Hệ thống dây thần kinh con người bao gồm một mạng lưới các tế bào thần kinh, làm nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu từ não, tủy sống đến các phần còn lại của cơ thể và ngược lại.
1. Tổng quan về hệ thần kinh của con người
Hệ thần kinh của con người là một mạng lưới các dây thần kinh quan trọng phụ trách nhiều vai trò khác nhau. Cùng với hệ thống nội tiết, dây thần kinh con người giúp kiểm soát và duy trì các chức năng khác nhau của cơ thể. Ngoài ra, chúng còn giúp bạn tương tác với môi trường xung quanh.
Dây thần kinh là một bó sợi có nhiệm vụ nhận, gửi thông điệp giữa não và các bộ phận khác trên cơ thể. Các thông điệp được gửi đi dựa trên những thay đổi hóa học và điện thế hoạt động trong tế bào. Những tế bào tạo nên dây thần kinh con người được gọi là tế bào thần kinh.
Mặc dù chưa có thông tin trong cơ thể con người có chính xác bao nhiêu dây thần kinh, nhưng nhiều tài liệu đã kết luận có tới hàng trăm dây thần kinh trong cơ thể, tạo thành từ hàng tỷ tế bào thần kinh, trải dài từ đỉnh đầu đến đầu ngón chân.
2. Các dây thần kinh con người
2.1. Cấu trúc của hệ thần kinh
Hệ thần kinh của con người được chia làm hai nhóm chính, bao gồm:
- Hệ thần kinh trung ương (CNS): Là trung tâm chỉ huy của cơ thể, bao gồm não và tủy sống. Não được bảo vệ trong hộp sọ, trong khi các đốt sống bao bên ngoài tủy sống.
- Hệ thần kinh ngoại biên (PNS): Được tạo thành từ các dây thần kinh phân nhánh từ CNS. Chúng là những bó sợi trục làm nhiệm vụ truyền tín hiệu.
Hệ thần kinh ngoại biên có thể được chia nhỏ hơn nữa thành bộ phận chịu trách nhiệm cho cảm giác và vận động của cơ thể:
- Bộ phận cảm giác truyền thông tin từ cả bên trong và bên ngoài cơ thể đến hệ thần kinh trung ương. Đây là bộ phận đóng vai trò cảm thụ như cảm giác đau, nhận biết mùi và thị giác.
- Bộ phận vận động nhận tín hiệu từ CNS và kích hoạt những hành động cụ thể, bao gồm các cử động có ý thức (chẳng hạn như cử động cánh tay) hoặc không ý thức (như co bóp nhu động ruột).
2.2. Dây thần kinh sọ não
Các dây thần kinh sọ não là một phần của hệ thần kinh ngoại biên. Cơ thể người có 12 cặp dây thần kinh sọ não.
Dây thần kinh sọ có thể thực hiện chức năng cảm giác, chức năng vận động hoặc chịu trách nhiệm cả hai. Ví dụ:
- Dây thần kinh khứu giác đóng vai trò cảm thụ cảm giác và truyền thông tin về mùi đến não bộ.
- Dây thần kinh vận nhãn có chức năng kiểm soát các chuyển động của mắt.
- Dây thần kinh mặt vừa có chức năng cảm giác vừa có chức năng vận động. Chúng nhận và truyền thông tin cảm thụ vị giác từ lưỡi, đồng thời cũng kiểm soát chuyển động một số cơ trên khuôn mặt.
Các dây thần kinh sọ bắt nguồn từ não và phân bổ đến đầu, mặt và cổ, ngoại trừ dây thần kinh phế vị (dây thần kinh dài nhất thần kinh sọ não). Dây thần kinh phế vị liên quan đến nhiều vùng của cơ thể, bao gồm cổ họng, tim và đường tiêu hóa.
2.3. Dây thần kinh cột sống
Các dây thần kinh cột sống thuộc hệ thần kinh ngoại biên. Cơ thể người có 31 cặp dây thần kinh cột sống, phân nhánh từ tủy sống. Chúng được nhóm lại theo các vùng cột sống liên quan.
Các dây thần kinh cột sống thực hiện cả chức năng cảm giác và chức năng vận động. Điều này có nghĩa là chúng có thể gửi thông tin cảm giác đến thần kinh trung ương, đồng thời nhận các lệnh từ thần kinh trung ương đến ngoại vi cơ thể của bạn.
Các dây thần kinh cột sống thường liên quan nhiều đến đốt da (một vùng da cụ thể được truyền tín hiệu bởi một dây thần kinh cột sống). Mỗi dây thần kinh cột sống có chức năng truyền cảm giác từ một vùng da cụ thể đến hệ thần kinh trung ương.
Có hàng trăm dây thần kinh ngoại biên phân bố trên khắp cơ thể. Nhiều dây thần kinh nhận tín hiệu cảm giác từ da và các cơ quan nội tạng, hợp nhất với nhau tạo thành các nhánh cảm giác của thần kinh sọ và cột sống.
Các dây thần kinh con người nhận tín hiệu vận động của hệ thần kinh sọ và thần kinh cột sống chia thành nhiều dây thần kinh nhỏ hơn, chúng lại tiếp tục chia thành hàng loạt dây thần kinh nhỏ hơn nữa. Vì vậy, một dây thần kinh cột sống hoặc dây thần kinh sọ có thể chia thành 2 đến 30 dây thần kinh ngoại vi.
3. Cấu trúc của một tế bào thần kinh
Các tế bào thần kinh chịu trách nhiệm dẫn truyền các xung thần kinh. Chúng được cấu tạo bởi ba phần chính:
- Thân tế bào: Tương tự như các tế bào khác trong cơ thể con người, thân tế bào chứa các thành phần khác nhau của tế bào, chẳng hạn như nhân.
- Sợi nhánh (hay đuôi gai): Là phần mở rộng từ thân tế bào. Chúng nhận tín hiệu thông tin từ những tế bào thần kinh khác. Số lượng sợi nhánh trên một tế bào thần kinh có thể khác nhau.
- Sợi trục: Xuất phát từ thân tế bào, thường dài hơn sợi nhánh và mang tín hiệu ra khỏi thân tế bào, đồng thời được các tế bào thần kinh khác tiếp nhận. Sợi trục thường được bao phủ bởi một lớp vỏ gọi là bao myelin, giúp bảo vệ và cách nhiệt cho sợi trục.
Chỉ tính riêng bộ não con người đã chứa khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh khác nhau. Các dây thần kinh con người đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc điều hòa hoạt động cơ thể. Hầu như tất cả hoạt động sống của con người đều chịu sự điều khiển của hệ thần kinh, bao gồm một mạng lưới các dây thần kinh liên kết phức tạp nhưng hoạt động nhịp nhàng và dẫn truyền với tốc độ cao. Điều này đảm bảo cho cơ thể con người luôn hoạt động đồng bộ và chính xác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com
