Bài viết được kiểm duyệt chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bách - Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Thời điểm giao mùa là lúc các loại virus phát triển mạnh mẽ, xâm nhập vào cơ thể con người và gây ra các bệnh đường hô hấp. Với những bệnh nhân mắc bệnh hô hấp mãn tính, tình trạng sẽ chuyển biến nặng hơn, ảnh hưởng tới sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các gợi ý để mọi người chủ động tăng cường sức khỏe cho phổi vào những dịp giao mùa.
1. Các bệnh đường hô hấp hay gặp khi giao mùa
Giao mùa là thời điểm lý tưởng để các loại virus sinh sôi, phát triển. Lúc này tỷ lệ mắc các bệnh đường hô hấp càng tăng cao. Dưới đây là 4 bệnh đường hô hấp phổ biến hay gặp trong lúc giao mùa.
1.1. Viêm họng cấp tính
Viêm họng cấp tính thường hay xảy ra vào lúc giao mùa, xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn. Triệu chứng đầu tiên của viêm họng cấp là: đau họng, khàn tiếng, ho khan, ho có đờm, cổ họng khô rát, sốt cao (38-39 độ C) kèm theo sổ mũi.
Nguyên nhân chính gây ra tình trạng này là do vi khuẩn liên cầu tan máu beta nhóm A hoặc do virus xâm nhập gây bệnh. Viêm họng nếu không được can thiệp điều trị có thể dẫn đến nhiều bệnh lý hô hấp nguy hiểm khác như: viêm mũi, áp xe thành họng...
1.2. Viêm khí phế quản
Nguyên nhân gây ra viêm khí phế quản thường là do thay đổi thời tiết, viêm mũi, viêm họng nhưng không được điều trị kịp thời khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Nếu tình trạng này không được điều trị dứt điểm sẽ khiến nhiễm trùng lan vào các phế nang phổi, gây ra các triệu chứng nguy cấp như: sốt cao li bì, ho khan, tức ngực, khó thở, khạc ra đờm màu xanh hoặc vàng.
1.3. Cúm mùa
Trẻ em và trẻ sơ sinh là đối tượng dễ mắc cúm mùa do sức đề kháng còn yếu, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Cúm dễ lây lan khi trẻ tiếp xúc gần với người mắc bệnh. Các triệu chứng dễ thấy nhất là: đau đầu, chóng mặt, sốt nhẹ, ớn lạnh, ho, đau họng, hắt hơi và chảy nước mũi trong. Ở các đối tượng như trẻ em, người cao tuổi và phụ nữ có thai, cúm mùa dễ trở nặng hơn và diễn tiến nhanh chóng thành suy hô hấp, gây đe dọa đến tính mạng.
1.4. Hen suyễn
Hen suyễn là bệnh dễ tái phát đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Khi mùa thu chuyển dần sang đông chính là giai đoạn tồi tệ nhất đối với những bệnh nhân bị mắc bệnh hen suyễn. Bên cạnh đó, thời điểm cuối tháng 8 và đầu tháng 9 cũng là lúc có nhiều người lên cơn hen phế quản do lúc này là mùa tựu trường, mật độ đi lại tăng cao kết hợp với sự gia tăng lây nhiễm của nhiều loại virus gây bệnh.
Ngoài ra, như đã đề cập thời tiết thay đổi đồng nghĩa với việc nhiệt độ, độ ẩm không khí thay đổi, thậm chí là sự xuất hiện của nhiều loài hoa cỏ khác nhau... càng là những yếu tố kích hoạt bệnh hen suyễn tái phát. Người bị hen suyễn sẽ dễ bị dị ứng với các tác nhân khác nhau như phấn hoa, khói bụi... và bệnh sẽ càng nghiêm trọng hơn khi cơ thể bị nhiễm virus đường hô hấp.
2. Cách tăng sức đề kháng đường hô hấp khi giao mùa
Việc phòng ngừa các bệnh đường hô hấp là vô cùng quan trọng. Khi thời tiết thay đổi mọi người thường xuyên phải di chuyển ngoài trời thì hãy bỏ túi một số mẹo tăng cường sức khỏe cho phổi dưới đây để duy trì sức khỏe cho bản thân và người thân:
2.1. Giữ ấm cơ thể khi thời tiết giao mùa
Giữ ấm cơ thể là cách để phòng bệnh hiệu quả trong thời điểm giao mùa. Khi trời trở lạnh, bạn nên giữ ấm vùng ngực, cổ, gan bàn chân bằng cách mặc ấm, che chắn bằng khăn quàng, đội mũ, đi tất... Với những người có hệ miễn dịch kém có thể mang theo 1 túi chườm nhỏ để giữ cho cơ thể luôn ở mức nhiệt độ vừa phải, tránh bị hạ thân nhiệt.
Ngoài ra, khi tắm hoặc rửa ráy thì nên dùng nước ấm ở nơi kín gió. Mỗi khi tắm xong dùng khăn khô lau người rồi mới mặc quần áo. Khi bị lạnh nên dùng các thức uống ấm như súp, trà, cháo để tăng nhiệt độ cơ thể tự nhiên.
2.2. Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý
Vào thời điểm giao mùa, họng và mũi là 2 bộ phận nhạy cảm nên rất dễ bị ảnh hưởng. Do vậy trong chế độ ăn hàng ngày bạn không nên ăn nhiều đồ quá lạnh hoặc quá nóng gây tổn thương họng. Thay vào đó, hãy khéo léo cân bằng 4 nhóm dinh dưỡng trong khẩu phần ăn gồm: chất béo, chất đạm, tinh bột, vitamin và khoáng chất (A, C, D, E). Cụ thể:
- Nguồn thực phẩm giàu vitamin A là trứng, gan, các thực phẩm giàu beta caroten (tiền vitamin A) như: bí đỏ, cà rốt, dầu gấc, các loại rau xanh đậm như rau mồng tơi, rau ngót...
- Các thực phẩm giàu vitamin C gồm hoa quả, trái cây và rau tươi như: quýt, bưởi, cam, đu đủ, xoài, ổi, táo, nho, súp lơ, kiwi, cà chua, củ cải, rau ngót, rau bina, ớt chuông,...
- Để bổ sung vitamin D, mỗi người cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ 15-30 phút/ngày. Bên cạnh đó, cần tăng cường các thực phẩm giàu vitamin D như lòng đỏ trứng, gan cá, cá, các loại sữa, ngũ cốc...
- Thực phẩm giàu vitamin E có nhiều trong các loại hạt như hạt hướng dương, các sản phẩm từ đậu nành, giá đỗ, lúa mì, rau mầm,...
Bên cạnh chế độ ăn uống, người bệnh cũng cần cung cấp đủ nước cho cơ thể (khoảng 2 lít/ngày). Uống đủ nước sẽ giúp duy trì thân nhiệt ổn định, hỗ trợ loại bỏ các độc tố trong cơ thể.
Thói quen hút thuốc lá cũng không được khuyến khích vì nó làm tăng nguy cơ mắc hoặc làm trầm trọng hơn các bệnh đường hô hấp.
2.3. Vệ sinh cơ thể và môi trường sống
Các loại vi khuẩn và virus tồn tại ở khắp mọi nơi, có cả ở trong không khí ta hít thở. Vì vậy, những người thường xuyên làm việc ngoài trời, tiếp xúc với môi trường không khí ô nhiễm, khói bụi thì cần vệ sinh cơ thể thường xuyên, đặc biệt là đường hô hấp. Sau mỗi ngày làm việc, bạn nên vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý 0,9%, giữ thói quen súc miệng mỗi sáng hoặc tối bằng nước muối ấm pha loãng. Bên cạnh đó, việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng diệt khuẩn, giữ môi trường sống luôn sạch sẽ, khô thoáng cũng hạn chế nguy cơ lây bệnh.
2.4. Tiêm phòng vắc-xin cúm hàng năm
Việc chủ động tiêm phòng cúm trước khi bước vào mùa lạnh hàng năm giúp tăng sức đề kháng hô hấp cho trẻ, hạn chế mắc cúm hoặc nếu có bị thì tình trạng cũng giảm nhẹ đáng kể. Ngoài ra trẻ em cũng cần được tiêm vắc-xin phòng phế cầu để phòng tránh nguy cơ nhiễm phế cầu.
Trên đây là 4 bệnh đường hô hấp phổ biến và 4 cách tương ứng phòng bệnh khi giao mùa đã được chúng tôi tổng hợp lại. Bạn có thể kết hợp linh hoạt các phương pháp trên và sử dụng thêm một số thuốc tăng cường hệ miễn dịch đường hô hấp đã được chứng nhận an toàn để tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch.
2.5. Sử dụng thảo dược thiên nhiên tăng cường sức khỏe hệ hô hấp
Bên cạnh việc thay đổi chế độ ăn, tiêm phòng,... bạn có thể tăng cường sức khỏe hệ hô hấp bằng cách bổ sung các thảo dược có nguồn gốc từ thiên nhiên vừa an toàn với cơ thể vừa mang lại hiệu quả cao:
- Trong Đông trùng hạ thảo có chứa nhiều acid amin, vitamin, khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Nó có công dụng tăng cường sức đề kháng, chống viêm, kháng khuẩn, ngăn ngừa ung thư, chống oxy hóa,... Theo Y học cổ truyền, Đông trùng hạ thảo có tính ôn,, đi vào kinh phế giúp điều trị ho. Vì thế, nó được coi là thảo dược tăng cường hệ hô hấp mang lại hiệu quả cao.
Bạn cũng có thể bổ sung thêm mật ong cho cơ thể để tăng cường sức khỏe đường hô hấp khi giao mùa. Các loại mật ong khuynh diệp, mật ong labiatae cũng có tác dụng như một thuốc giảm ho cho một số người bị nhiễm trùng đường hô hấp trên và ho ban đêm cấp tính. Ngoài ra, uống nước pha với lượng nhỏ mật ong làm giảm tần suất ho ở người lớn bị ho kéo dài sau khi bị bệnh.
Nhận thấy được tác dụng của thảo dược như: đông trùng hạ thảo, mật ong, nhiều người đã sử dụng các thảo dược này để trị các bệnh lý đường hô hấp và tăng cường sức khỏe hệ hô hấp.
Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu cho thấy, hiệu quả tăng cường sức khỏe hệ hô hấp còn được tăng thêm gấp nhiều lần khi sử dụng kết hợp các thảo dược như: Đông trùng hạ thảo, mật ong. Các chuyên gia cho rằng, khi phối hợp các thảo dược này với nhau theo tỷ lệ chuẩn, được nghiên cứu, đong đếm kỹ lưỡng vừa giúp nâng cao hiệu quả tăng cường sức đề kháng vừa giảm triệu chứng của các bệnh đường hô hấp. Vì thế, bạn nên lựa chọn sản phẩm chiết xuất từ sự kết hợp của đông trùng hạ thảo và mật ong để đạt hiệu quả cao khi sử dụng.
