Bệnh dạ dày đại tràng có thể được chữa trị bằng nhiều phương thức như dùng thuốc, phẫu thuật, thay đổi chế độ ăn uống. Tuy nhiên, với những ai sinh sống ở vùng xa xôi, khó tiếp cận các cơ sở y tế thì khả năng điều trị bệnh từ sớm sẽ bị hạn chế. May mắn thay, chúng ta có nhiều nguyên liệu sẵn có trong nhà hỗ trợ làm dịu cơn đau và cải thiện tình trạng bệnh rất tốt.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương, chuyên ngành Khám bệnh & Nội khoa, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
1. Cách điều trị bệnh dạ dày đại tràng từ nguyên liệu sẵn có tại nhà
Nhiều loại thực phẩm chữa bệnh dạ dày đại tràng giúp bệnh nhân xoa dịu cơn đau bụng khó chịu. Trong đó, các loại thảo mộc và gia vị như gừng, hoa cúc, bạc hà và cam thảo sở hữu đặc tính làm dịu dạ dày tự nhiên, còn trái cây như đu đủ và chuối xanh thì góp phần cải thiện tiêu hóa hiệu quả.
1.1 Hoa cúc la mã
Hoa cúc la mã là một loại thảo dược có hoa nhỏ màu trắng, từ lâu hoa cúc đã được sử dụng như một phương thuốc truyền thống chữa bệnh dạ dày đại tràng và xoa dịu cơn đau bụng. Loại hoa này có thể được sấy khô và pha thành trà hoặc dùng dưới dạng thực phẩm bổ sung.
Hoa cúc từ lâu đã được sử dụng như một phương thuốc dân gian để điều trị các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, tiêu chảy, buồn nôn và nôn mửa. Mặc dù phổ biến rộng rãi nhưng các nghiên cứu khoa học về hiệu quả của hoa cúc trong việc cải thiện sức khỏe tiêu hóa còn hạn chế.
Một nghiên cứu nhỏ đã chỉ ra rằng việc sử dụng chất bổ sung chiết xuất từ hoa cúc giúp giảm mức độ nghiêm trọng của nôn mửa sau khi hóa trị. Tuy nhiên, tác dụng này vẫn chưa được kiểm chứng đầy đủ cho tất cả các trường hợp nôn mửa khác.
Hoa cúc còn được dùng trong các sản phẩm thảo dược, giúp giảm các vấn đề tiêu hóa như khó tiêu, đầy hơi, đầy bụng, tiêu chảy và đau bụng ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, do các công thức thường kết hợp nhiều thảo mộc khác nhau nên chúng ta không thể khẳng định chắc chắn tác dụng có lợi đến từ hoa cúc hay do sự kết hợp của các loại thảo mộc trong hỗn hợp.
Mặc dù hoa cúc được biết đến với khả năng làm dịu đường ruột, nhưng cơ chế giảm đau bụng của loài hoa này vẫn chưa được xác định rõ ràng.
1.2 Gừng
Gừng có hương vị thơm nồng, thịt có màu vàng tươi. Từ lâu, gừng đã được sử dụng như một phương thuốc tự nhiên để chữa bệnh dạ dày đại tràng, giảm 2 triệu chứng phổ biến khi đau bụng: buồn nôn và nôn. Dù thưởng thức sống, nấu chín, pha trà nóng hay sử dụng dưới dạng một chất bổ sung, gừng đều mang đến hiệu quả tuyệt vời.
Nhiều phụ nữ mang thai thường trải qua giai đoạn ốm nghén với các triệu chứng buồn nôn và nôn mửa. Một tin vui cho các mẹ bầu là gừng giúp giảm đáng kể các triệu chứng khó chịu này. Theo kết quả đánh giá tổng hợp 6 nghiên cứu khoa học trên hơn 500 phụ nữ mang thai, việc sử dụng 1 gam gừng mỗi ngày làm giảm buồn nôn và nôn mửa trong thai kỳ đến 5 lần.
Đặc biệt, gừng còn có hiệu quả giảm buồn nôn và nôn mửa với những người đang trải qua hóa trị hoặc một ca phẫu thuật lớn. Chỉ với 1 gram gừng mỗi ngày trước khi điều trị, bệnh nhân có thể giảm đáng kể mức độ khó chịu do buồn nôn và nôn mửa gây ra. Ngoài ra, gừng cũng là phương thuốc giảm nhẹ triệu chứng cho người mắc chứng say tàu xe, giúp giảm buồn nôn và đẩy nhanh quá trình phục hồi.
Dù cơ chế chính xác vẫn chưa được giải thích đầy đủ, một số giả thiết cho rằng gừng tác động lên hệ thần kinh truyền tín hiệu trong dạ dày và thúc đẩy quá trình làm rỗng dạ dày, từ đó giúp giảm buồn nôn và nôn mửa.
Mặc dù gừng được xem là nguồn thực phẩm, dược liệu an toàn khi sử dụng thông thường, nhưng với liều lượng gừng cao hơn 5 gram mỗi ngày có thể gây ra tác dụng phụ như ợ nóng, đau dạ dày và tiêu chảy.
Tóm lại, gừng là một giải pháp hiệu quả giúp giảm thiểu các triệu chứng này, nhất là với các trường hợp bệnh dạ dày tá tràng, buồn nôn và nôn do ốm nghén, phẫu thuật, hóa trị liệu hoặc say tàu xe.
1.3 Bạc hà
Một số người bị đau bụng do hội chứng ruột kích thích (IBS), một chứng rối loạn đường ruột mãn tính gây đau bụng, đầy bụng, táo bón và tiêu chảy.
Theo các nhà nghiên cứu, tinh dầu bạc hà có khả năng làm thư giãn cơ trong hệ tiêu hóa, từ đó giảm mức độ co thắt ruột - nguyên nhân gây đau bụng và tiêu chảy. Dù kết quả nghiên cứu ban đầu rất khả quan nhưng chúng ta vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu nữa để xác định xem lá bạc hà hoặc trà bạc hà có tác dụng chữa bệnh tương tự hay không.
Mặc dù hội chứng ruột kích thích (IBS) là tình trạng khó kiểm soát, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bạc hà làm giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh. Việc sử dụng viên nang dầu bạc hà mỗi ngày trong ít nhất hai tuần có thể làm giảm đáng kể triệu chứng đau dạ dày, đầy hơi và tiêu chảy ở người trưởng thành bị IBS.
Mặc dù bạc hà an toàn cho đa số người dùng, tuy nhiên cần lưu ý thận trọng với những ai mắc các bệnh lý như trào ngược dạ dày nặng, thoát vị đĩa đệm, sỏi thận hoặc rối loạn gan, túi mật, vì các bệnh này có thể làm tình trạng thêm tồi tệ.
1.4 Cam thảo
Cam thảo từ lâu đã được biết đến như vị thuốc dân gian chữa bệnh dạ dày đại tràng hiệu quả, điều trị chứng khó tiêu và loét dạ dày.
Rễ cam thảo từ xưa được sử dụng toàn bộ. Ngày nay, cam thảo được ưa chuộng hơn dưới dạng chất bổ sung, gọi là cam thảo khử mỡ (DGL). Khác với rễ cam thảo, DGL không chứa không chứa glycyrrhizin, một chất có thể gây mất cân bằng chất lỏng, cao huyết áp hoặc kali thấp khi tiêu thụ cam thảo quá nhiều.
DGL là một loại thực phẩm bổ sung giúp giảm đau dạ dày và khó tiêu do vi khuẩn H. pylori gây loét dạ dày. Một số nghiên cứu cho thấy DGL có thể loại bỏ vi khuẩn H. pylori, giảm triệu chứng và thúc đẩy quá trình chữa lành vết loét. Nhìn chung, cam thảo có tác dụng làm dịu đường ruột, giảm viêm và nhiễm trùng, từ đó góp phần giảm đau dạ dày.
Dựa trên các nghiên cứu khoa học, DGL có khả năng giảm bớt triệu chứng đau dạ dày và khó chịu bằng cách làm dịu viêm niêm mạc dạ dày, đồng thời kích thích sản sinh chất nhầy bảo vệ các mô khỏi tác động của axit dạ dày. Ngoài ra, DGL mang lại hiệu quả đặc biệt cho những người thường xuyên bị đau bụng do axit dư thừa hoặc trào ngược axit.
1.5 Đu đủ
Đu đủ là loại trái cây nhiệt đới nổi tiếng với vị ngọt, màu cam bắt mắt. Ngoài hương vị hấp dẫn, đu đủ còn được biết đến như một phương thuốc chữa chứng khó tiêu, nhờ hàm lượng enzyme papain dồi dào.
Papain hỗ trợ phân hủy protein trong thức ăn, giúp cơ thể dễ dàng tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất. Chính vì thế, đối với những trường hợp cơ thể không sản sinh đủ enzyme để tiêu hoá thức ăn, họ có thể sử dụng các enzyme bổ sung (chẳng hạn như papain) nhằm giảm triệu chứng khó tiêu.
Mặc dù nghiên cứu về papain còn hạn chế, nhưng một số bằng chứng cho thấy việc thường xuyên sử dụng đu đủ cô đặc có thể giúp giảm táo bón và đầy hơi, loét dạ dày ở người lớn, trong khi hạt đu đủ có đặc tính chống ký sinh trình, có thể hỗ trợ loại bỏ ký sinh trùng đường ruột, tăng số lượng ký sinh trùng truyền qua phân của trẻ em.
Ngoài ra, đu đủ còn được sử dụng như phương thuốc truyền thống chữa bệnh dạ dày đại tràng ở một số quốc gia Tây Phi.
Bên cạnh đó, một số người có thể cải thiện tình trạng đầy hơi và tiêu chảy bằng cách hạn chế thực phẩm chứa FODMAP cao, đồng thời bổ sung thực phẩm giàu probiotic như sữa chua và kefir để hỗ trợ điều chỉnh hoạt động nhu động ruột. Ngoài ra, khi bị đau bụng kèm theo nôn mửa hoặc tiêu chảy do bệnh dạ dày đại tràng gây ra, người bệnh cần phải bù nước và chất điện giải đã mất.
2. Cách điều trị bệnh dạ dày đại tràng theo y học hiện đại khác
Nếu phương pháp dân gian không hiệu quả thì đừng lo lắng, hiện nay, việc điều trị bệnh dạ dày đại tràng không quá phức tạp nếu người bệnh tuân thủ theo hướng dẫn y khoa. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến khác:
2.1 Điều trị nội khoa
Thuốc đau dạ dày:
- Thuốc trị axit dạ dày: Trung hòa axit trong dạ dày.
- Thuốc kháng axit: Cân bằng axit hoặc giảm đau dạ dày.
- Thuốc ức chế bơm proton: Giảm lượng axit dạ dày bằng cách ức chế tế bào sản sinh axit.
- Thuốc ức chế Histamin H2: Giảm lượng axit dạ dày, được dùng khi thuốc kháng axit không hiệu quả.
- Thuốc điều trị HP: Phối hợp giữa kháng sinh và thuốc ức chế bơm proton nhằm tiêu diệt vi khuẩn HP, đồng thời giảm các triệu chứng như đau, buồn nôn...
Thuốc đau đại tràng:
- Kháng sinh: diệt khuẩn, trị nhiễm trùng.
- Thuốc trị lao, nấm, ký sinh trùng.
- Thuốc tiêu chảy, chống co thắt, giảm đau ruột, kháng khuẩn.
Lưu ý quan trọng: Cần sử dụng thuốc Tây y theo hướng dẫn bác sĩ sau khi được chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh dạ dày đại tràng.
2.2 Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật được áp dụng cho những trường hợp bệnh dạ dày đại tràng nặng không thuyên giảm sau khi dùng thuốc. Tùy thuộc vào biến chứng của bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp, bao gồm phẫu thuật hoặc các biện pháp y tế khác.
Do bị tổn thương và viêm loét hoàn toàn, dạ dày và đại tràng đã mất khả năng phục hồi chức năng sinh lý, buộc phải phẫu thuật để loại bỏ rủi ro. Tùy vào vị trí và mức độ tổn thương, bác sĩ có thể tiến hành mổ nội soi, cắt bỏ 2/3 hoặc toàn bộ dạ dày và đại tràng. Sau phẫu thuật, phần dạ dày và tá tràng còn lại sẽ được khâu nối để khôi phục chức năng tiêu hóa.
2.3 Chế độ ăn uống khoa học
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo rằng, việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh giúp giảm nguy cơ mắc ung thư dạ dày đại tràng đến 70%. Lưu ý về ăn uống cho bệnh nhân đau dạ dày, đau bụng đi ngoài:
- Tránh ăn quá no trước khi ngủ và vận động ngay sau khi ăn.
- Chia nhỏ bữa ăn bữa ăn thay vì ăn 3 bữa chính truyền thống để giảm áp lực cho dạ dày, giúp dễ tiêu hóa và phòng ngừa bệnh đường tiêu hóa.
- Hãy áp dụng lối sống khoa học, bao gồm ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và làm việc quá sức.
- Tập luyện thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức bền, kích thích hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả và hỗ trợ quá trình bài tiết diễn ra trơn tru.
- Việc sử dụng thuốc không theo hướng dẫn của bác sĩ có thể tiềm ẩn nguy cơ gây xuất huyết dạ dày, đại tràng.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ uy tín được nhiều bệnh nhân tin cậy trong thực hiện kỹ thuật chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa, hội chứng ruột ngắn, bệnh lý gây tiêu chảy mạn tính, bệnh Crohn, niêm mạc dạ dày lạc chỗ ở thực quản, thực quản trào ngược...
Bệnh viện Vinmec với cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, luôn tận tâm tận lực trong khám chữa bệnh, khách hàng có thể yên tâm với dịch vụ nội soi dạ dày, thực quản tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
