Người bệnh có thể áp dụng một hoặc nhiều cách điều trị thoát vị đĩa đệm như dùng thuốc hoặc thực hiện các bài tập. Mỗi tình trạng bệnh sẽ có cách điều trị riêng, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng, vị trí và nhiều yếu tố sức khỏe khác của người bệnh, giúp thoải mái và cải thiện bệnh tốt hơn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tổng quan về bệnh
Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi nhân nhầy của đĩa đệm cột sống lệch khỏi vị trí bình thường gây ảnh hưởng đến dây thần kinh và tủy sống ở vùng gần đó. Đây là tình trạng phổ biến có liên quan đến một hoặc nhiều đĩa đệm ở giữa các đốt sống trên cột sống. Thoát vị đĩa đệm thường xảy ra ở cột sống thắt lưng hoặc cột sống cổ.
Các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm phụ thuộc vào vị trí của đĩa đệm thoát vị. Những triệu chứng phổ biến bao gồm đau nhức, bỏng rát, tê, ngứa hoặc yếu cơ, dẫn đến khó khăn trong quá trình cầm nắm đồ đạc. Đôi khi, một số trường hợp không xuất hiện triệu chứng rõ ràng, làm cho quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm trở nên khó khăn hơn.
Thoát vị đĩa đệm thường phát sinh do lão hóa, cũng được gọi là thoái hóa đĩa đệm. Đôi khi, nguyên nhân gây bệnh cũng có khả năng là do người bệnh thực hiện các hoạt động hàng ngày thiếu khoa học, tai nạn lao động, tai nạn giao thông hoặc chấn thương trong thể thao.
2. Một số cách điều trị thoát vị đĩa đệm
2.1 Nghỉ ngơi
Thoát vị đĩa đệm thường gây áp lực lên các dây thần kinh trong cột sống, dẫn đến đau, yếu, tê ở cổ, lưng, cánh tay và chân. Đôi khi, các triệu chứng này nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Cách điều trị thoát vị đĩa đệm đầu tiên người bệnh nên thực hiện sau khi được chẩn đoán mắc bệnh là tạm gác lại công việc trong vài ngày. Quá trình nghỉ ngơi giúp giảm sưng và cho lưng có thời gian hồi phục. Trong giai đoạn này, người bệnh cần tránh tập thể dục và các hoạt động làm lưng phải uốn cong hoặc nâng đồ vật.
Bác sĩ khuyến nghị người bệnh nên nghỉ ngơi trên giường trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng không nên nằm yên quá 1-2 ngày. Người bệnh cần tiếp tục vận động nhẹ nhàng để tránh tình trạng cứng khớp và cơ bắp.
Bên cạnh đó, người bệnh có thể giảm đau bằng cách sử dụng nước đá hoặc nhiệt nóng như đặt một túi nước đá hoặc khăn ấm lên vùng lưng bị đau, tắm suối khoáng, đắp bùn. Người bệnh nên chọn biện pháp nóng hoặc lạnh tùy theo sở thích, hoặc kết hợp cả hai nếu điều đó giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn.
2.2 Thuốc điều trị thoát vị đĩa đệm
Một trong những cách điều trị thoát vị đĩa đệm thường gặp là sử dụng các loại thuốc không kê đơn như Ibuprofen (Motrin, Advil) hoặc naproxen (Aleve, Naprosyn) để giảm đau và sưng. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý không dùng những loại thuốc này liên tục hơn 10 ngày mà không tham khảo ý kiến bác sĩ.
Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) hoặc paracetamol với liều lượng lớn hoặc trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề về tim, chảy máu, cũng như ảnh hưởng đến dạ dày, gan và thận. Ngoài ra, người bệnh không nên dùng thuốc giảm đau chống viêm loại steroid do nhiều tác dụng phụ tiềm ẩn.
Các chất gây nghiện như codein hoặc oxycodone-acetaminophen (Percocet) cũng có khả năng được bác sĩ kê đơn để sử dụng ngắn hạn nếu những loại thuốc thông thường không có hiệu quả. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc giãn cơ để giảm co thắt cơ lưng.
Một số nhóm thuốc khác có tác dụng giảm đau thần kinh bao gồm: Amitriptyline (Elavil, Vanatrip), duloxetine (Cymbalta), gabapentin (Neurontin), pregabalin (Lyrica), và tramadol (Ultram). Bên cạnh đó, bác sĩ thường khuyến nghị người bệnh bổ sung các loại vitamin B1, B6, và B12 để hỗ trợ sức khỏe thần kinh.
2.3 Vật lý trị liệu
Các bài tập điều trị tình trạng thoát vị đĩa đệm có thể giúp cải thiện tình trạng triệu chứng. Bác sĩ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn bệnh nhân về cách tăng cường cơ bắp, hỗ trợ cho vùng lưng. Cách điều trị thoát vị đĩa đệm bằng vật lý trị liệu bao gồm các bài tập:
- Tác động kéo giãn cột sống để đẩy đĩa đệm trở lại vị trí bình thường.
- Sử dụng áo nẹp cột sống để tạm thời cố định và giảm lực tác động lên đĩa đệm.
- Thực hiện các bài tập căng cơ để duy trì tính linh hoạt cho cơ bắp.
- Thực hiện các bài tập aerobic như đi bộ hoặc sử dụng thiết bị đạp xe tại chỗ.
- Mát-xa.
- Áp dụng liệu pháp nhiệt như chườm nóng và lạnh.
- Sử dụng liệu pháp sóng siêu âm.
- Kích thích bằng điện cơ hoặc điện phân.
- Áp dụng chiếu đèn hồng ngoại.
- Áp dụng liệu pháp sóng ngắn.
Bên cạnh đó, y học bắt đầu sử dụng tia laser, sóng radio qua da để kiểm soát các cơn đau do bệnh thoát vị đĩa đệm. Những phương pháp này được đánh giá cao về độ an toàn nhưng chỉ có hiệu quả đối với các trường hợp bệnh nhẹ.
2.4 Tiêm ngoài màng cứng
Nếu sau khi người bệnh đã tuân thủ lịch nghỉ ngơi, sử dụng thuốc điều trị thoát vị đĩa đệm và thực hiện các bài tập vật lý trị liệu mà cơn đau vẫn không giảm, bác sĩ có khả năng sẽ áp dụng phương pháp tiêm steroid vào khoảng trống quanh dây thần kinh cột sống. Phương pháp này được gọi là tiêm ngoài màng cứng.
Các chất steroid này giúp giảm sưng, cải thiện khả năng di chuyển và giảm đau do thoát vị đĩa đệm.
Bác sĩ sẽ sử dụng hình ảnh từ X-quang hoặc CT scan để xác định vị trí tiêm. Đôi khi, bệnh nhân cần tiêm steroid nhiều lần mới đạt được kết quả mong muốn. Trong trường hợp đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm, người bệnh có thể phải tiêm ngoài màng cứng hydrocortison với liệu trình tiêm gồm 3 mũi, mỗi mũi cách nhau 3 - 7 ngày.
Lưu ý rằng, cách điều trị thoát vị đĩa đệm tiêm ngoài màng cứng cần được thực hiện tại các cơ sở chuyên khoa có kinh nghiệm, đảm bảo điều kiện vệ sinh và phòng tránh nhiễm khuẩn tuyệt đối.
2.5 Phẫu thuật
2.5.1 Chỉ định
Phần lớn những người mắc thoát vị đĩa đệm không cần phẫu thuật. Quá trình nghỉ ngơi và sử dụng các cách điều trị thoát vị đĩa đệm khác thường sẽ mang lại cải thiện trong khoảng thời gian từ 4 đến 6 tuần. Tuy nhiên, nếu cơn đau không giảm, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thực hiện phẫu thuật.
Bác sĩ sẽ đề xuất phẫu thuật nếu:
- Không có sự cải thiện sau khi sử dụng thuốc giảm đau, tiêm steroid và vật lý trị liệu.
- Triệu chứng ngày càng nặng hơn, đau đớn quá mức hoặc có biểu hiện liệt chi.
- Gặp khó khăn khi đứng hoặc đi lại.
- Không thể kiểm soát được ruột hoặc bàng quang (gọi là hội chứng đuôi ngựa).
- Không có bất kỳ cải thiện nào sau khoảng 6 tháng điều trị thoát vị đĩa đệm bằng phương pháp nội khoa.
2.5.2 Phẫu thuật cắt bỏ
Cụ thể, bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện loại bỏ đĩa đệm bị tổn thương để giảm áp lực lên dây thần kinh theo hai phương pháp sau:
- Phẫu thuật mở: Bác sĩ sẽ thực hiện một ca mổ mở ở vùng lưng hoặc cổ để cắt bỏ đĩa đệm. Phương pháp này đòi hỏi can thiệp rộng, người bệnh có khả năng gặp nhiều biến chứng sau đó, đặc biệt là đau tái phát do vết mổ cũ xơ dính.
- Phẫu thuật vi phẫu: Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ sử dụng một ống mỏng được gắn camera ở một đầu để quan sát và loại bỏ đĩa đệm bị hỏng thông qua các vết mổ nhỏ hơn.
2.5.3 Giải phẫu cung sau của đốt sống thắt lưng
Đôi khi, trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ cần phải loại bỏ một phần nhỏ của xương đốt sống được gọi là lamina. Lamina đóng vai trò quan trọng trong quá trình bảo vệ tủy sống.
Phẫu thuật loại bỏ một phần hoặc toàn bộ lamina không chỉ giúp bác sĩ tiếp cận đĩa đệm bị thoát vị mà còn giảm áp lực lên dây thần kinh, đồng thời kiểm soát cơn đau và các triệu chứng liên quan như đau chân và đau thần kinh tọa.
Một số lamina được loại bỏ trong quá trình cắt bỏ đĩa đệm, hoặc đã được bác sĩ loại bỏ trước đó trong một ca phẫu thuật riêng biệt.
2.5.4 Hợp nhất cột sống
Sau khi thực hiện phẫu thuật cắt bỏ đĩa đệm, bác sĩ sẽ thực hiện một thủ thuật được gọi là hợp nhất cột sống. Trong thủ thuật này, hai đốt sống ở hai bên của đĩa đệm bị ảnh hưởng sẽ được hợp nhất lại với nhau để ổn định cột sống. Quá trình này giúp ngăn chặn tình trạng di chuyển không mong muốn của xương, đồng thời giảm thiểu hoặc loại bỏ hoàn toàn cơn đau.
2.5.5 Thay thế đĩa đệm nhân tạo
Chỉ một số ít bệnh nhân đạt được điều kiện về sức khỏe để tiến hành thay thế đĩa đệm nhân tạo. Nói một cách khác, cách điều trị thoát vị đĩa đệm này chỉ phù hợp với một số trường hợp đĩa đệm bị hỏng ở vùng lưng dưới.
Mỗi trường hợp đều có các đặc điểm riêng và không phải tất cả bệnh nhân đều gặp cùng một tình trạng thoát vị đĩa đệm tương tự. Phẫu thuật thay thế đĩa đệm mới thường ít được chỉ định.
Trong quá trình thực hiện phẫu thuật, bác sĩ sẽ thay thế đĩa đệm đã bị hỏng bằng một đĩa nhân tạo, thường được làm từ nhựa hoặc kim loại. Đĩa mới này sẽ giữ cho cột sống ổn định và giúp cải thiện khả năng vận động.
Các phương pháp phẫu thuật cải tiến bao gồm:
- Phẫu thuật mở nhỏ (mini-open)
- Cắt bỏ đĩa đệm qua da
- Nội soi lấy nhân thoát vị
- Nội soi hút nhân nhầy…
2.6 Liệu pháp xung điện
Các xung điện mô phỏng hoạt động của tín hiệu từ các tế bào thần kinh đến cơ bắp hoặc dây thần kinh khiến các cơ co lại. Cách điều trị thoát vị đĩa đệm này được thực hiện lặp đi lặp lại để giảm đau, tăng cường lưu lượng máu, hỗ trợ quá trình phục hồi tổn thương, và cải thiện sức mạnh cơ bắp.
3. Cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm
Hầu hết các trường hợp thoát vị đĩa đệm thường có kết quả tốt hơn hoặc tự khỏi mà không cần phẫu thuật, nhưng bệnh cũng có khả năng tái phát. Để bảo vệ cột sống và ngăn ngừa nguy cơ tái phát, người bệnh cần tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Ngồi và đứng đúng tư thế: Nếu công việc yêu cầu phải đứng trong thời gian dài, người bệnh hãy cố gắng giữ thẳng lưng và đặt một chân lên ghế hoặc một hộp nhỏ để giảm áp lực lên lưng.
- Cẩn thận khi nâng vật nặng: Luôn nâng vật nặng bằng cách ngồi xổm trên đầu gối và nâng vật lên, thay vì uốn cong từ thắt lưng. Thói quen cúi người khi nâng vật tạo nên áp lực lớn đối với lưng.
- Giữ cân nặng ở mức thích hợp: Tình trạng tăng cân chỉ gây thêm áp lực lên lưng.
- Tránh hút thuốc lá: Thuốc lá gây xơ cứng động mạch, dẫn đến tổn thương các đĩa đệm trong cột sống.
Đĩa đệm có khả năng đàn hồi, giúp cột sống thực hiện các chuyển động một cách mềm mại. Để tránh nguy cơ thoát vị đĩa đệm, mọi người cần rèn luyện một cơ thể khỏe mạnh, đặc biệt là cột sống vững chắc thông qua chế độ ăn uống và hoạt động hợp lý.
Mọi người nên duy trì tư thế đúng cho cột sống trong các hoạt động hàng ngày, cũng như tránh việc cúi người khiêng vật nặng và các nguy cơ gây chấn thương từ khi còn trẻ.
Đối với những người mắc bệnh, quyết định lựa chọn giữa điều trị thoát vị đĩa đệm bằng cách bảo tồn hoặc can thiệp phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng, vị trí, các biến chứng có thể xảy ra.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: webmd.com
