Trước câu hỏi về bệnh Alzheimer có di truyền không thì đây là một bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến, chiếm hơn 60% nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ, suy giảm khả năng ngôn ngữ, thay đổi hành vi và cuối cùng là mất các chức năng cơ thể. Vậy yếu tố di truyền ảnh hưởng thế nào đến bệnh Alzheimer. Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết này.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Bệnh Alzheimer có di truyền không?
Bệnh Alzheimer là một căn bệnh thoái hóa não bộ làm suy giảm trí nhớ và các chức năng tư duy khác. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng mất trí nhớ và ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới.
Nhiều người thắc mắc liệu bệnh Alzheimer có di truyền không. Câu trả lời là có thể, nhưng di truyền không phải là yếu tố duy nhất quyết định một người có mắc bệnh hay không.
2. Bệnh Alzheimer có di truyền không - Các kiểu gen liên quan
Mặc dù có nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer, nhưng một giả thuyết được nhiều nhà nghiên cứu coi trọng và cũng đã đóng góp vào việc giải đáp câu hỏi này.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có hai loại gen ảnh hưởng đến khả năng mắc bệnh Alzheimer: gen nguy cơ và gen xác định. Đây là nền tảng cho mối liên quan giữa yếu tố di truyền và bệnh Alzheimer, mở ra những cơ hội mới trong nghiên cứu cũng như phòng tránh bệnh.
2.1 Gen nguy cơ
Đây là những gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, nhưng không đảm bảo rằng người mang gen này sẽ chắc chắn mắc bệnh. Một số gen nguy cơ phổ biến bao gồm APOE-e4, APOE-e3 và APOE-e2. Người có gen APOE-e4 có nguy cơ mắc bệnh cao hơn và có thể xuất hiện các triệu chứng ở độ tuổi trẻ hơn.
2.2 Gen xác định
Đây là những gen hiếm gặp hơn và khi mang gen này, người đó sẽ chắc chắn mắc bệnh Alzheimer. Gen xác định ảnh hưởng đến quá trình sản xuất beta amyloid, một protein tích tụ trong não và gây ra tổn thương tế bào não.
3. Di truyền và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Nếu có cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh Alzheimer, nguy cơ mắc bệnh của một người sẽ cao hơn. Tuy nhiên, không phải tất cả những người có tiền sử gia đình mắc bệnh Alzheimer đều sẽ phát triển bệnh. Ngược lại, một số người không có tiền sử gia đình mắc bệnh nhưng vẫn có nguy cơ phát triển bệnh.
4. Các yếu tố nguy cơ khác gây bệnh Alzheimer
Sau khi đã tìm hiểu bệnh Alzheimer có di truyền không thì ngoài yếu tố di truyền, còn có nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, chẳng hạn như:
4.1. Tuổi tác
Sự lão hóa tự nhiên của các tế bào thần kinh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh Alzheimer. Nguy cơ mắc bệnh tăng cao theo độ tuổi, đặc biệt là sau 65 tuổi. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc những người trẻ tuổi hoàn toàn không thể mắc bệnh.
4.2. Giới tính
Nghiên cứu cho thấy phụ nữ có tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer cao hơn nam giới. Lý do được giải thích là do sự sụt giảm estrogen - hormone có vai trò bảo vệ não khỏi các tác nhân độc hại. Khi lượng estrogen suy giảm, các tế bào não trở nên dễ bị tổn thương, khiến phụ nữ dễ mắc bệnh Alzheimer hơn, đặc biệt là trong giai đoạn mãn kinh.
4.3. Chấn thương sọ não
Những người từng bị chấn thương sọ não có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn do não bộ tiết ra lượng lớn beta amyloid - một loại protein liên quan đến sự hình thành mảng bám amyloid trong não, là đặc điểm điển hình của bệnh Alzheimer.
4.4. Lối sống không lành mạnh
Nhiều thói quen sinh hoạt thiếu khoa học có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Sử dụng các chất kích thích như bia rượu, ma tuý
- Chế độ ăn uống thiếu cân bằng, thiếu dưỡng chất thiết yếu
- Ngủ không đủ giấc
- Lười vận động
- Căng thẳng, stress kéo dài do áp lực nhiều trong công việc hay cuộc sống
- Thiếu máu não, thiếu oxy lên não
5. Biểu hiện của bệnh Alzheimer
5.1 Các dấu hiệu đặc trưng
Bệnh Alzheimer thường bị nhầm lẫn với sa sút trí tuệ hay rối loạn trí nhớ. Tuy nhiên, bệnh Alzheimer có những dấu hiệu đặc trưng riêng biệt so với các tình trạng khác. Dưới đây là các biểu hiện báo hiệu một người có nguy cơ đã mắc bệnh Alzheimer:
- Mất trí nhớ: Bệnh nhân thường xuyên quên những công việc, sự kiện gần đây.
- Gặp các vấn đề về ngôn ngữ: Khó khăn trong việc tìm kiếm từ ngữ thích hợp, nói lắp, lặp lại câu đã nói.
- Khó khăn khi thực hiện các công việc quen thuộc: Bệnh nhân gặp khó khăn trong việc hoàn thành các công việc hàng ngày như nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa, mặc quần áo.
- Rối loạn định hướng: Bệnh nhân có thể bị lạc đường, quên đường về nhà hoặc không nhớ địa điểm quen thuộc.
- Giảm khả năng đánh giá nhận xét: Bệnh nhân có thể đưa ra những quyết định sai lầm hoặc không phù hợp với tình huống.
- Giảm khả năng tư duy: Khó khăn trong việc giải quyết vấn đề, lập kế hoạch và thực hiện các bước thực hiện.
- Quên chỗ để đồ vật: Bệnh nhân thường xuyên quên chỗ để những vật dụng cá nhân như ví, điện thoại, chìa khóa.
- Thay đổi khí sắc: Bệnh nhân có thể trở nên dễ cáu kỉnh, lo lắng, buồn bã hoặc thờ ơ.
- Thay đổi cá tính: Bệnh nhân có thể trở nên xa lánh mọi người, mất hứng thú với các hoạt động yêu thích.
- Mất tính chủ động: Bệnh nhân cần được hỗ trợ trong việc thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
Việc mất trí nhớ tạm thời hoặc đôi khi quên vài việc trong cuộc sống hàng ngày (chỉ quên trong thời gian ngắn sau đó vẫn ghi nhớ bình thường) không được coi là biểu hiện của bệnh Alzheimer hay sa sút trí tuệ.
Tuy nhiên, nếu việc lãng quên này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày của chúng ta, chẳng hạn như không nhớ đường về nhà, thì cần phải đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
