Hình ảnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng qua máy cộng hưởng từ 1.5 Tesla cho phép bác sĩ xác định được vị trí, hình thái thoát vị, số tần thoát vị. Đây là công cụ chẩn đoán hình ảnh hiện đại, thậm chí được đánh giá là tiêu chuẩn "vàng", hỗ trợ quá trình điều trị thêm hiệu quả.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Mạnh Chung - Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long
1. Đĩa đệm thắt lưng được cấu tạo như thế nào?
Cột sống của chúng ta gồm nhiều đốt sống xếp chồng lên nhau, chia thành ba phần chính: cột sống cổ với 7 đốt, cột sống ngực với 12 đốt và cột sống thắt lưng với 5 đốt. Phía cuối là xương cùng và xương cụt. Giữa các đốt sống là đĩa đệm có vai trò bảo vệ cột sống bằng cách hấp thụ chấn động từ các hoạt động như đi lại, chạy, nâng đồ nặng hay vặn người.
Đĩa đệm của cột sống thắt lưng bao gồm ba phần cấu tạo chính: nhân nhầy ở trung tâm, vòng sợi xung quanh và mỏm sụn. Cụ thể tại cột sống thắt lưng, có tổng cộng 5 đĩa đệm nằm giữa các thân đốt sống, đóng các vai trò quan trọng như:
- Phân phối và cân bằng tải trọng nén đặt lên cột sống, đồng thời có tính năng hấp thụ sốc.
- Duy trì khoảng cách giữa các đốt sống, giúp cột sống vận động linh hoạt.
- Cung cấp độ linh hoạt cho cột sống, ngăn ngừa các cử động quá mức làm tổn thương.
- Hỗ trợ tạo và duy trì đường cong chữ C ngược, đặc trưng của cột sống thắt lưng.
Mặc dù đĩa đệm có vai trò quan trọng trong việc chịu đựng áp lực và chấn động, chúng chỉ được nuôi dưỡng thông qua quá trình thẩm thấu từ máu. Điều này khiến đĩa đệm dễ bị thoái hóa và giảm chức năng theo thời gian, dẫn đến các vấn đề như thoát vị đĩa đệm.
2. Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là một tình trạng y khoa phổ biến, xảy ra khi nhân nhày bên trong đĩa đệm lồi ra ngoài qua một vết rách trên vòng xơ bao quanh. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây suy giảm khả năng vận động ở người trong độ tuổi lao động, đặc biệt phổ biến tại Việt Nam và trên toàn thế giới.
Các triệu chứng điển hình của bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng bao gồm đau dữ dội ở vùng cột sống thắt lưng, đau lan xuống chân và cảm giác mỏi khi đứng lâu hoặc đi bộ chỉ một quãng ngắn. Trong các trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể gây ra hội chứng đuôi ngựa, dẫn đến suy giảm chức năng sinh dục và khó khăn trong kiểm soát việc đại tiểu tiện.
Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tình trạng bệnh có thể trở nên trầm trọng hơn và không phản ứng với các phương pháp điều trị thông thường. Tuy nhiên, nếu bệnh được phát hiện sớm và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp, bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn.
3. Nguyên lý ứng dụng của máy chụp cộng hưởng từ 1.5 Tesla
Mọi vật thể đều được tạo thành từ các nguyên tử. Hạt nhân nguyên tử chứa các proton (mang điện tích dương) và neutron (không có điện tích), còn các electron (mang điện tích âm) quay xung quanh hạt nhân. Trong một nguyên tử trung hòa về điện tích, số lượng proton và electron bằng nhau.
Bên trong nguyên tử, các hạt luôn chuyển động: neutron và proton quay quanh trục của chúng, electron cũng vậy và đồng thời quay quanh hạt nhân. Chuyển động quay này tạo ra một mô-men góc gọi là "spin." Khi các hạt mang điện tích, chẳng hạn như proton, quay, chúng tạo ra từ trường, được gọi là "mô-men từ" (magnetic moment). Trong điều kiện bình thường, các mô-men từ này phân tán theo nhiều hướng khác nhau và triệt tiêu lẫn nhau, vì vậy không tạo ra tín hiệu rõ ràng.
Khi đặt một vật thể vào trong từ trường mạnh, các mô-men từ bên trong vốn hướng theo nhiều hướng khác nhau sẽ sắp xếp lại thành song song hoặc ngược chiều nhau. Điều này khiến vật thể có thể hấp thụ và phản xạ lại các xung điện từ ở một tần số nhất định. Quá trình này gọi là hiện tượng cộng hưởng từ hạt nhân, xảy ra khi vật thể hấp thụ các xung điện từ đó.
Cơ thể người chủ yếu gồm nước (chiếm khoảng 60-70%). Mỗi phân tử nước gồm 2 nguyên tử hydro (H2O). Hydro là nguyên tử đặc biệt về mặt từ tính vì hạt nhân của nó chỉ chứa 1 proton, khiến nó có mô-men từ lớn. Điều này có nghĩa là, nếu dựa vào hoạt động từ tính của các nguyên tử hydro, ta có thể ghi lại và phân biệt được sự phân bố của nước trong các mô cơ thể. Khi một cơ quan bị tổn thương, sự phân bố nước tại vùng tổn thương sẽ thay đổi, từ đó hoạt động từ tại khu vực đó cũng khác so với mô lành, giúp phát hiện các tổn thương trên hình ảnh.
Dựa trên nguyên lý này, máy chụp cộng hưởng từ sử dụng một từ trường mạnh và các xung tần số vô tuyến để điều chỉnh hoạt động từ tính của các hạt nhân hydro. Những hạt nhân này sau đó phát ra năng lượng dưới dạng tín hiệu tần số vô tuyến. Các tín hiệu này được máy thu nhận và xử lý bằng máy tính để tạo ra hình ảnh của cơ thể trong từ trường.
4. Ưu điểm của chụp cộng hưởng từ 1.5 Tesla trong chẩn đoán thoát vị đĩa đệm
Cộng hưởng từ 1.5 Tesla được đánh giá là phương pháp chẩn đoán hình ảnh tiên tiến và chính xác nhất hiện nay trong chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Phương pháp này cung cấp thông tin chi tiết và đáng tin cậy về cấu trúc giải phẫu và các bệnh lý, giúp phát hiện tổn thương trong hầu hết các trường hợp.
Máy cộng hưởng từ cho phép thăm dò mô với các lát cắt mỏng chỉ 1mm, tạo hình ảnh trong không gian ba chiều. Nhờ vào các chuỗi xung khác nhau như T1W, T2W, T2Fatsat và STIR, bác sĩ có thể quan sát bệnh lý từ nhiều góc độ khác nhau, từ đó xác định rõ ràng khu vực bị tổn thương và ảnh hưởng tới các mô lân cận. Khi cần thiết, việc sử dụng thuốc cản quang từ cũng góp phần cung cấp thêm thông tin quan trọng.
Một ưu điểm nổi bật của máy cộng hưởng từ là tính an toàn cao, không sử dụng tia ion hóa nên không gây hại cho bệnh nhân. Phương pháp này cho phép chụp ảnh cột sống và tủy sống theo ba hướng không gian: dọc theo chiều saggital, ngang theo chiều coronal và cắt ngang theo chiều axial. Điều này giúp xác định chính xác vị trí, kích thước và mối quan hệ của thoát vị đĩa đệm với tủy sống, rễ thần kinh và các bộ phận khác của cột sống. Ngoài ra, phương pháp này còn hữu ích trong việc đánh giá tổn thương ở các cơ và các tạng lân cận cột sống. Vậy hình ảnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng trên máy cộng hưởng từ 1.5 Tesla có đặc điểm như thế nào?
5. Đặc điểm hình ảnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng trên cộng hưởng từ 1.5 Tesla
Hình ảnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng trên máy chụp cộng hưởng từ 1.5 Tesla được đặc trưng bởi các đặc điểm sau:
- Đĩa đệm thường thấy giảm tín hiệu và giảm chiều cao do thoái hóa và mất nước, đây là dấu hiệu của quá trình lão hóa đĩa đệm.
- Các vết rách ở vòng xơ bao quanh đĩa đệm, làm lộ ra những khu vực bị tổn thương nghiêm trọng hơn.
- Hình ảnh khối thoát vị đĩa đệm lồi vào trong ống sống, gây ra tình trạng hẹp ống sống và chèn ép các rễ thần kinh.
- Các vị trí thoát vị được phân loại rõ ràng như thoát vị ở vị trí trung tâm, cạnh trung tâm bên phải hoặc trái, trong lỗ tiếp hợp, và ngoài lỗ tiếp hợp.
- Đánh giá về số lượng đĩa đệm bị thoát vị, có thể là một hoặc nhiều đĩa đệm.
- Xác định mức độ hẹp của ống sống từ nhẹ, vừa, nặng cho đến rất nặng.
- Mức độ chèn ép rễ thần kinh được đánh giá trong ống sống và trong lỗ tiếp hợp.
Các đặc điểm này giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về tình trạng thoát vị đĩa đệm, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.
6. Tại sao nên chụp cộng hưởng từ cột sống tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec?
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, việc chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng được thực hiện theo một quy trình chuẩn mực, đảm bảo an toàn và hiệu quả cao. Trước khi tiến hành chụp, người bệnh sẽ được các chuyên gia y tế hàng đầu thẩm định kỹ lưỡng về quá trình bệnh lý và tiền sử bệnh cá nhân lẫn gia đình, cũng như thực hiện các bước kiểm tra an toàn cộng hưởng từ thông qua một danh sách kiểm tra (checklist MRI) để đảm bảo sự an toàn tuyệt đối cho bạn khi vào phòng chụp.
Quá trình chụp cộng hưởng từ tại đây được đảm nhận bởi đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên chuyên nghiệp, giỏi chuyên môn, đem đến sự yên tâm, tin tưởng cho bệnh nhân trước, trong và sau khi chụp. Ngoài ra, hệ thống máy cộng hưởng từ hiện đại với sức mạnh từ trường từ 1.5 Tesla trở lên và các loại coil chuyên dụng giúp phát hiện chính xác các tổn thương, kể cả những tổn thương nhỏ hay mới hình thành, bảo đảm kết quả chẩn đoán chính xác và đáng tin cậy.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
