Trong thực hành lâm sàng, ngoài ứng dụng để điều trị đau thắt ngực, một số thuốc giãn mạch còn có hiệu quả trong điều trị một số bệnh lý tim mạch khác như tăng huyết áp, suy tim, rối loạn nhịp tim. Tuy nhiên, sử dụng thuốc giãn mạch có nhiều điều cần phải lưu ý để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tối ưu trong quá trình sử dụng.
1. Khái niệm về thuốc giãn mạch và cơ chế hoạt động
1.1 Thuốc giãn mạch vành là gì?
Thuốc giãn mạch vành là nhóm thuốc có tác dụng làm giãn các tế bào cơ trơn của thành mạch, từ đó làm giãn mạch máu và tăng lưu thông máu.
1.2 Ứng dụng của thuốc giãn mạch
Trong thực hành lâm sàng, ngoài ứng dụng để điều trị đau thắt ngưc, thuốc giãn mạch còn có hiệu quả trong điều trị một số bệnh lý tim mạch khác như suy tim, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, hiện nay thuốc còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như nam khoa và tiêu hóa.
1.3 Phân loại thuốc giãn mạch vành
Thuốc giãn mạch vành được phân loại dựa trên vị trí tác dụng, như thuốc giãn động mạch hoặc thuốc giãn tĩnh mạch. Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc giãn mạch vành đều có khả năng tác động hỗn hợp cả động và tĩnh mạch.
Bên cạnh đó, có thể phân loại thuốc giãn tĩnh mạch dựa trên cơ chế hoạt động của nó.
1.4 Cơ chế thuốc giãn mạch vành
Cơ chế giãn động mạch
Thuốc giãn động mạch có tác dụng giảm áp lực động mạch nhờ vào khả năng làm giảm sức cản mạch hệ thống, giảm gánh thất trái, và tăng thể tích nhát bóp, cung lượng tim, giảm thứ phát tiền gánh tâm thất và áp lực của tĩnh mạch.
Thuốc giãn động mạch còn có công dụng làm giảm sức căng ở thành tâm thất và áp lực của động mạch chủ dẫn đến nhu cầu oxy giảm.
Nhu cầu oxy giảm giúp cải thiện tỷ lệ cung cầu và tiêu thụ oxy của các cơ tim, tăng khả năng tưới máu mạch vành, giảm nhẹ được các tình trạng đau thắt ngực.
Cơ chế giãn tĩnh mạch
Thuốc giãn tĩnh mạch làm giảm áp lực ở tĩnh mạch, giảm tiền gánh lên tim và từ đó giảm cung lượng tim và nhu cầu oxy của cơ tim. Do đó loại thuốc này được sử dụng trong quá trình điều trị các cơn đau thắt ngực.
Giảm nhu cầu oxy và giảm tiền gánh dẫn đến giảm sức căng tại vị trí thành tâm thất.
Giảm áp lực tĩnh mạch còn có công dụng làm giảm áp lực thủy tĩnh mao mạch gần, giảm quá trình lọc của mao mạch và giảm phù. Vì thế, thuốc giãn tĩnh mạch có thể được sử dụng để điều trị suy tim, kết hợp với các loại thuốc khác để giảm tình trạng phù toàn thân do bệnh suy tim.
2. Các loại thuốc giãn mạch vành hiện nay
2.1 Thuốc giãn động mạch vành
Hydralazine, được sử dụng từ những năm 1950 trong điều trị bệnh tăng huyết áp.
Tuy nhiên, thuốc Hydralazine hiện nay vẫn đang được các nhà khoa tìm hiểu và phân tích chuyên sâu về cơ chế tác dụng.
Thuốc có thể đưa vào cơ thể bằng đường uống do khả năng hấp thu tốt ở hệ tiêu hoá. Có công dụng mạnh và tác động trực tiếp khi làm giãn các cơ trơn của mạch máu.
Thuốc chẹn kênh canxi-Amlodipine
Thuốc chẹn kênh canxi loại L được sử dụng phổ biến trong quá trình điều trị tăng huyết áp và cải thiện các cơn đau thắt ngực.
Có tác dụng mạnh và kéo dài trong việc làm giãn tiểu động mạch, có khả năng dung nạp thuốc tốt.
Thuốc Amlodipine được chính thức cấp bằng sáng chế vào năm 1982 và bắt đầu được chấp thuận sử dụng vào năm 1990. Đây là một trong các loại thuốc được đánh giá là an toàn và có hiệu quả cao.
Về mặt tác dụng sinh học, Amlodipine xuyên qua màng tế bào không chỉ để tương tác với kênh calcium type L mà còn có tương tác trên kênh canxi.
Thuốc chẹn kênh canxi truyền tĩnh mạch - Nicardipine
Thuộc nhóm chẹn kênh canxi thế hệ hai có tính năng tan trong nước, tác dụng có chọn lọc trên kênh L. Nicardipine có tác dụng đối với cơ trơn mạch máu nhiều hơn cơ tim, có công dụng làm giãn động mạch vành và mạch não.
Ngoài ra, thuốc có tác dụng giảm huyết áp nhanh nhưng ít tác động đến co bóp cơ tim, đồng thời thuốc không có tác dụng đối với giãn tĩnh mạch.
Nicardipine được dùng để điều trị bệnh mạch vành, thuốc được truyền vào tĩnh mạch với công dụng tăng cung lượng tim, phân suất tống máu (EF) và thể tích nhát bóp.
Thuốc Clevidipine
Thuốc chẹn kênh canxi đường truyền tĩnh mạch mới thuộc thế hệ thứ 3 đã được Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm chấp thuận sử dụng trong điều trị tình trạng tăng huyết áp ở mức độ từ nhẹ tới nặng. Thuốc có tác dụng hạ huyết áp nhưng không tác động lên áp lực đổ đầy của tim và rất ít gây ra phản xạ khiến tăng nhịp tim.
2.2 Thuốc giãn tĩnh mạch
Nitroglycerin: Loại thuốc nitrat hữu cơ này giãn động mạch vành mạnh và được sử dụng để điều trị cơn đau thắt ngực. Nitroglycerin tăng cường quá trình chuyển hóa GTP và cGMP khi được hấp thụ bởi tế bào. Thuốc có công dụng ức chế kết tập tiểu cầu, và giãn cơ trơn. Nhờ vào công dụng giãn cả động mạch và tĩnh mạch, nó giảm hậu gánh và tiền gánh, giảm tải cho tim, và giảm tiêu thụ oxy, từ đó giảm triệu chứng đau thắt ngực.
Natri nitroprusside: Loại thuốc này giãn tĩnh mạch và các tiểu động mạch nhanh chóng, giúp giảm áp lực mao mạch phổi bít và cải thiện cung lượng tim.
Nesiritide: được sử dụng qua đường truyền tĩnh mạch, được áp dụng trong quá trình điều trị suy tim. Nó cải thiện chức năng huyết động, hiệu quả trong việc giãn động, tĩnh mạch, mạch vành, giảm áp lực mao mạch phổi bít.
Nicorandil: Loại thuốc này kích hoạt kênh kali và giãn động mạch. Nó cũng giãn tĩnh mạch và có thành phần nitrate giúp bảo vệ tế bào trực tiếp, tăng cường quá trình sinh lý bình thường, bảo vệ tim khỏi thiếu máu cục bộ.
Isosorbide mononitrate: Chứa nitrat hữu cơ, loại thuốc này giãn mạch và được sử dụng để điều trị và phòng ngừa cơn đau thắt ngực do bệnh tim thiếu máu cục bộ. Nó giảm tiêu thụ oxy tim, tái phân phối lưu lượng mạch vành đến vùng thiếu máu cục bộ, và giảm co thắt mạch vành.
3. Các lưu ý khi sử dụng thuốc giãn mạch vành
Một số tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc giãn mạch vành:
● Nhóm Hydralazine có thể gây ra các tình trạng đau đầu, sưng mắt và đau khớp,...
● Nhóm Minoxidil khiến bạn tăng cân; tóc, lông mọc nhanh do hiện tượng tích tụ dịch trong cơ thể
● Buồn nôn và nôn, khó thở, đau ngực...
Tuy nhiên, các tác dụng phụ này đa phần đều nhẹ và sẽ biến mất chỉ sau vài ngày.
Một số lưu ý cần phải ghi nhớ khi sử dụng thuốc giãn mạch vành
● Thuốc giãn mạch vành không được sử dụng cho phụ nữ mang thai và đang cho con bú, bệnh nhân đang mắc các bệnh huyết áp thấp hoặc thiếu máu nghiêm trọng;
● Nhóm thuốc nitrat và ức chế enzyme PDE-5 không được sử dụng chung, tránh gây các tình trạng nguy hiểm cho tim
● Hầu hết các thuốc giãn mạch vành đều là thuốc kê đơn, chỉ được sử dụng khi có sự chỉ định từ bác sĩ điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
