Không ít người cảm thấy lo lắng về tình trạng buồn ngủ và mệt mỏi là bệnh gì. Trong thực tế, buồn ngủ nhiều hay buồn ngủ quá mức vào ban ngày có thể có nhiều nguyên nhân. Đa số các trường hợp buồn ngủ nhiều là thứ phát và thường liên quan đến khối u não, viêm não, tổn thương thực thể trong hệ thần kinh trung ương, bệnh Parkinson, chấn thương đầu và các loại rối loạn di truyền khác nhau.
1. Chứng buồn ngủ nhiều là bệnh gì?
Buồn ngủ nhiều mệt mỏi là tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày. Những người mắc phải tình trạng này có thể cảm thấy không sảng khoái khi thức dậy, ngay cả sau một giấc ngủ dài. Do đó, các đối tượng này có thể cảm thấy bắt buộc phải ngủ vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, kể cả tại nơi làm việc hoặc trong bữa ăn.
Nếu mắc chứng buồn ngủ nhiều vô căn, với điều kiện là thường ngủ hơn 11 giờ một ngày và cũng có thể khó thức dậy, người bệnh sẽ bị ảnh hưởng đáng kể đến đời sống xã hội, gia đình hoặc công việc.
2. Các nguyên nhân nào gây buồn ngủ nhiều?
Theo các nhà nghiên cứu, chứng buồn ngủ nhiều cần phân loại thành nhóm nguyên phát hoặc thứ phát. Chứng buồn ngủ nhiều nguyên phát là một tình trạng thần kinh tự xảy ra và không rõ nguyên nhân cơ bản. Ngược lại, chứng buồn ngủ nhiều thứ phát xảy ra do hệ quả của một tình trạng bệnh lý có từ trước và thường chiếm đa số các trường hợp.
2.1 Chứng buồn ngủ nhiều thứ phát
Buồn ngủ nhiều mệt mỏi quá mức thường là thứ phát hoặc là một trong các triệu chứng của những tình trạng bệnh lý khác nhau, bao gồm:
- Tình trạng bệnh lý: bệnh Parkinson, động kinh, suy giáp, đa xơ cứng và thậm chí béo phì. Chứng buồn ngủ nhiều cũng có thể hình thành và tiến triển nặng dần do khối u não, chấn thương sọ não và các bệnh về hệ thần kinh trung ương.
- Dùng thuốc hoặc chất gây nghiện: Một số loại thuốc an thần, rượu và sử dụng ma túy có thể gây ra chứng buồn ngủ. Thậm chí, buồn ngủ nhiều mệt mỏi cũng có thể là một triệu chứng của việc ngừng sử dụng các loại thuốc kích thích và một số loại thuốc hướng thần nhất định.
- Hội chứng ngủ không đủ giấc: Đây có lẽ là nguyên nhân đơn giản và cơ bản nhất của chứng buồn ngủ mệt mỏi nhiều. Hội chứng ngủ không đủ giấc xảy ra khi một người liên tục không ngủ đủ giấc trong thời gian dài. Không dành đủ thời gian để ngủ, ngủ không sâu giấc hay lịch làm việc không ổn định, làm ca đêm thường khó đảm bảo đạt được giấc ngủ hiệu quả.
- Các rối loạn tâm thần: Nhiều rối loạn tâm thần có thể khiến người bệnh buồn ngủ nhiều, mệt mỏi mãn tính, bao gồm trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và rối loạn cảm xúc theo mùa.
2.2 Chứng buồn ngủ nhiều nguyên phát
Chứng buồn ngủ nhiều nguyên phát mô tả tình trạng bất thường tự xảy ra và không phải là hệ quả theo sau bất kỳ một tình trạng nào khác. Theo đó, các nguyên nhân thường xảy ra tại thần kinh trung ương, bao gồm chứng ngủ rũ loại 1 và loại 2, hội chứng Kleine-Levin và chứng buồn ngủ vô căn.
- Chứng ngủ rũ loại 1: Đây là một chứng rối loạn thần kinh mãn tính do không đủ lượng chất dẫn truyền thần kinh gọi là orexin. Mặc dù chứng ngủ li bì là một triệu chứng của chứng ngủ rũ loại 1, các triệu chứng khác bao gồm yếu cơ đột ngột, tê liệt khi ngủ và ảo giác.
- Chứng ngủ rũ loại 2: Chứng ngủ rũ loại 2 bao gồm nhiều triệu chứng giống như loại 1, nhưng không bao gồm chứng ngủ li bì và không phải do mất orexin.
- Hội chứng Kleine-Levin: Hội chứng Kleine-Levin được đặc trưng bởi các đợt tái phát của chứng trầm cảm cực độ xảy ra cùng với các rối loạn tâm thần, hành vi và thậm chí là tâm thần. Tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trẻ tuổi và các đợt thường thuyên giảm trong khoảng thời gian từ 8 đến 12 năm.
- Chứng mất ngủ vô căn: Nếu một bệnh nhân buồn ngủ quá mức, không có biểu hiện phản xạ, không thấy sảng khoái bằng giấc ngủ ngắn hoặc ngủ chập chờn, thì có thể được chẩn đoán mắc chứng mất ngủ vô căn.
3. Các triệu chứng và biến chứng của chứng buồn ngủ nhiều
Chứng buồn ngủ nhiều thường khiến cho người bệnh phải tăng nhu cầu ngủ quá mức. Các đối tượng này có thể ngủ vào ban ngày và trong thời gian dài vào ban đêm. Đồng thời, họ cũng có thể gặp khó khăn khi thức dậy, ngay cả khi đã cài đặt báo thức.
Các biến chứng của chứng buồn ngủ nhiều mệt mỏi bao gồm:
- Lo ngại, dễ kích thích và bồn chồn
- Mệt mỏi mãn tính
- Khó suy nghĩ hoặc tập trung
- Nói chậm
- Xuất hiện ảo giác
- Giảm cảm giác thèm ăn và sụt cân
- Có vấn đề về trí nhớ
Gặp khó khăn hay kém thích nghi trong cuộc sống xã hội và công việc, nhất là công việc đòi hỏi sự tỉnh táo như tài xế, vận hành máy móc.
4. Cách điều trị chứng buồn ngủ nhiều như thế nào?
Các phương pháp điều trị chứng buồn ngủ nhiều sẽ khác nhau tùy thuộc vào bất kỳ triệu chứng nào kèm theo và phân loại bệnh. Theo đó, kế hoạch điều trị của một bệnh nhân cụ thể có thể bao gồm liệu pháp hành vi, dùng thuốc hoặc phối hợp cả hai.
4.1 Liệu pháp hành vi
Các liệu pháp nhận thức hành vi nhằm mục đích củng cố tín hiệu đi ngủ và làm suy yếu tín hiệu thức dậy. Mục tiêu của liệu pháp là cải thiện chất lượng và số lượng giấc ngủ, cũng như giảm bớt những suy nghĩ cản trở giấc ngủ bình thường.Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần được khuyến nghị các thay đổi lối sống, chẳng hạn như tránh làm việc vào ban đêm và hạn chế giao tiếp xã hội muộn vào buổi tối, đi tắm bằng nước ấm trước khi vào giường để đảm bảo vệ sinh giấc ngủ.
4.2 Dùng thuốc
Tùy vào từng nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ có cách điều trị khác nhau. Trong đó, đối với nguyên nhân do dùng thuốc kích thích, biện pháp điều trị hiệu quả nhất phải là cai nghiện.
Tóm lại, tình trạng buồn ngủ nhiều mệt mỏi thường gây ra cảm giác buồn ngủ quá mức vào ban ngày. Trong chứng buồn ngủ nguyên phát, các triệu chứng xảy ra bất kể chất lượng hoặc số lượng giấc ngủ của người bệnh. Ngược lại, các trường hợp thứ phát thường chiếm đa số và cần được điều trị phù hợp bằng các liệu pháp hành vi và thuốc để giúp tái lập sự tỉnh táo cho nhận thức. Do đó, nếu không tích cực tìm kiếm buồn ngủ nhiều mệt mỏi là bệnh gì và can thiệp, tình trạng này có thể gây gián đoạn cuộc sống hàng ngày, đôi khi là những tai nạn ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
