Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha - Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Nhờ vào sự phát triển của khoa học ngày nay, kỹ thuật chuyển vạt da cơ có cuống đã và đang giúp các nạn nhân bị vết thương phần mềm tránh được những nguy cơ nghiêm trọng, trong đó có hoại tử xương.
1. Chấn thương phần mềm nghiêm trọng
1.1. Định nghĩa
Các bác sĩ cho biết những chấn thương phần mềm được gọi là nghiêm trọng khi:
- Vết thương phần mềm làm lộ gân, xương khớp, thần kinh và/hoặc mạch máu;
- Vết thương mất đoạn gân hoặc xương.
1.2. Hậu quả
Tình trạng này nếu không được điều trị đúng cách sẽ có nguy cơ dẫn đến di chứng:
- Nhiễm trùng;
- Hoại tử xương – gân ,mạch máu, thần kinh,cơ...
- Biến dạng, co rút cơ quan vận động;
- Cứng khớp;
- Làm mất chức năng vận động của chi thể, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh.
1.3. Điều trị
Các biện pháp phù hợp thường được áp dụng đối với dạng chấn thương này là:
- Khâu da che phủ thì đầu (vết thương đơn giản không bị căng kéo);
- Ghép da tự thân;
- Xoay vạt da tại chỗ;
- Chuyển vạt da có cuống mạch liền
- Chuyển vạt da rời có cuống mạnh rời (nối vi phẫu mạch máu).
Theo khuyến cáo của bác sĩ, quyết định khâu da thì đầu hay để hở hoặc chuyển vạt cơ che phủ các chấn thương là rất quan trọng. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào trình độ chuyên môn của phẫu thuật viên.Đánh giá vết thương và xử lý vết thương theo thang tạo hình từ thấp tới cao tương ứng với độ phức tạp của vết thương.
2. Chuyển vạt da giảm nguy cơ hoại tử xương
2.1. Vai trò
Chuyển vạt da cơ có cuống là một kỹ thuật khó và phức tạp, nên chỉ được tiến hành tại những bệnh viện có chuyên khoa về tạo hình. Nếu áp dụng thành công, phương pháp này sẽ:
- Mang đến cơ hội cho những nạn nhân gặp tổn thương về phần mềm;
- Giảm bớt biến chứng và di chứng cho người bệnh, trong đó có nguy cơ hoại tử xương;
- Che phủ được những gân, xương, thần kinh và/hoặc mạch máu bị lộ;
- Giảm số lần phẫu thuật;
- Phục hồi sớm giải phẫu và chức năng các cơ quan.
Phẫu thuật chuyển vạt da giữ vai trò quan trọng đối với điều trị các khuyết hổng phần mềm, nhất là các vị trí ít phần mềm như 1/3 dưới cẳng chân, gót chân, cũng như mu bàn chân.
2.2. Vạt đùi trước ngoài
Gần đây, vạt đùi trước ngoài là một vạt mạch xuyên được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi nhất trong lĩnh vực tạo hình nói chung và tạo hình ở chi thể nói riêng, đặc biệt là tạo hình một thì ở các khuyết hổng phức tạp. Vạt có rất nhiều ưu điểm như:
- Cuống mạch dài và khá hằng định;
- Đường kính lòng mạch tương đối lớn;
- Khối lượng tổ chức lớn, ít di chứng nơi cho vạt.
Có nghiên cứu có biết, vạt đùi trước ngoài được sử dụng rất linh hoạt, kể cả dưới dạng cuống liền ngoại vi, lẫn vạt tự do với tỷ lệ thành công cao. Với việc xác định mạch xuyên trước phẫu thuật bằng Doppler và đối chiếu trong phẫu thuật với sự trùng hợp cao. Dạng vạt phức hợp đùi trước ngoài tự do sẽ ứng dụng tốt trong những trường hợp tổn khuyết nhiều thành phần ở mô chi dưới.
2.3. Đánh giá kết quả
Tiêu chuẩn đánh giá:
- Căn cứ sự sống của vạt: Màu sắc vạt, hồi lưu mao mạch vạt và Doppler nghe mạch;
- Tình trạng liền thương nơi lấy vạt và nơi nhận: Kết quả sẽ được chia thành 4 mức độ tốt, vừa, xấu và thất bại;
- Chức năng và thẩm mỹ: Nơi nhận thẩm mỹ phù hợp với hình dáng, không trợt loét, không viêm rò. Nơi lấy vạt sẹo mềm mại, sức co cơ tứ đầu đùi khỏe, vận động khớp bình thường.
Với những tiêu chuẩn trên, kết quả phẫu thuật sẽ được cho là tốt nếu màu sắc vạt hồng đều, hồi lưu mao mạch vạt tốt và nghe mạch bằng doppler rõ. Ngược lại nếu vạt tím > 50%, hồi lưu mao mạch vạt kém, đồng thời nghe mạch bằng doppler khó hoặc không thấy thì phẫu thuật đã cho kết quả kém.
3. Ví dụ về hai trường hợp chuyển vạt da
3.1. Phương pháp chuyển vạt da có cuống mạch liền, điều trị gãy hai xương cẳng chân
Trường hợp 1, bệnh nhân gặp tai nạn giao thông bị dập lách, tụ máu ngoài màng cứng, gãy hở III B, 1/3 dưới hai xương cẳng chân.
Sau 3 tuần điều trị thông thường, bệnh nhân được tiếp tục điều trị gãy xương cẳng chân. Các bác sĩ sẽ thực hiện 3 lần phẫu thuật:
- Cắt lọc, cố định ngoài;
- Cắt lọc, đặt VAC;
- Phẫu thuật chuyển vạt da có cuống mạch liền
Kết quả đạt được rất khả quan với vạt da sống tốt.
3.2. Phẫu thuật chuyển vạt da cơ có cuống, tạo hình khuyết hổng da tay
Trường hợp 2, người bệnh vào viện với:
- Vết thương phần mềm nhiều nơi;
- Vùng cẳng tay trái khuyết da 3x4cm, lộ gân cơ;
- Vận động các ngón tay trái hạn chế.
Phẫu thuật chuyển vạt da cơ có cuống là phương pháp tối ưu được đưa ra, giúp bảo tồn khả năng vận động các ngón tay, đồng thời đảm bảo tính thẩm mỹ khuyết da cho người bệnh.
Các bước tiến hành:
- Lấy vạt da cơ vùng cổ tay phải (có cuống động mạch và nhánh tĩnh mạch), mang qua che phủ phần khuyết hổng da cẳng tay trái;
- Tiếp theo là bóc tách, lấy tĩnh mạch tại cẳng chân phải, đảo chiều ghép phục hồi mạch quay cho tay trái của nạn nhân;
- Toàn bộ quá trình phẫu thuật diễn ra dưới kính hiển vi, kéo dài hơn 2 giờ.
Sau phẫu thuật thành công, tình trạng bệnh nhân được ghi nhận như sau:
- Sức khỏe tiến triển tốt;
- Vùng da khuyết hổng được bồi đắp, hồng hào;
- Vết mổ khô;
- Mọi vận động của tay được đảm bảo hoạt động bình thường.
Ngoài triển khai các phẫu thuật thay khớp háng, nội soi tái tạo dây chằng, kết hợp xương, thì một số kỹ thuật tạo hình điều trị các dị tật, di chứng do chấn thương, trong đó có chuyển vạt da, cũng được Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec chú trọng và phát triển trong thời gian gần đây.
Với hơn 22 năm tuổi nghề, Bác sĩ Mai Anh Kha từng đảm nhiệm vị trí Trưởng khoa và Phó khoa Ngoại - Bỏng tạo hình bệnh viện Trung ương Huế và công tác tại các đơn vị y tế lớn khác như Bệnh viện Đà Nẵng, Bệnh viện Giao thông 5. Hiện tại, đang là Bác sĩ Ngoại chấn Thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
