP là một loại xét nghiệm máu sinh hóa, được sử dụng rộng rãi để có thể chẩn đoán và phát hiện ra bệnh ung thư gan nguyên phát.
Mức độ bình thường của nồng độ AFP có trong người trưởng thành là từ 0 - 8 ng/ml. Tuy nhiên, với những người bị bệnh ung thư hoặc có các tổn thương gan đang phục hồi khác thì chỉ số AFP trong máu sẽ tăng nhanh. Nếu kết quả xét nghiệm vượt qua mức bình thường này thì bạn cần phải thực hiện thêm các loại xét nghiệm khác để tìm ra được nguyên nhân.
Cụ thể, nếu chỉ số AFP có trong máu ở mức rất cao từ 500 - 1000 ng/ml trở lên thì đây chính là dấu hiệu của bệnh ung thư.
Nếu chỉ số AFP trong máu chỉ trên khoảng 200 ng/ml và bạn đang bị mắc các bệnh về gan thì có khả năng bệnh đang tiến triển thành bệnh ung thư gan.
Những trường hợp được chỉ định thực hiện xét nghiệm kiểm tra nồng độ AFP như:
- Người đang nghi ngờ mắc bệnh ung thư gan hoặc các loại ung thư khác
- Người bệnh đã được chẩn đoán và điều trị ung thư gan hoặc các loại bệnh ung thư khác cần phải thực hiện để theo dõi, đánh giá được hiệu quả điều trị.
- Người bệnh cảm nhận thấy khối u ở vùng bụng hoặc khối u được phát hiện bằng các phương pháp chẩn đoán khác.
- Những người đang mắc bệnh xơ gan, viêm gan mạn tính cần theo dõi nguy cơ phát triển thành ung thư
- Phòng ngừa việc bệnh ung thư tái phát.
2. Nồng độ AFP có trong gan tăng cao khi nào?
Vì AFP là một loại protein đặc hiệu được tế bào gan của bào thai đang phát triển sản xuất. Sau khi đứa trẻ ra đời và lớn lên thì loại protein này không còn được sản xuất nữa, chính vì thế nồng độ AFP ở trẻ sau khi sinh sẽ giảm đi rất nhanh và được duy trì ở mức độ rất thấp có trong máu cho đến khi trưởng thành.
Tuy nhiên, khi tế bào gan bị tổn thương mạn tính, đặc biệt là có khối u ung thư thì AFP sẽ được kích thích sản xuất, khiến cho nồng độ chất này có trong máu tăng nhanh. Ngoài việc bị ung thư gan ra thì nồng độ AFP có trong máu tăng cao cũng có thể là do các loại bệnh ung thư khác, tiêu biểu như ung thư buồng trứng và ung thư tinh hoàn.
Với những người bệnh đã điều trị bệnh ung thư gan thì xét nghiệm AFP cũng sẽ được sử dụng để đánh giá và theo dõi kết quả điều trị. Vì nếu AFP trong máu đột biến tăng cao thì rất có thể tế bào ung thư vẫn còn và đang tiếp tục phát triển trong gan của người bệnh.
Ngoài ra, nồng độ AFP trong gan tăng cao còn có thể là do các bệnh gan khác như: xơ gan mạn tính, viêm gan, ... . Chính vì vậy, khi nồng độ AFP tăng thì bạn nên làm thêm các loại xét nghiệm khác để có được nguyên nhân chính xác. Một số loại xét nghiệm khác như:
Xét nghiệm miễn dịch
Xét nghiệm AFP cũng là một dạng xét nghiệm miễn dịch, ngoài ra còn có thêm xét nghiệm PIVKA II AFP-L3 có độ chính xác tương đối cao để có thể khẳng định được nguyên nhân.
Xét nghiệm huyết học và sinh hóa
Các chỉ số huyết học và sinh hóa của những người bị ung thư gan nguyên phát thì sẽ có nhiều bất thường, chẳng hạn như:
- Tăng bilirubin máu
- Giảm tiểu cầu, giảm huyết sắc tố và hồng cầu
- Glucose trong máu thấp
- Transaminase tăng vừa
- Rối loạn đông máu, Protein, Albumin giảm, men Arginase trong gan giảm.
Chẩn đoán hình ảnh
Siêu âm: thông thường, siêu âm chỉ có thể phát hiện được khối u gan bất thường có kích thước lớn hơn 1cm cùng với các bệnh lý gan đi kèm. Khối u siêu âm phát hiện được thường có thể là lành tính, chính vì vậy cần chẩn đoán bản chất khối u dựa trên các phương pháp xét nghiệm khác. Có thể kể đến phương pháp siêu âm phổ biến hiện nay là do Fibroscan, giúp đánh giá độ đàn hồi của gan.
- Chụp CT: chụp cắt lớp vi tính động học gan có giá trị chẩn đoán cao nhưng chủ yếu với các khối u trên 1cm
- Chụp động mạch gan chọn lọc: phương pháp này có thể chẩn đoán được bệnh vì khi xuất hiện khối u ung thư gan sẽ làm thay đổi các hình ảnh của động mạch trong gan.
- Chụp MRI gan: đây là phương pháp có độ chính xác rất cao, có thể đánh giá được đặc điểm, vị trí khối u cùng với các tổn thương mà khối u này gây ra.
- Sinh thiết gan: người bệnh sẽ được lấy một lượng nhỏ của khối u gan để tiến hành phân tích.
3. Làm thế nào để giảm chỉ số AFP?
Việc giảm chỉ số AFP phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó. Nếu chỉ số AFP của bạn đang cao do bị ung thư gan hoặc khối u khác, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và điều trị theo hướng dẫn của họ.
Tuy nhiên, nếu chỉ số AFP của bạn tăng do một số nguyên nhân khác, ví dụ như do viêm gan hoặc nhiễm trùng, thì bạn có thể thực hiện các biện pháp sau để giảm chỉ số AFP:
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Bạn nên ăn chế độ ăn uống giàu chất xơ, rau xanh, hoa quả và thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác. Hạn chế ăn đồ chiên, thức ăn nhanh và thực phẩm có chứa chất béo.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục có thể giúp giảm mức đường huyết và giảm mỡ trong cơ thể, giúp giảm chỉ số AFP.
- Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại: Các chất độc hại, chẳng hạn như thuốc lá, cồn, chất độc trong môi trường làm việc và chất gây ô nhiễm môi trường, có thể gây tác động xấu đến sức khỏe gan và tăng chỉ số AFP.
- Điều trị bệnh lý liên quan đến gan: Nếu bạn có bệnh lý liên quan đến gan, ví dụ như viêm gan hoặc xơ gan, điều trị bệnh sớm có thể giúp giảm chỉ số AFP.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Bạn nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các vấn đề về gan và khối u. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề nào liên quan đến gan, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Hy vọng với những thông tin chia sẻ trên sẽ giúp cho bạn có thêm được kiến thức về cách làm thế nào để giảm chỉ số AFP. Đồng thời, cảnh giác hơn với các chỉ số xét nghiệm này để kịp thời tiến hành các xét nghiệm liên quan để có thể tìm ra được nguyên nhân chính xác, để được chẩn đoán và điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
