Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội Tổng Quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Hệ nội tiết ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của bệnh tiểu đường, bệnh tuyến giáp, rối loạn tăng trưởng, rối loạn chức năng tình dục và một loạt các rối loạn liên quan đến hormone khác. Bài viết này sẽ cung cấp thêm các thông tin về hệ thống nội tiết, hệ nội tiết hoạt động thế nào và các hormone mà nó sản xuất.
1. Hệ nội tiết hoạt động thế nào?
Hệ thống nội tiết là một mạng lưới các tuyến sản xuất và giải phóng các hormone giúp kiểm soát nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, bao gồm khả năng cơ thể thay đổi calo để cung cấp năng lượng cho các tế bào và các cơ quan. Hệ thống nội tiết ảnh hưởng đến tim, xương và các mô phát triển và khả năng sinh sản.
Hệ thống nội tiết là một mạng lưới các tuyến và các cơ quan nằm khắp cơ thể. Nó giống với hệ thống thần kinh trong việc kiểm soát và điều chỉnh nhiều chức năng của cơ thể. Tuy nhiên, trong khi hệ thống thần kinh sử dụng các xung thần kinh và dẫn truyền thần kinh để liên lạc, thì hệ thống nội tiết lại sử dụng các sứ giả hóa học gọi là hormone.
Hormone là hoạt chất mà hệ nội tiết sử dụng để gửi thông điệp đến các cơ quan và mô trên khắp cơ thể. Sau khi được giải phóng vào máu, chúng di chuyển đến cơ quan hoặc mô đích của chúng, nơi có các thụ thể nhận biết và phản ứng với hormone.
2. Chức năng hệ thống nội tiết
Hệ thống nội tiết chịu trách nhiệm điều chỉnh một loạt các chức năng cơ thể thông qua việc giải phóng hormone. Hormone được tiết ra bởi các tuyến của hệ thống nội tiết, đi qua dòng máu đến các cơ quan và mô khác nhau trong cơ thể. Các hormone thông báo cho các cơ quan và mô biết phải làm gì hoặc làm thế nào để hoạt động.
Một số ví dụ về các chức năng cơ thể được kiểm soát bởi hệ thống nội tiết bao gồm: sự trao đổi chất, tăng trưởng và phát triển, chức năng tình dục và sinh sản, nhịp tim, huyết áp, thèm ăn, chu kỳ ngủ và thức, thân nhiệt.
3. Cơ quan hệ thống nội tiết
Hệ thống nội tiết được tạo thành từ một mạng lưới phức tạp của các tuyến, đó là các cơ quan tiết ra các chất. Các tuyến của hệ thống nội tiết là nơi các hormone được sản xuất, lưu trữ và giải phóng. Mỗi tuyến sản xuất một hoặc nhiều hormone, đi vào các cơ quan và mô cụ thể trong cơ thể. Các tuyến của hệ thống nội tiết bao gồm:
- Vùng dưới đồi là nơi sản xuất nhiều hormone kiểm soát tuyến yên, nó liên quan đến việc điều chỉnh nhiều chức năng, bao gồm chu kỳ ngủ-thức, nhiệt độ cơ thể và sự thèm ăn. Nó cũng có thể điều chỉnh chức năng của các tuyến nội tiết khác.
- Tuyến yên là tuyến nằm dưới vùng dưới đồi. Các hormone nó tạo ra ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và sinh sản, nó cũng có thể kiểm soát chức năng của các tuyến nội tiết khác.
- Tuyến giáp là tuyến nằm ở phần trước của cổ. Nó rất quan trọng cho sự trao đổi chất. Tuyến cận giáp nằm ở phía trước cổ và có vai trò rất quan trọng để duy trì kiểm soát nồng độ canxi trong xương và máu.
- Tuyến ức nằm ở thân trên, nó hoạt động cho đến tuổi dậy thì và sản xuất các hormone quan trọng cho sự phát triển của một loại tế bào bạch cầu gọi là tế bào T.
- Tuyến thượng thận là tuyến có thể được tìm thấy trên đầu của mỗi quả thận, tuyến này sản xuất các hormone quan trọng để điều chỉnh các chức năng như huyết áp, nhịp tim và phản ứng căng thẳng.
- Tuyến tụy nằm ở bụng phía sau dạ dày với chức năng liên quan đến việc kiểm soát lượng đường trong máu.
Một số tuyến nội tiết cũng có chức năng không phải nội tiết. Ví dụ, buồng trứng và tinh hoàn sản xuất hormone, nhưng chúng cũng có chức năng không phải là nội tiết sản xuất trứng và tinh trùng, tương ứng.
Hệ thống nội tiết rất đa dạng và mối quan hệ giữa các tuyến nội tiết rất mật thiết, chỉ với một thay đổi nhỏ cũng sẽ gây ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.
4. Điều kiện có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết
Đôi khi, nồng độ hormone có thể quá cao hoặc quá thấp. Khi điều này xảy ra, nó có thể có một số ảnh hưởng đến sức khỏe. Các dấu hiệu và triệu chứng phụ thuộc vào mức độ mất cân bằng hormone. Dưới đây là về một số điều kiện có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và thay đổi nồng độ hormone.
4.1 Bệnh cường giáp
Bệnh cường giáp xảy ra khi tuyến giáp tạo ra nhiều hormone tuyến giáp hơn mức cần thiết. Điều này có thể được gây ra bởi một loạt các yếu tố, bao gồm cả điều kiện tự miễn dịch. Một số triệu chứng phổ biến của cường giáp bao gồm: mệt mỏi, hồi hộp, giảm cân, bệnh tiêu chảy , nhịp tim nhanh, khó ngủ.
Điều trị bệnh cường giáp phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng cũng như nguyên nhân cơ bản của nó. Các lựa chọn bao gồm thuốc, liệu pháp radioiodine hoặc phẫu thuật. Bệnh Graves là một rối loạn tự miễn và là dạng phổ biến của cường giáp. Ở bệnh nhân mắc bệnh Graves, hệ thống miễn dịch sẽ tấn công nhầm lên tuyến giáp, khiến nó sản xuất nhiều hormone hơn mức bình thường.
4.2 Suy giáp
Suy giáp xảy ra khi tuyến giáp của bạn không sản xuất đủ hormon tuyến giáp. Giống như cường giáp, nó có nhiều nguyên nhân gây ra. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh suy giáp bao gồm: mệt mỏi, tăng cân, táo bón , tóc khô nhịp tim chậm chu kỳ không đều, vấn đề sinh sản. Điều trị suy giáp bao gồm bổ sung hormone tuyến giáp của bạn bằng thuốc.
4.3 Hội chứng Cushing
Hội chứng Cushing xảy ra do nồng độ hormone cortisol cao. Các triệu chứng phổ biến của hội chứng Cushing bao gồm: tăng cân, béo ở mặt, giữa, hoặc vai vết rạn da, đặc biệt là ở cánh tay, đùi và bụng, da mỏng dễ bị bầm tím, chu kỳ không đều giảm ham muốn tình dục và khả năng sinh sản ở nam giới. Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân của tình trạng và có thể bao gồm thuốc, xạ trị hoặc phẫu thuật.
4.4 Bệnh Addison
Bệnh Addison xảy ra khi tuyến thượng thận của bạn không sản xuất đủ cortisol hoặc aldosterone. Một số triệu chứng của bệnh Addison bao gồm: mệt mỏi, giảm cân, đau bụng, lượng đường trong máu thấp, buồn nôn hoặc nôn mửa, bệnh tiêu chảy,cáu gắt, thèm muối hoặc thức ăn mặn, chu kỳ không đều.
Điều trị bệnh Addison bao gồm dùng các loại thuốc giúp thay thế các hormone mà cơ thể bạn không sản xuất đủ.
4.5 Bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường xảy ra khi tình trạng lượng đường trong máu không được điều chỉnh đúng cách. Những người mắc bệnh tiểu đường do có quá nhiều glucose trong máu (lượng đường trong máu cao). Có hai loại bệnh tiểu đường: tiểu đường loại 1 và tiểu đường loại 2.
Một số triệu chứng phổ biến của bệnh tiểu đường bao gồm: mệt mỏi, giảm cân, đói hoặc khát tăng, đi tiểu thường xuyên, cáu gắt, nhiễm trùng thường xuyên.
Điều trị bệnh tiểu đường có thể bao gồm theo dõi lượng đường trong máu, liệu pháp insulin và thuốc. Thay đổi lối sống, chẳng hạn như tập thể dục thường xuyên và ăn một chế độ ăn uống cân bằng, cũng có thể giúp ích.
Hệ nội tiết là một tập hợp phức tạp của các tuyến và các cơ quan giúp điều chỉnh các chức năng cơ thể khác nhau. Điều này được thực hiện thông qua việc giải phóng hormone, hoặc các sứ giả hóa học được sản xuất bởi hệ thống nội tiết.
Hệ thống nội tiết có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể của con người. Bởi vậy, ngay khi cơ thể có các vấn đề sức khỏe liên quan đến đến hệ nội tiết thì bạn cần đến ngay cơ sở y tế thăm khám và được điều trị sớm. Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
Nguồn tham khảo: .webmd.com
