Đặc điểm hình ảnh trên siêu âm ống tiêu hóa

Ống tiêu hoá là một hệ thống phức tạp, có vai trò then chốt trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ thực phẩm. Nhờ vào công nghệ siêu âm, chúng ta có thể nhìn thấy những hình ảnh sinh động và chi tiết về cấu trúc cũng như hoạt động của các bộ phận trong ống tiêu hoá. Đặc điểm hình ảnh trên siêu âm không chỉ giúp chẩn đoán các bệnh lý mà còn là cơ sở để theo dõi tiến trình điều trị, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người bệnh.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mai - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc. 

1. Ống tiêu hoá là gì?  

Ống tiêu hóa của con người là một hệ thống thẳng, có mối tương quan với nhau về cấu trúc và chức năng. Hệ thống này bắt đầu từ miệng, tiếp tục qua hầu và thực quản, rồi xuống dạ dày. Sau dạ dày, thức ăn đi qua ruột non, được chia thành ba phần là tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng. Tiếp theo là ruột già gồm manh tràng, đại tràng, trực tràng và cuối cùng là hậu môn.

Ngoài ra, đường tiêu hóa không chỉ bao gồm các bộ phận ống tiêu hoá mà còn có các cơ quan phụ trợ như lưỡi, tuyến nước bọt, tuyến tụy, gan và túi mật, đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa thức ăn. Đường tiêu hóa có thể chia thành ba phần chính theo nguồn gốc của chúng: tiền cảnh, giữa ruột và hậu ruột.

Toàn bộ đường tiêu hóa có chiều dài khoảng chín mét nhưng có xu hướng ngắn lại do ruột -  được cấu tạo từ các ống mô cơ trơn, liên tục co bóp. Các bộ phận này không chỉ tạo thành một lối đi liên tục cho thức ăn mà còn có khả năng thư giãn tại các điểm nhất định để cho phép sự phân bố và nhu động ruột hiệu quả.

2. Siêu âm ống tiêu hoá  

Đây là một phương pháp với độ nhạy và độ đặc hiệu cao, đã trở thành một công cụ không thể thiếu trong chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa. Phương pháp này không chỉ hiệu quả mà còn rất an toàn, không gây đau đớn cho bệnh nhân và có khả năng cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc của các bộ phận trong ống tiêu hóa. Dưới đây là một số bất thường bệnh lý có thể phát hiện được qua siêu âm ống tiêu hóa.

2.1 Hẹp phì đại môn vị

Đây là một tình trạng bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 2 đến 12 tuần. Tình trạng phần môn vị của dạ dày bị hẹp lại, dẫn đến khó khăn trong việc di chuyển thức ăn từ dạ dày xuống ruột non, gây nôn vọt ở trẻ. Khi thực hiện siêu âm, hẹp phì đại môn vị sẽ có một số đặc điểm hình ảnh điển hình như:

• Cắt dọc: Dày cơ môn vị lớn hơn hoặc bằng 3 mm và chiều dày môn vị tổng thể lớn hơn hoặc bằng 12 mm.  
• Cắt ngang: Hình ảnh xuất hiện có dấu hiệu "bia bắn" hay còn gọi là "target sign".  
• Dạ dày: Hình ảnh siêu âm cho thấy dạ dày trẻ trướng căng bởi dịch và/hoặc khí do sự ứ đọng thức ăn và chất lỏng không thể di chuyển qua môn vị hẹp.

2.2 Lồng ruột

Lồng ruột là một tình trạng y khoa nghiêm trọng thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 3 tháng đến 3 năm. Các loại lồng ruột thường gặp bao gồm:  

• Lồng hồi-đại tràng (ileocolic intussusception): Loại này là phổ biến nhất, trong đó đoạn cuối của hồi tràng (intussusceptum) lồng vào đại tràng (intussuscipiens). Thường tạo ra một búi lồng ở vùng bụng bên phải với đường kính trung bình khoảng 2.6 cm.
• Lồng hỗng-hỗng tràng (jejuno-jejunal intussusception): Loại này có đường kính trung bình 1.5 cm, thường xuất hiện ở vùng bụng bên trái. 

Đa số các trường hợp (90%) là vô căn, thường liên quan đến viêm hạch mạc treo và 10% có bệnh lý tạo điểm dẫn - lead point – như nang ruột đôi, polyp… Tần suất tái phát sau khi tháo lồng là khoảng 10%, thường xảy ra trong vòng 48-72 giờ. Trong siêu âm lồng ruột, bác sĩ có thể quan sát được:

• Cắt ngang: Hình ảnh bia bắn (target sign) là dấu hiệu đặc trưng cho lồng ruột,
• Cắt dọc: Dấu hiệu bánh sandwich sign (sandwish sign)
• Hạch mạc treo trong búi lồng: Siêu âm có thể thấy sự hiện diện của hạch mạc treo trong búi lồng.
• Lồng ruột thoáng qua (transient intussusception, tự tháo lồng), thường là lồng hỗng-hỗng tràng.

2.3 Viêm ống tiêu hóa

Đây là tình trạng viêm của các bộ phận trong hệ tiêu hóa thường gặp. Dưới đây là một số đặc điểm chẩn đoán thông qua siêu âm và các triệu chứng cơ bản.

• Đặc điểm nổi bật của viêm ống tiêu hóa: Dạ dày, ruột non, ruột già và trực tràng có dấu hiệu phù nề, tăng tuần hoàn máu đến các thành của ống tiêu hóa.
• Không mất cấu trúc lớp của thành ruột: Thành ống tiêu hóa dày đối xứng, không mất lớp cấu trúc.
• Thâm nhiễm mỡ xung quanh ống tiêu hóa: Siêu âm có thể cho thấy hình ảnh của mô mỡ xung quanh khu vực bị viêm dày lên (hồi âm dày).
• Dịch tự do trong ổ bụng: Siêu âm cũng cho thấy sự hiện diện của dịch tự do trong ổ bụng.

2.4 Viêm ruột thừa cấp

Viêm ruột thừa cấp là một tình trạng y tế khẩn cấp, biểu hiện qua một số dấu hiệu cụ thể như sau:

• Cấu trúc của ruột thừa: Ruột thừa có hình dạng ống với một đầu bịt kín, không có khả năng nhu động hoặc bị đè ép. Khi cắt ngang, ruột thừa có hình dạng giống như chiếc bia, đường kính ngoài từ 7 mm trở lên và độ dày thành ruột thừa từ 3 mm trở lên.
• Dấu hiệu McBurney: Đây là một dấu hiệu quan trọng trên siêu âm, biểu hiện tình trạng sưng tấy tại vùng ruột thừa.
• Thâm nhiễm mỡ xung quanh ruột thừa: Khu vực xung quanh ruột thừa có sự tích tụ mỡ dày đặc, phản ánh trên siêu âm.
• Sỏi ruột thừa: Trong trường hợp viêm ruột thừa gây tắc nghẽn, có thể xuất hiện sỏi trong ruột thừa, tăng nguy cơ ruột thừa bị thủng.
• Ít dịch xung quanh ruột thừa: Thường thấy ít dịch tích tụ xung quanh khu vực ruột thừa và phần chóp của ruột thừa là nơi thường gặp các bệnh lý viêm nhiễm và thủng đầu tiên.

2.5 Viêm túi thừa đại tràng

Trong điều kiện bình thường, các túi thừa này thường không thể nhìn thấy trên siêu âm. Túi thừa có thể nằm ở các phần khác nhau của đại tràng như đại tràng sigma (phần hình móc cuối của đại tràng), đại tràng trái và đôi khi là đại tràng phải. Dấu hiệu của viêm túi thừa đại tràng:

• Viêm đại tràng kết hợp.
• Khí trong túi thừa.
• Thâm nhiễm mỡ quanh túi thừa.
• Tăng tưới máu ở vùng viêm nhiễm.

Bên cạnh viêm túi thừa đại tràng, trong quá trình siêu âm cũng có thể phát hiện được các tổn thương như: viêm bờm mỡ đại tràng, u đường tiêu hóa.

3. Kết luận

Siêu âm ống tiêu hóa đang ngày càng trở nên phổ biến và tiên tiến trong việc khám phá các bệnh lý ống tiêu hóa. Các bác sĩ sử dụng siêu âm để kiểm tra gan, tụy, đại tràng, và các cơ quan tiêu hóa khác. Phương pháp này cho phép phát hiện các bất thường trong cơ quan mà không cần thủ thuật xâm lấn, giúp phát hiện sớm các bệnh nghiêm trọng và đưa ra phương pháp điều trị kịp thời, giảm thiểu rủi ro và cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.