Men gan là các protein được gan sản xuất. Chúng rất quan trọng cho các quá trình trong cơ thể, chẳng hạn như tiêu hóa và chuyển hóa tế bào. Nhiều tình trạng y tế có thể gây viêm hoặc tổn thương các tế bào gan, làm cho chúng giải phóng men gan ở mức độ cao hơn. Men gan tăng cao có thể chỉ là tạm thời sau khi bị bệnh hoặc do tác dụng phụ của thuốc hoặc thực phẩm bổ sung. Ở một số người, xét nghiệm men gan sẽ trở lại bình thường mà không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, trong những trường hợp hiếm gặp, men gan tăng cao dai dẳng có thể do một số loại ung thư gây ra, bao gồm ung thư gan, đại tràng, vú, dạ dày, tuyến tụy và da.
Men gan là gì?
Gan của bạn thực hiện nhiều quá trình quan trọng trong cơ thể, bao gồm lọc độc tố, xử lý và tiêu hóa các chất dinh dưỡng, và điều hòa chuyển hóa năng lượng. Nó cũng tổng hợp các chất cần thiết cho tiêu hóa, chức năng miễn dịch và đông máu.
Mặc dù gan của bạn sản xuất nhiều enzym và hóa chất, các xét nghiệm men gan thường bao gồm:
- ALT (alanine aminotransferase)
- AST (aspartate aminotransferase)
- GGT (gamma-glutamyltransferase)
- ALP (alkaline phosphatase)
Men gan thường được kiểm tra như một phần của bảng xét nghiệm chức năng gan lớn hơn, bao gồm cả bilirubin, albumin, và PT/INR.
Ung thư gan
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) chiếm hơn 90% các trường hợp ung thư gan nguyên phát. Nguyên phát nghĩa là khối u ung thư phát sinh từ gan thay vì lây lan từ nơi khác trong cơ thể. HCC là loại ung thư phổ biến thứ năm trên toàn thế giới.
HCC có liên quan mật thiết đến:
- Viêm gan virus mãn tính
- Bệnh gan do rượu
- Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
- Xơ gan
Chẩn đoán ung thư gan
Ung thư gan thường được chẩn đoán bằng sự kết hợp của xét nghiệm máu sàng lọc và chẩn đoán hình ảnh, chẳng hạn như siêu âm, chụp CT, hoặc MRI.
Các xét nghiệm máu liên quan đến gan, bao gồm bilirubin, albumin, men gan và một thước đo về chức năng đông máu của bạn gọi là thời gian prothrombin (PT/INR), đều có thể tăng cao bất thường trong trường hợp ung thư gan.
Một xét nghiệm máu khác gọi là alpha fetoprotein (AFP) cũng có thể tăng cao trong giai đoạn tiến triển của HCC. Điều này là do viêm gan, tổn thương và tắc nghẽn ống mật do ung thư gây ra.
Ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng là nguyên nhân phổ biến nhất của các khối u gan thứ phát hoặc di căn. Đây là khi ung thư bắt đầu ở một nơi khác trong cơ thể và sau đó di căn đến gan.
Có tới 70% người bị ung thư đại trực tràng sẽ phát triển di căn gan do nguồn cung cấp máu từ ruột nối trực tiếp với gan. Một dấu hiệu tiềm năng của di căn gan là các xét nghiệm men gan tăng cao.
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Bác sĩ thường chẩn đoán ung thư đại trực tràng bằng cách nội soi đại tràng và sinh thiết. Việc xác định giai đoạn, bao gồm kiểm tra di căn gan, được thực hiện bằng cách chụp CT.
Phẫu thuật và hóa trị vẫn có thể là các phương pháp điều trị hiệu quả khi ung thư đại tràng đã lan sang gan.
Ung thư vú
Ung thư vú chiếm gần một phần ba trong tổng số các ca ung thư ở phụ nữ, và gan là một trong những vị trí di căn phổ biến của ung thư vú.
Chẩn đoán ung thư vú
Bác sĩ chẩn đoán ung thư vú bằng cách chụp hình ảnh y khoa, chẳng hạn như chụp nhũ ảnh, siêu âm, và MRI. Họ sẽ thực hiện sinh thiết nếu phát hiện khu vực đáng lo ngại trên hình ảnh.
Khi đánh giá ban đầu, bác sĩ sẽ xác định giai đoạn ung thư của bạn. Điều này có thể bao gồm xét nghiệm men gan và chụp hình ảnh để kiểm tra sự di căn gan do ung thư vú. Sự xuất hiện của di căn gan trong ung thư vú có liên quan đến việc giảm tỷ lệ sống sót sau 5 năm.
Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy rằng theo dõi xét nghiệm máu men gan ở những người bị ung thư vú có thể là một chỉ dấu sớm có ích về sự liên quan của gan. Điều này rất quan trọng vì điều trị phẫu thuật sớm di căn gan do ung thư vú có thể kéo dài tuổi thọ.
Ung thư phổi
Ung thư phổi là loại ung thư phổ biến thứ hai ở Hoa Kỳ. Nó cũng là một nguyên nhân phổ biến gây ra các khối u gan di căn, dẫn đến men gan tăng cao.
Ung thư phổi có liên quan mật thiết đến việc tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất gây ung thư hít vào. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp ung thư phổi đều xảy ra ở người hút thuốc.
Chẩn đoán ung thư phổi
Việc chẩn đoán và xác định giai đoạn ung thư phổi, bao gồm đánh giá sự xuất hiện của di căn gan và các cơ quan khác, được thực hiện bằng cách chụp CT và PET.
Ung thư dạ dày và thực quản
Tỷ lệ ung thư dạ dày đang giảm trên toàn thế giới, và ung thư thực quản tương đối hiếm gặp ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, cả hai loại ung thư này thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn và có xu hướng di căn đến gan, gây men gan cao.
Chẩn đoán ung thư dạ dày và thực quản
Khi bác sĩ nghi ngờ ung thư dạ dày hoặc thực quản, quá trình đánh giá chẩn đoán có thể bao gồm xét nghiệm máu, hình ảnh và nội soi trên với sinh thiết.
Ung thư tuyến tụy
Ung thư tuyến tụy chiếm khoảng 3% các ca chẩn đoán ung thư hàng năm tại Hoa Kỳ.
Hơn một nửa số ca ung thư tuyến tụy đã lan sang gan tại thời điểm chẩn đoán. Điều này thường làm tắc nghẽn ống mật, gây ra một số triệu chứng đặc trưng của ung thư tuyến tụy như vàng da và men gan tăng cao.
Chẩn đoán ung thư tuyến tụy
Khi bác sĩ nghi ngờ ung thư tuyến tụy dựa trên các triệu chứng và kết quả xét nghiệm máu của bạn, họ sẽ chỉ định chụp hình ảnh như CT, PET, hoặc MRI/MRCP để xác nhận chẩn đoán và xác định giai đoạn của bệnh.
Ung thư da (melanoma)
Các chẩn đoán ung thư da melanoma đã tăng nhanh trong vòng 50 năm qua. Melanoma là một loại ung thư ác tính có thể di căn đến nhiều vị trí, bao gồm cả gan.
Melanoma có liên quan mật thiết đến việc tiếp xúc với ánh sáng tử ngoại, và thường xuất hiện ở các khu vực da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Chẩn đoán ung thư da
Nếu bạn lo ngại về nốt ruồi hoặc tổn thương da, hãy gặp bác sĩ ngay lập tức. Nốt ruồi của bạn có thể được kiểm tra hoặc cắt bỏ bằng cách sinh thiết đục lỗ hoặc sinh thiết cắt bỏ để xác định chẩn đoán ung thư da.
Nguyên nhân gây men gan cao không do ung thư
Men gan cao được phát hiện tình cờ khi xét nghiệm máu định kỳ có thể tự hết sau vài tuần, và có thể không có nguyên nhân nghiêm trọng.
Nếu các xét nghiệm gan của bạn vẫn bất thường, hoặc bạn có các triệu chứng đáng lo ngại khác, bác sĩ sẽ làm việc với bạn để xác định nguyên nhân. Các nguyên nhân không phải ung thư có thể gây men gan cao bao gồm:
- Sử dụng rượu
- Bệnh gan nhiễm mỡ (do rượu hoặc NAFLD)
- Hội chứng chuyển hóa
- Thuốc (chẳng hạn như statin hoặc acetaminophen)
- Thực phẩm bổ sung và thảo dược (như sắt hoặc vitamin A)
- Viêm gan (do nhiễm trùng và tự miễn)
- Hemochromatosis
- Xơ gan
- Bệnh celiac
- Các bệnh về đường mật (viêm xơ đường mật nguyên phát, viêm đường mật tiên phát)
- Bệnh Wilson
- Thiếu alpha-1 antitrypsin
- Bệnh về cơ
- Bệnh tuyến giáp
- Tán huyết
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline
