Các bệnh thường gặp ở thực quản bao gồm một loạt các tình trạng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Các vấn đề thường gặp có thể kể đến như trào ngược axit, khi axit dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản gây ra cảm giác nóng rát; hẹp thực quản, làm cản trở quá trình nuốt thức ăn, nghiêm trọng hơn là ung thư thực quản.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Vai trò của thực quản
Trước khi tìm hiểu về những căn bệnh thường gặp ở thực quản, chúng ta hãy cùng nhau khám phá vai trò quan trọng của thực quản.
Thực quản, được biết đến như một ống cơ nối từ hầu họng tới dạ dày, có chiều dài từ 25 đến 30cm và thường có hình dạng dẹt do các thành bên trong ép chặt vào nhau. Khi nuốt, thực quản mở rộng thành hình ống để giúp thức ăn di chuyển xuống dạ dày một cách trơn tru.
Vị trí của thực quản khá linh hoạt, gắn kết với các cơ quan lân cận thông qua các cấu trúc lỏng lẻo. Ở vùng cổ, cơ quan này nằm phía sau khí quản và tiếp tục đi xuống, nằm sau tim và trước động mạch chủ lớn ở ngực, xuyên qua cơ hoành để kết nối với dạ dày.
Chức năng chính của thực quản là vận chuyển thức ăn từ họng xuống dạ dày. Quá trình này bắt đầu bằng việc co bóp của cơ họng, cùng với sự nâng lên của thực quản để đẩy thức ăn đi xuống. Các cơ vòng tại miệng thực quản sau đó giãn ra để nhận thức ăn.
Các chất lỏng dễ tiêu hóa sẽ tự trôi xuống dạ dày, trong khi thức ăn đặc hơn, khó tiêu hóa hơn sẽ di chuyển dần dần thông qua các sóng nhu động chậm của thực quản, phụ thuộc vào trọng lượng của thức ăn.
2. Các bệnh thường gặp ở thực quản
2.1 Viêm thực quản
Viêm thực quản là một trong những bệnh thường gặp ở thực quản, xuất hiện khi lớp niêm mạc lót bên trong thực quản (phần ống dẫn thức ăn từ họng đến dạ dày), bị viêm nhiễm. Nếu không được chữa trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề khi nuốt, bao gồm việc hình thành loét và sẹo, gây khó nuốt, đau khi nuốt và đau ngực. Trong một số trường hợp, viêm thực quản có thể tiến triển thành thực quản Barrett, một tình trạng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư thực quản.
Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm thực quản là do trào ngược axit từ dạ dày. Các nguyên nhân khác bao gồm xạ trị, sử dụng thuốc, nhiễm nấm gây viêm hoặc phản ứng dị ứng. Niêm mạc thực quản bị viêm kéo theo nguy cơ ung thư cao hơn do tế bào niêm mạc thực quản bị thay đổi.
Nếu bệnh thường gặp ở thực quản này kéo dài, bệnh nhân có thể đối mặt với các biến chứng như loét hoặc hẹp thực quản, khiến bệnh nhân thường xuyên nuốt nghẹn, thậm chí là không thể nuốt được thức ăn dạng khô.
Các triệu chứng viêm thực quản bao gồm khó nuốt, đau khi nuốt, đau ngực và cảm giác nóng rát ở ngực...
2.2 Bệnh thực quản Barrett
Thực quản Barrett được đặt theo tên của bác sĩ phát hiện bệnh đầu tiên, là tình trạng tổn thương xảy ra ở 1/3 phần dưới của thực quản. Thay vì có tế bào niêm mạc (thượng bì) màu trắng hồng và cấu tạo từ tế bào biểu mô lát như bình thường, vùng thực quản bị tổn thương này lại có lớp niêm mạc màu đỏ, cao hơn và được cấu tạo từ tế bào trụ. Đặc biệt, loại tế bào trụ này rất giống với loại tế bào tìm thấy ở niêm mạc dạ dày.
Thực quản Barrett thường xuất hiện do trào ngược axit kéo dài từ dạ dày lên thực quản, làm kích thích và gây viêm niêm mạc ở phần dưới của thực quản, dẫn đến sự thay đổi tế bào niêm mạc đã nêu trên.
Mặc dù thực quản Barrett không trực tiếp gây ra triệu chứng, nhưng có thể xuất hiện những biểu hiện do quá trình trào ngược axit kéo dài, bao gồm cảm giác ợ nóng, đau ngực phía sau xương ức và đau vùng bụng trên, buồn nôn, có vị chua trong miệng và cảm giác đầy hơi.
2.3 Co thắt thực quản
Co thắt thực quản là hiện tượng cơ trơn trong thực quản co giãn không đều, gây khó khăn trong việc vận chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày.
Co thắt thực quản được phân thành 2 loại dựa theo vị trí: co thắt thực quản phần trên và co thắt thực quản phần dưới. Ngoài ra, một cách phân loại phổ biến khác là co thắt thực quản lan tỏa và co thắt thực quản cục bộ.
Nguyên nhân gây ra một trong những bệnh thường gặp ở thực quản vẫn chưa được xác định chính xác, nhiều giả thuyết cho rằng bệnh có thể bắt nguồn từ việc hệ thần kinh điều khiển hoạt động của thực quản bị tổn thương, do các quá trình nhiễm trùng hoặc do các yếu tố di truyền.
Triệu chứng của bệnh co thắt thực quản thường không đặc hiệu và có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác trong đường tiêu hóa, bao gồm khó nuốt, buồn nôn, nôn mửa và đau tức ngực. Việc điều trị kịp thời là cần thiết để tránh các biến chứng nghiêm trọng, trong đó có ung thư thực quản.
2.4 Trào ngược dạ dày thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh thường gặp ở thực quản. Tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản ngực một cách thường xuyên hoặc từng đợt được gọi là trào ngược dạ dày thực quản hay trào ngược axit dạ dày. Trào ngược này có thể là hiện tượng sinh lý, chức năng (không gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và sự phát triển của cơ thể) hoặc có thể do bệnh lý. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra viêm thực quản, các biến chứng về hô hấp và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Trào ngược axit xảy ra do cơ vòng thực quản dưới (cơ ở dưới cùng của thực quản) không đóng mở đúng cách, cho phép axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Các yếu tố khác như thoát vị dạ dày hoặc mang thai, béo phì chèn ép lên dạ dày cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh.
Các biểu hiện của trào ngược dạ dày bao gồm:
- Cảm giác khó nuốt hoặc nấc thức ăn thường xuyên.
- Ợ nóng, nóng, đau rát trước xương ức lan ra tới cổ họng.
- Vị chua trong miệng.
- Viêm họng và ho khan.
2.5 Ung thư thực quản
Ung thư thực quản xảy ra khi các tế bào ác tính phát triển từ lớp biểu mô lót trong thực quản. Những tế bào này phân chia một cách bất thường, tạo thành các khối u. Đây là một loại ung thư phổ biến trong các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, thường khó phát hiện ở giai đoạn sớm vì ít triệu chứng rõ ràng và mỗi giai đoạn sẽ có biểu hiện khác nhau. Bệnh thường chỉ được phát hiện và điều trị khi đã tiến triển.
Có hai loại ung thư thực quản chính là ung thư biểu mô vảy và ung thư biểu mô tuyến, phân loại dựa trên loại tế bào gây bệnh. Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ung thư thực quản vẫn chưa được xác định, nhưng có một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:
- Sử dụng thường xuyên các chất kích thích như rượu, bia và thuốc lá.
- Thừa cân hoặc béo phì.
- Người có bệnh lý về thực quản.
- Thói quen dinh dưỡng không lành mạnh như lạm dụng chất béo và thiếu vitamin nhất định như A, B2, C.
- Tiêu thụ thực phẩm giàu nitrosamin...
- Các bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ ung thư thực quản như ung thư tỵ hầu, bệnh lý ở ruột non và bệnh sừng hóa gan bàn chân...
- Ngoài ra, người có tiền sử các bệnh ung thư ở vùng đầu cổ cũng có nguy cơ cao mắc phải ung thư thực quản.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
