Ung thư gan nguyên phát là loại ung thư xuất phát từ chính tế bào gan, chiếm tỷ lệ cao nhất trong các loại ung thư gan. Đáng lo ngại hơn, đây còn là ung thư gan đứng thứ ba trong số các nguyên nhân gây tử vong do ung thư trên toàn cầu. Nhưng nếu bệnh nhân phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tỷ lệ sống sót có thể cải thiện đáng kể.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát
Ung thư gan nguyên phát là một căn bệnh ung thư phổ biến tại Việt Nam, đứng thứ 3 sau ung thư dạ dày và phế quản, đặc biệt hay gặp ở nam giới độ tuổi 50-60. Tỷ lệ mắc bệnh theo độ tuổi ở nam giới là 19,7/100.000 và 8,3/100.000 ở nữ giới.
Nhiễm trùng mạn tính do virus viêm gan B hoặc C là nguyên nhân chính dẫn đến ung thư gan. Nguy cơ ung thư gan ở những người nhiễm virus viêm gan B hoặc C cao hơn nhiều so với người bình thường vì cả hai loại virus này đều có thể dẫn đến xơ gan.
Các yếu tố nguy cơ khác gây ung thư gan bao gồm:
- Bệnh tiểu đường loại 2: Bệnh nhân tiểu đường, nhất là người bị viêm gan hoặc sử dụng bia rượu thường xuyên, có nguy cơ cao mắc ung thư gan.
- Tiền sử gia đình: Người có mẹ, cha, anh, chị bị ung thư gan sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn.
- Lạm dụng rượu bia: Uống quá 6 ly rượu mỗi ngày trong thời gian dài có thể gây xơ gan, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư tế bào gan.
- Tiếp xúc lâu dài với aflatoxin: Aflatoxin thường tồn tại trong các thực phẩm bị mốc.
- Hệ miễn dịch yếu: Người có hệ miễn dịch yếu, điển hình như người nhiễm HIV/AIDS, có nguy cơ mắc ung thư gan cao gấp 5 lần so với người bình thường.
- Béo phì: Béo phì làm tăng nguy cơ ung thư, dẫn đến xơ gan và gan nhiễm mỡ.
- Hút thuốc lá: Người hút thuốc lá có nguy cơ ung thư gan cao gấp nhiều lần so với người không hút thuốc.
2. Dấu hiệu ung thư gan nguyên phát
Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến của ung thư gan nguyên phát:
- Đau vùng hạ vị bất thường.
- Vàng da và mắt.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Chán ăn và cảm thấy no nhanh.
3. Chẩn đoán ung thư gan nguyên phát
3.1 Chẩn đoán dựa trên bệnh sử
Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về bệnh sử của bệnh nhân để xác định các nguy cơ tiềm ẩn.
3.2 Chẩn đoán lâm sàng
Khám tổng thể và đặc biệt chú ý tình trạng gan. Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất, tập trung vào vùng bụng và quan sát xem bất kỳ màu vàng nào trong lòng trắng mắt. Đây là cả các chỉ số đáng tin cậy của các vấn đề về gan.
3.3 Chẩn đoán cận lâm sàng
Các chẩn đoán cận lâm sàng bao gồm:
- Huyết đồ là biểu đồ mô tả chức năng đông máu toàn bộ.
- Chức năng gan thận: xét nghiệm các chỉ số ALT, AST, Billirubin, Albumin, BUN, Creatinin/máu.
- Các xét nghiệm viêm gan: AntiHBsAg, HBeAg, HBeAb, HBsAg, HCV-RNA, HBV-DNA, AntiHCV.
- AFP.
- Chụp X-quang phổi.
- Siêu âm Doppler mạch máu gan.
- Có thể thực hiện chụp CT scan bụng có thuốc cản quang, hoặc chụp MRI bụng có cản từ (nếu cần thiết).
3.4 Chẩn đoán xác định
Bệnh nhân cần đáp ứng một trong ba tiêu chuẩn sau:
- Có bằng chứng giải phẫu bệnh lý khẳng định ung thư gan nguyên phát.
- Hình ảnh chụp CT bụng có cản quang hoặc chụp MRI bụng có cản từ +AFP >400ng/ml.
- Hình ảnh đặc trưng trên chụp CT bụng có cản quang hoặc chụp MRI bụng có cản từ +AFP tăng cao hơn bình thường (400ng/ml) và xét nghiệm dương tính với virus viêm gan B hoặc C có thể là dấu hiệu ung thư gan. Sinh thiết gan có thể được chỉ định bởi bác sĩ lâm sàng (nếu cần thiết).
Để chẩn đoán xác định, những trường hợp không đủ tiêu chuẩn nêu trên đều cần phải thực hiện sinh thiết gan.
3.5 Chẩn đoán phân biệt
- U máu gan (hemangioma): Khối u tăng quang dần từ thì động mạch đến thì muộn, không có dấu hiệu thoát thuốc, và AFP bình thường.
- Ung thư đường mật trong gan: Hiện tượng tăng quang không đều, không có dấu hiệu thoát thuốc, dấu ấn ung thư CA 19.9 tăng cao.
- Di căn gan từ các ung thư khác: Biểu hiện qua hình ảnh tăng quang viền, dấu ấn ung thư tương ứng tăng cao, đồng thời có tổn thương nguyên phát.
3.6 Chẩn đoán phân giai đoạn bệnh
- Giai đoạn rất sớm: Một số tế bào ung thư bắt đầu phát triển thành khối u nhỏ hơn 2cm, điểm số PS: 0, phân loại Child: A.
- Giai đoạn ung thư gan sớm: Khối u chỉ khu trú trong gan, chưa di căn, kích thước khối u đơn lẻ nhỏ hơn 5cm hoặc có tối đa 3 khối u với kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 3cm, điểm số PS: 0, phân loại Child: A-B.
- Giai đoạn ung thư gan trung gian: Xuất hiện nhiều khối u nhỏ hoặc một khối u lớn xâm lấn mạch máu, điểm số PS: 0, phân loại Child: A-B.
- Giai đoạn ung thư gan tiến triển: Có nhiều khối u lớn hoặc khối u xâm lấn mạch máu lớn. U mọi kích thước huyết khối TM cửa hoặc di căn ngoài gan, điểm số PS: 1-2 và phân loại Child A-B.
- Ung thư gan giai đoạn cuối: Ung thư đã di căn sang các bộ phận khác. Khối u có thể nằm ở bất kỳ vị trí nào, điểm số PS: 3-4, phân loại Child C.
Sau khi được chẩn đoán và xác định giai đoạn ung thư, bệnh nhân sẽ bước vào quá trình điều trị.
4. Cách điều trị ung thư gan nguyên phát
4.1 Phẫu thuật cắt phần gan chứa u
Phẫu thuật cắt gan được xem là phương pháp điều trị ung thư gan nguyên phát hiệu quả, mang đến khả năng loại bỏ hoàn toàn khối u, giúp nâng cao tiên lượng sống thêm sau 5 năm cho bệnh nhân lên đến 50-70%.
Mục đích của ca phẫu thuật là:
- Loại bỏ hoàn toàn khối u ung thư gan đã được phát hiện.
- Điều trị các bệnh lý nền như viêm gan siêu vi và xơ gan.
Chỉ định cho những trường hợp có điểm PS 0-2, Child A hoặc B, không có di căn xa, và không có biểu hiện tăng áp lực cửa.
4.2 Phá hủy u tại chỗ
Phá hủy u tại chỗ bằng sóng cao tần (RFA) và tiêm cồn tuyệt đối là những phương pháp điều trị ung thư triệt để và hiệu quả cao. Ưu điểm của phương pháp là can thiệp ít xâm lấn qua da dưới sự hướng dẫn của siêu âm cùng với cơ chế tác động nhiệt để phá huỷ khối u sớm.
Chỉ định cho những trường hợp:
- Có dưới 3 khối u, mỗi khối có kích thước nhỏ hơn 3cm.
- U nhỏ hơn 5cm thuận lợi cho việc tiếp cận điều trị.
- Bệnh nhân có u lớn hơn 5cm kèm theo bệnh lý nội khoa nặng cần được hội chẩn chuyên khoa.
- Có điểm PS 0-2, phân loại Child A, B, không có di căn xa, và có bệnh lý đi kèm.
4.3 Cắt nguồn máu nuôi khối u kết hợp với hóa trị và xạ trị
Xạ trị được đánh giá là phương pháp điều trị ung thư gan nguyên phát ít hiệu quả do phương pháp này dễ gây tổn thương mô gan khỏe mạnh xung quanh. Một số kỹ thuật xạ trị mới hứa hẹn mang lại kết quả khả quan nhưng hiện tại vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu hoàn thiện.
Hóa trị toàn thân cũng là phương pháp điều trị ung thư gan ít hiệu quả và chỉ áp dụng cho các trường hợp ung thư gan đã quá chỉ định điều trị.
Chỉ định cho những trường hợp:
- Khối u không thể cắt bỏ hoặc có nhiều khối u ở cả hai thùy, có khả năng dẫn đến tình trạng huyết khối TM ở các nhánh nhỏ.
- Điểm PS 0-2, phân loại Child A, B, không có hiện tượng di căn xa.
4.4 Ghép gan
Cấy ghép gan mang lại hy vọng cho nhiều bệnh nhân ung thư gan, giúp phục hồi chức năng gan và giảm nguy cơ tái phát ung thư. Tuy nhiên, hệ miễn dịch có thể từ chối tiếp nhận và đào thải cơ quan mới.
Ghép gan được chỉ định điều trị cho những trường hợp:
- Kích thước khối u nhỏ hơn 5cm.
- Hoặc có tối đa 3 u, mỗi u có kích thước không quá 3cm.
Ung thư tế bào gan không còn là nỗi ám ảnh khi được phát hiện và điều trị kịp thời nhờ những tiến bộ vượt bậc trong y học. Khả năng khỏi bệnh hoàn toàn sẽ cao hơn nếu bệnh được chẩn đoán sớm. Để đạt được kết quả tốt nhất, bệnh nhân cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
