Viêm gan B được biết đến như một bệnh lý nguy hiểm và thường được mệnh danh là "kẻ giết người thầm lặng" vì bệnh ít khi biểu hiện các triệu chứng rõ ràng nhưng lại gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng cho người bệnh. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về viêm gan B mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cung cấp thông tin giải đáp.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ. BSCK II Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Bệnh viêm gan B là gì?
Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng gan nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng. Bệnh gây ra bởi virus viêm gan B, là loại bệnh viêm gan siêu vi nghiêm trọng nhất trong những bệnh về gan hiện nay. Viêm gan siêu vi B không chỉ là thách thức lớn đối với hệ thống y tế toàn cầu mà còn là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh như ung thư gan và xơ gan.
Bệnh có thể tiến triển thành mãn tính và rất nguy hiểm, virus viêm gan B có thể tồn tại vĩnh viễn trong máu và các dịch cơ thể của người bệnh. Do đó, việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.
2. Bệnh viêm gan B lây qua đường nào?
Viêm gan siêu vi B lây lan qua nhiều con đường và được biết đến là một trong những virus dễ lây lan nhất, với khả năng lây nhiễm cao hơn virus HIV từ 50 đến 100 lần. Loại virus này có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các chất dịch cơ thể của người bệnh, đặc biệt là những người mắc bệnh viêm gan siêu vi B mãn tính.
Cách thức lây nhiễm phổ biến bao gồm:
- Lây nhiễm từ mẹ sang con (lây nhiễm theo chiều dọc): Đây là con đường lây truyền phổ biến và rất nguy hiểm, phần lớn trường hợp xảy ra trong thời kỳ chu sinh (từ tuần thứ 28 của thai kỳ đến ngày thứ 7 sau khi sinh) hoặc những tháng đầu tiên sau khi sinh. Khoảng 90% trẻ sinh ra từ mẹ bầu bị viêm gan B mãn tính có nguy cơ cao mắc phải bệnh nhiễm trùng mãn tính.
- Lây truyền theo chiều ngang qua đường tiếp xúc trực tiếp: Cơ chế lây truyền liên quan đến sự tiếp xúc với các vết thương hở, vết trầy xước, niêm mạc bị chảy máu và cả dịch tiết từ những vết thương. Virus viêm gan B cũng có thể lây qua nước bọt qua vết cắn, vết trầy xước trên da hoặc qua hành động nhai thức ăn trước cho trẻ. Sự lây nhiễm này thường gặp trong những môi trường sống chung như gia đình, nhà trẻ, trường học, bệnh viện nhi,...
- Lây truyền qua tiêm chích và truyền máu: Sử dụng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ y tế không đảm bảo vệ sinh là nguyên nhân chính của sự lây truyền virus viêm gan B, cũng như các bệnh khác như viêm gan C và HIV.
- Lây truyền trong quan hệ tình dục: Tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các dịch cơ thể khác khi có trầy xước trong quá trình quan hệ có thể là nguyên nhân lây lan virus này.
Việc hiểu rõ các con đường lây nhiễm sẽ giúp ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tốt hơn nguy cơ mắc bệnh.
3. Điều trị viêm gan B bằng cách nào?
Hiện nay, trên thế giới chưa có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi hoàn toàn viêm gan siêu vi B mạn tính. Các phương pháp điều trị hiện tại nhằm mục đích kiểm soát và ức chế sự nhân lên của virus, giúp virus bước vào trạng thái không hoạt động, từ đó ngăn ngừa các biến chứng và phục hồi những tổn thương tại gan. Mặc dù có một số phương pháp điều trị mới như truyền máu mang ozone, lọc virus và liệu pháp định hướng đang được nghiên cứu và áp dụng, nhưng việc kiểm soát sự lây lan của bệnh vẫn là yếu tố vô cùng quan trọng.
Trong việc phòng ngừa bệnh, tiêm vắc xin viêm gan siêu vi B là biện pháp hiệu quả nhất hiện nay. Trẻ em có thể được tiêm vắc xin ngay từ ngày đầu tiên sau sinh. Đây là giải pháp tối ưu để bảo vệ trẻ khỏi sự nhiễm trùng ngay từ sớm, đồng thời giảm thiểu nguy cơ phát triển thành bệnh mãn tính và các hậu quả nghiêm trọng khác của bệnh.
4. Ước tính gánh nặng viêm gan B mãn tính hàng năm do lây truyền từ mẹ sang con ở Việt Nam?
Tại Việt Nam, khoảng 10% mẹ bầu bị viêm gan B. Dựa trên tỷ lệ này, mỗi năm có khoảng 54.655 trẻ sơ sinh bị nhiễm virus này từ người mẹ.
Trong quá trình mang thai, tỷ lệ lây nhiễm viêm gan siêu vi B từ mẹ sang con là dưới 2%. Tuy nhiên, tỷ lệ này tăng vọt lên hơn 90% trong giai đoạn chuyển dạ. Đặc biệt, nếu người mẹ nhiễm virus HBV và có chỉ số HBeAg dương tính, nguy cơ lây nhiễm cho trẻ sơ sinh lên tới 95% nếu không được điều trị dự phòng miễn dịch ngay sau sinh. Trong trường hợp người mẹ nhiễm HBV nhưng HBeAg âm tính, tỷ lệ lây nhiễm cho con là 32%.
Hơn nữa, khoảng 90% trẻ sơ sinh bị lây nhiễm từ mẹ có nguy cơ mắc virus viêm gan B mãn tính. Những trẻ này không chỉ phải đối mặt với nguy cơ cao phát triển các biến chứng nghiêm trọng từ bệnh viêm gan siêu vi B mãn tính, mà còn có thể lây nhiễm virus này cho người khác, từ đó làm tăng số lượng bệnh nhân nhiễm mới trong cộng đồng.
5. Có thể ngăn ngừa viêm gan B như thế nào?
Việc phòng ngừa viêm gan B có thể thực hiện hiệu quả thông qua việc tiêm vắc xin. Vắc xin viêm gan siêu vi B được chứng minh có hiệu quả cao và đã trở thành một biện pháp phòng bệnh phổ biến. Để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tối ưu, vắc xin này thường được tiêm cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh.
Bên cạnh việc tiêm vắc-xin, một số biện pháp phòng ngừa khác cũng nên được áp dụng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm viêm gan siêu vi B. Đó là không sử dụng chung các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, dao cạo với người khác, đặc biệt là với những người đã mắc bệnh viêm gan siêu vi B. Ngoài ra, việc thực hiện khám sàng lọc định kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh, cho phép mọi người biết trước những nguy cơ tiềm ẩn trong gan mật và được tư vấn phác đồ điều trị từ sớm.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, đã triển khai các gói khám sàng lọc gan mật, bao gồm gói tiêu chuẩn và gói nâng cao, giúp Khách hàng có thể lựa chọn phù hợp. Cả hai gói khám này đều nhằm mục đích hỗ trợ chẩn đoán sớm các bệnh liên quan đến viêm gan và lên kế hoạch điều trị kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn.
6. Vắc-xin viêm gan B ở Việt Nam được sản xuất ở đâu?
Tại Việt Nam, vắc-xin viêm gan B được sản xuất bởi Công ty Vắc-xin và Sinh học số 1, đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng và an toàn theo quy định quốc tế. Vắc-xin này đã được đưa vào sử dụng rộng rãi từ năm 1997, theo Chương trình Quốc gia về Tiêm chủng mở rộng.
Mỗi lô vắc-xin sản xuất đều trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt của Bộ Y tế và phải có giấy phép sử dụng từ Viện Kiểm định Vắc-xin và Sinh phẩm Y tế Quốc gia. Điều này đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của vắc-xin trong việc phòng ngừa bệnh viêm gan siêu vi B, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
7. Tại sao việc tiêm chủng viêm gan B cho trẻ sơ sinh phòng ngừa bệnh viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh lại quan trọng?
Việc tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh ngay trong vòng 24 giờ đầu sau sinh được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo vì đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả và an toàn nhất chống lại bệnh viêm gan siêu vi B. Tại Việt Nam, tỷ lệ mẹ bầu bị viêm gan B mãn tính dao động từ 10-12%, do đó nguy cơ lây truyền virus từ mẹ sang con rất cao.
Tiêm vắc-xin càng sớm càng giúp tăng hiệu quả phòng ngừa, với khả năng ngăn ngừa lây nhiễm từ mẹ sang con đạt 85-90% nếu tiêm trong 12-24 giờ sau sinh. Điều này do sự cạnh tranh giữa quá trình nhân lên của virus viêm gan B trong cơ thể trẻ và khả năng tạo kháng thể trung hòa virus của vắc-xin. Hiệu quả phòng ngừa sẽ giảm dần theo thời gian và không đạt được nếu tiêm sau 7 ngày. Tiêm vắc-xin không chỉ ngăn ngừa trẻ bị lây nhiễm viêm gan B từ mẹ mà còn giúp bảo vệ tốt các thành viên khác trong gia đình.
Ngoài tiêm vắc-xin, trẻ sơ sinh có mẹ dương tính với HBsAg cần được tiêm thêm một mũi Globulin miễn dịch viêm gan siêu vi B (HBIG) ngay sau sinh để cung cấp miễn dịch thụ động, giúp trung hòa virus viêm gan B trong khi chờ tác dụng của vắc-xin phát huy. Cả hai mũi tiêm này nên được thực hiện ở hai vị trí khác nhau trên cơ thể trẻ trong khoảng thời gian từ 12 đến 24 giờ sau khi sinh.
Để ngăn chặn sự lây nhiễm vi rút nguy hiểm này, WHO cũng khuyến cáo nên tiêm chủng vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh và tiêm hai mũi bổ sung trong năm đầu tiên của trẻ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
