Xạ trị ung thư phổi sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng. Bức xạ được nhắm vào khối u ung thư phổi và chỉ tiêu diệt các tế bào ung thư trong khu vực đó của phổi. Để hiểu thêm về chỉ định của xạ trị trong điều trị ung thư phổi, hãy tham khảo bài viết dưới đây.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Xạ trị ung thư phổi là gì? Xạ trị ung thư phổi có đau không?
Xạ trị ung thư phổi là phương pháp sử dụng tia X có năng lượng cao để điều trị các tế bào ung thư. Trong quá trình này, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng một máy gia tốc tuyến tính, tạo ra các tia bức xạ chiếu trực tiếp vào cơ thể. Phương pháp xạ trị ung thư phổi này còn được gọi là liệu pháp xạ ngoài (EBRT – External Beam Radiotherapy), trong đó bức xạ được phát từ bên ngoài cơ thể hoặc đôi khi là từ các vật liệu phóng xạ đặt trực tiếp bên trong khối u (cấy ghép bên trong). Bức xạ từ bên ngoài là phương pháp thường được sử dụng. Mỗi liệu trình điều trị đều được các bác sĩ chuyên khoa và kỹ sư vật lý phóng xạ thiết lập kế hoạch cẩn thận, phù hợp với từng trường hợp bệnh nhân cụ thể.
Xạ trị là một lựa chọn điều trị bệnh ung thư phổi, tuy nhiên, khả năng chữa khỏi bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại bức xạ sử dụng, mục đích điều trị, giai đoạn của bệnh và các yếu tố khác.
Đối với ung thư phổi ở giai đoạn đầu, bức xạ của xạ trị ung thư phổi có thể được áp dụng như một phương pháp điều trị độc lập, đặc biệt là cho những bệnh nhân không thích hợp cho phẫu thuật. Tuy nhiên, thuật ngữ "chữa khỏi" thường không được sử dụng trong các trường hợp này.
Trong trường hợp ung thư đã lan rộng đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc khối u quá lớn, bức xạ của xạ trị ung thư phổi có thể được dùng để thu nhỏ kích thước khối u trước khi phẫu thuật hoặc tiêu diệt những tế bào ung thư còn sót lại sau khi phẫu thuật.
Khi bệnh tiến triển nặng, việc sử dụng bức xạ thường được áp dụng như một phương pháp điều trị giảm nhẹ, nhằm giảm bớt các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, chứ không nhằm mục đích chữa bệnh hay kéo dài sự sống.
2. Xạ trị có thể chữa khỏi ung thư phổi không?
Trong quá trình điều trị ung thư phổi, xạ trị ung thư phổi là một trong những phương pháp được áp dụng rộng rãi và phổ biến nhất. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng mỗi trường hợp ung thư phổi là duy nhất và có độ phức tạp khác nhau. Ngay cả khi hai người có cùng loại và giai đoạn ung thư, kết quả điều trị của bệnh nhân có thể rất khác biệt do các yếu tố như đột biến gen trong khối u.
Xạ trị được áp dụng khi không thể chữa khỏi đối với các trường hợp sau:
- Đối với các khối u não, xạ trị có thể giúp duy trì chức năng thần kinh và ngăn ngừa biến chứng.
- Đối với bệnh nhân có tủy sống bị chèn ép, xạ trị giúp ngăn chặn mất chức năng thần kinh tiến triển.
- Trong trường hợp hội chứng chèn ép tĩnh mạch chủ trên, xạ trị giúp giải phóng tắc nghẽn tĩnh mạch.
- Đối với các tổn thương xương có gây đau, xạ trị thường giảm bớt các triệu chứng đau.
Mặc dù xạ trị có thể tiêu diệt các tế bào ung thư, phương pháp này cũng gây hại cho các tế bào lành. Do đó, việc đánh giá rủi ro và lợi ích là rất quan trọng, kết quả của xạ trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Đặc điểm của phương pháp xạ trị (phương thức, thời gian, thể tích và liều lượng xạ).
- Đặc điểm của khối u (giai đoạn trong chu kỳ tế bào, khả năng oxy hóa, đặc điểm phân tử và độ nhạy cảm với xạ trị).
Nói chung, các tế bào u bị tiêu diệt một cách chọn lọc do chúng có tốc độ chuyển hóa cao và tăng sinh mạnh. Mô bình thường có khả năng tự sửa chữa tốt hơn, vì vậy khối u thường bị phá hủy nhiều hơn.
Các yếu tố quan trọng cần phải cân nhắc trong quá trình xạ trị bao gồm:
- Thời gian điều trị (quan trọng).
- Phân liều (quan trọng).
- Mô bình thường trong hoặc gần trường chiếu xạ được đề xuất.
- Thể tích đích.
- Cấu hình của chùm tia xạ.
- Phân bố liều.
- Phương thức và mức năng lượng bức xạ phù hợp nhất với tình trạng bệnh nhân.
Kế hoạch xạ trị này được thiết kế phù hợp với đặc điểm động học của sự phát triển khối u, nhằm tối đa hóa hiệu quả tiêu diệt khối u trong khi giảm thiểu tác động đến các mô lành.
Các buổi xạ trị bắt đầu bằng việc đặt bệnh nhân vào đúng vị trí chính xác. Khuôn hoặc mặt nạ nhựa thường được thiết kế để đảm bảo vị trí xạ trị chính xác cho các buổi xạ tiếp theo. Cảm biến laser sẽ được sử dụng để hỗ trợ trong quá trình này. Tổng liều xạ trị được chia thành nhiều buổi khác nhau, có thể bao gồm các liều lớn hàng ngày trong khoảng 3 tuần để điều trị giảm nhẹ hoặc sử dụng liều nhỏ hơn, một lần mỗi ngày trong 5 ngày/tuần trong khoảng 6 đến 8 tuần để điều trị.
3. Chỉ định của xạ trị trong điều trị ung thư phổi
Xạ trị ung thư phổi thường được chỉ định cho bệnh nhân ở giai đoạn đầu, khi khối u chưa xâm lấn và di căn đến nhiều bộ phận khác trong cơ thể.
Ngoài ra, xạ trị cũng có thể được chỉ định cho các giai đoạn sau để thu nhỏ khối u, kết hợp với các biện pháp khác như phẫu thuật nhằm loại bỏ khối u và giảm bớt cơn đau khó chịu cho bệnh nhân.
4. Mục đích của xạ trị trong điều trị ung thư phổi
Xạ trị ung thư phổi là một phần không thể thiếu trong quy trình điều trị bệnh này và được áp dụng với nhiều mục tiêu cụ thể, tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh nhân cụ thể:
- Giảm kích thước các khối u: Xạ trị có thể được sử dụng kết hợp với phẫu thuật để thu nhỏ khối u, giúp việc mổ loại bỏ trở nên dễ dàng hơn, đồng thời tiêu diệt các khối u còn sót lại sau phẫu thuật.
- Điều trị cho các trường hợp mới phát hiện: Đối với những trường hợp mới phát hiện với khối u còn nhỏ, xạ trị là phương pháp điều trị chính nhằm loại bỏ khối u.
- Giảm đau đớn và các triệu chứng cho bệnh nhân.
- Ngăn ngừa tái phát sau khi điều trị.
- Tiêu diệt tế bào ung thư di căn lên não.
5. Tác dụng phụ của xạ trị trong điều trị ung thư phổi
Xạ trị ung thư phổi là một phương pháp điều trị ung thư phổi hiệu quả nhưng không tránh khỏi một số tác dụng phụ không mong muốn. Các tác dụng phụ này có thể gây ra những khó chịu cho người bệnh bao gồm:
- Mệt mỏi: Quá trình phá hủy tế bào ung thư có thể làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi, triệu chứng này thường biến mất sau khoảng 2-3 tuần kết thúc xạ trị.
- Kích ứng da: Trong 2 tuần đầu tiên của điều trị, người bệnh có thể gặp phải tình trạng tấy đỏ hoặc bong tróc da tại vùng điều trị.
- Đau, khó nuốt, khô miệng, thay đổi vị giác.
- Xạ trị có thể gây ra sẹo.
- Tiêu chảy có thể xuất hiện đối với những bệnh nhân được xạ trị ở vùng bụng.
Về vấn đề sinh sản, người bệnh cũng cần lưu ý một số vấn đề như:
- Phụ nữ mang thai: Xạ trị có thể gây hại cho thai nhi, do đó phụ nữ đang mang thai hoặc dự định mang thai nên thảo luận kỹ với bác sĩ trước khi bắt đầu xạ trị.
- Chất lượng tinh trùng ở nam giới: Xạ trị có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, vì vậy nam giới nên tránh có con trong giai đoạn điều trị xạ trị.
Do đó, trong suốt quá trình điều trị ung thư, đặc biệt là xạ trị ung thư phổi, việc chú trọng tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch, cũng như giảm thiểu tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị là rất cần thiết.
Tăng cường sức khỏe và nâng cao sức đề kháng của cơ thể có thể đạt được thông qua việc tập thể dục nhẹ nhàng, duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, kết hợp với các thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị ung thư. Những biện pháp này sẽ giúp quá trình xạ trị hiệu quả hơn và giảm bớt các tác dụng phụ có thể xảy ra.
6. Điều trị ung thư phổi bằng xạ trị
Trong điều trị ung thư phổi, xạ trị là một phương pháp hiệu quả và được áp dụng theo hai cách chính:
6.1 Xạ trị chùm tia bên ngoài (EBRT)
Đây là hình thức xạ trị ung thư phổi phổ biến nhất trong điều trị ung thư. Trong quá trình này, người bệnh sẽ nằm cố định trên bàn xạ trị và có thể sử dụng các dụng cụ đặc biệt để giữ cho bệnh nhân không di chuyển trong khi máy xạ trị đang phát tia.
Kỹ thuật viên sẽ đánh dấu chính xác vị trí của khối u để đảm bảo các tia xạ được chiếu đúng mục tiêu. Liều lượng xạ trị và phương pháp chiếu tia sẽ được các bác sĩ quyết định dựa trên kích thước của khối u, độ nhạy cảm của khối u với xạ trị và khả năng chịu đựng của các mô lành xung quanh.
6.2 Xạ trị bên trong (brachytherapy)
Xạ trị ung thư phổi bên trong hay còn được gọi là xạ trị áp sát, đây là phương pháp điều trị ung thư bằng cách đặt nguồn phóng xạ (có thể là rắn hoặc lỏng) trực tiếp vào bên trong cơ thể và đến gần nhất vị trí khối u.
- Với nguồn phóng xạ dạng rắn: Các thiết bị như ống, kim, sợi hoặc phiến mỏng được đặt gần hoặc vào trong khối u. Đây là phương pháp điều trị tại chỗ, tác động chỉ lên một khu vực cụ thể được nhắm đến.
- Với nguồn phóng xạ dạng lỏng (liệu pháp dược phóng xạ): Bức xạ trong dạng lỏng sẽ lưu thông qua máu, lan toả khắp cơ thể và tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp này thường được áp dụng qua đường uống hoặc tiêm truyền. Sau đó, người bệnh sẽ thải loại bức xạ ra ngoài qua các đường tiểu, mồ hôi hoặc nước bọt.
Xạ trị sử dụng tia bức xạ với cường độ cao hơn so với phương pháp xạ trị ngoài. Sau khi kết thúc liệu trình điều trị, các bức xạ còn sót lại trong cơ thể sẽ không gây hại cho các tế bào lành.
Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec được xây dựng hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế, sử dụng mô hình tiếp cận đa chuyên khoa trong chẩn đoán, lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân, góp phần chăm sóc người bệnh toàn diện. Trung tâm Ung bướu Vinmec có những ưu điểm vượt trội trong điều trị ung thư như:
- Vinmec Hội tụ các chuyên gia giỏi về xạ trị, hóa trị, phẫu trị, được trang bị các phương tiện hiện đại.
- Hệ thống lập kế hoạch xạ trị và Máy xạ trị Truebeam hiện đại nhất Đông Nam Á, với ưu thế vượt trội giảm thiểu ảnh hưởng của tia xạ lên các mô lành tính so với tia X, giảm thời gian chiếu xạ và nguy cơ tác dụng phụ đối với người bệnh.) giúp điều trị hiệu quả các bệnh ung thư phổ biến: Phổi, Đầu mặt cổ, vú....
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: verywellhealth.com, cancer.org, oncolink.org
