Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Hường - Bác sĩ Nội thần kinh - Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Các bệnh lý tâm thần là hình thức tâm lý hoặc hành vi cá biệt, người bệnh thường mất đi khả năng ứng xử và phát triển bình thường, trở nên đau khổ, ảnh hưởng những vấn đề trong cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ xã hội.
1. Bệnh lý tâm thần là gì?
Bệnh lý tâm thần là bệnh lý do rối loạn hoạt động não bộ gây ra những biến đổi bất thường về lời nói, tác phong, tình cảm, hành vi, ý tưởng... Các bệnh lý tâm thần điển hình bao gồm: Rối loạn lo âu, trầm cảm, tâm thần phân liệt, hành vi gây nghiện và rối loạn ăn uống.
Sức khỏe tâm thần được gọi là bệnh lý tâm thần khi các dấu hiệu và triệu chứng bệnh thường xuyên gây căng thẳng và ảnh hưởng đến cuộc số hàng ngày. Các bệnh lý tâm thần có thể khiến cho người bệnh đau khổ và gây ra những vấn đề trong cuộc sống hàng ngày như làm việc hay các mối quan hệ trong xã hội. Đa số trường hợp, những triệu chứng bệnh lý tâm thần có thể được điều trị hiệu quả nhờ sự kết hợp giữa thuốc và tư vấn tâm lý.
2. Nguyên nhân mắc các bệnh lý tâm thần
Nguyên nhân mắc các bệnh lý tâm thần vẫn chưa được xác định rõ. Hàng loạt yếu tố di truyền và môi trường được cho là nguyên nhân gây ra bao gồm:
- Di truyền: Những gia đình có tiền sử có người mắc các bệnh lý tâm thần sẽ có nguy cơ cao hơn.
- Yếu tố sinh học: Những sang chấn từ bên ngoài có thể dẫn tới các bệnh lý tâm thần như: Chấn thương sọ não, có tiếp xúc với chất độc hại, virus,... khi còn ở trong bụng mẹ.
- Rối loạn sinh hóa não: Những thay đổi xảy ra trong não bộ sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng cũng như các khía cạnh khác của sức khỏe tâm thần. Những chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng ở một số bệnh nhân tâm thần. Sự mất cân bằng nội tiết tố cũng có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.
- Cuộc sống: Khi cuộc sống gặp khó khăn như thất bại trong công việc, học tập,... sẽ khiến cho tâm lý căng thẳng kéo dài và làm gia tăng nguy cơ dẫn tới các bệnh lý tâm thần. Ngoài ra, có thể do giáo dục từ gia đình sẽ dẫn tới lối tư duy lệch lạc, không lành mạnh như có tiền sử lạm dụng tình dục, thể chất, lòng tự trọng kém,...
3. Triệu chứng bệnh lý tâm thần
Triệu chứng bệnh lý tâm thần có thể ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi. Các triệu chứng rối loạn sức khỏe tâm thần được xuất hiện dưới dạng bệnh lý về thể chất bao gồm:
- Mệt mỏi
- Đau lưng, ngực
- Rối loạn tiêu hóa
- Khô miệng
- Nhức đầu, chóng mặt
- Cân nặng thay đổi: tăng hoặc giảm
- Tim đập nhanh
Ngoài ra người bệnh còn hiểu hiện qua hành vi như:
- Bất thường trong suy nghĩ, cảm xúc, hành vi
- Cảm thấy buồn chán
- Luôn cảm thấy sợ hãi, lo lắng
- Nhầm lẫn tư duy
- Xa lánh bạn bè và các hoạt động
- Gặp vấn đề về giấc ngủ
- Cảm thấy ảo giác, tác rời khỏi thực tại
- Mất khả năng đối phó với những vấn đề hàng ngày hoặc căng thẳng
- Lạm dụng rượu, bia, ma túy
- Thay đổi tình dục
- Thay đổi thói quen ăn uống
- Quá tức giận, thù địch hoặc bạo lực
- Có suy nghĩ tự sát
4. Các yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tâm thần?
Hiện này có trên 50% bệnh nhân tâm thần đều do nguyên nhân liên quan đến tâm lý như: Các chứng trầm cảm, mất ngủ, rối loạn lo âu,... Yếu tố di truyền, kinh nghiệm sống, và các yếu tố sinh học đều có thể ảnh hưởng đến sinh hóa não liên quan đến bệnh lý tâm thần, do vậy người ta dễ mắc bệnh lý tâm thần. Một trong những nguyên nhân khiến cho con người dễ mắc bệnh lý tâm thần như:
4.1. Áp lực công việc và học tập
Nhịp sống hiện nay luôn đòi hỏi con người phải luôn phấn đấu, trau dồi những kỹ năng như ngoại ngữ, công nghệ thông tin,... để có thể cập nhật nhanh chóng những tri thức và kĩ năng mới. Do đó, giờ làm việc sẽ tăng lên dẫn tới chế độ sinh hoạt thất thường, cùng với áp lực, lo lắng bị đuổi việc, phá sản,... sẽ dẫn tới stress, tâm thần.
Đối với học sinh, sinh viên áp lực học tập cũng khiến cho trẻ nhanh chóng rơi vào các rối loạn hành vi, trầm cảm, lo âu. Thời gian học tăng lên, học trên trường, đi học thêm, tự học ở nhà,... khiến cho trẻ không có thời gian nghỉ ngơi, tìm tòi và khám phá thế giới xung quanh, không được giao tiếp xã hội, cuộc sống gò bó. Từ đó, sự học sẽ trở thành nỗi ám ảnh, sợ đến trường và dễ xuất hiện những rối loạn hành vi và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của trẻ.
4.2. Biến động trong cuộc sống
Những biến động trong cuộc sống như đổ vỡ tình cảm, thất bại trong kinh doanh, gia đình có người thân, bạn bè mất đột ngột,... cần đến sự bản lĩnh của con người để vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Tuy nhiên, một số người yếu đuối, phụ thuộc,... họ không thể vượt qua được, tình trạng stress kéo dài sẽ làm cho họ dễ mắc các rối loạn tâm thần hơn.
4.3. Sự khác biệt giữa các thế hệ trong gia đình
Cấu trúc gia đình ở thời hiện đại đã dường như thay đổi. Cách suy nghĩ, lối sống của thế hệ trước khác biệt rất nhiều với thế hệ trẻ. Tuy nhiên, người lớn thường có thói quen áp đặt suy nghĩ của mình lên con cháu. Do đó, sẽ dẫn tới mâu thuẫn và nếu không được giải quyết cả hai bên đều căng thẳng kéo dài. Lúc này stress, trầm cảm có thể xuất hiện.
4.4. Phụ nữ sau sinh
Tỷ lệ phụ nữ trầm cảm tăng gấp đôi so với nam giới, đặc biệt là trầm cảm ở phụ nữ sau sinh. Sau khi sinh, phụ nữ thường thay đổi nội tiết tố, hormone do đó tính cách cũng thay đổi. Hơn nữa, phụ nữ hiện nay ngoài thiên chức làm mẹ, làm vợ cũng gánh vác trách nhiệm công việc xã hội như nam giới, cùng với trách nhiệm gia đình, nuôi con áp lực tăng lên. Vì vậy, họ là đối tượng rất dễ bị trầm cảm sau sinh, tâm thần nếu không được người chồng san sẻ công việc gia đình.
Tóm lại, bệnh lý tâm thần là hình thức tâm lý hoặc hành vi khác biệt, làm mất đi khả năng ứng xử và phát triển bình thường ở người bệnh. Hiện nay, xã hội phát triển gia tăng các áp lực công việc, học tập, môi trường ô nhiễm,... khiến cho con người dễ rơi vào trạng thái căng thẳng. Nếu căng thẳng kéo dài sẽ dễ mắc bệnh lý tâm thần. Vì vậy, con người cần phải cân bằng lại cuộc sống để có thể hòa nhịp với cuộc sống hiện đại. Khi căng thẳng quá mức, hay có những biểu hiện rối loạn hành vi, cảm xúc,... cần nhanh chóng đi khám để có thể được tư vấn, can thiệp một cách hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
