Thận là cơ quan có hình hạt đậu, đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng. Nó phụ trách việc lọc máu, loại bỏ chất thải qua nước tiểu, sản xuất hormone, cân bằng khoáng chất và duy trì cân bằng chất lỏng. Có nhiều yếu tố nguy cơ gây bệnh thận. Trong đó, phổ biến nhất là bệnh tiểu đường không được kiểm soát và tình trạng huyết áp cao. Nghiện rượu, bệnh tim, virus viêm gan C và nhiễm HIV cũng là nguyên nhân khiến thận của bạn bị ảnh hưởng.
1. Ăn kiêng và bệnh thận
Khi thận bị tổn thương và không thể hoạt động bình thường, chất lỏng có thể tích tụ trong cơ thể và chất thải có thể tích tụ trong máu. Tuy nhiên, tránh hoặc hạn chế một số loại thực phẩm trong chế độ ăn uống của bạn có thể giúp giảm sự tích tụ các chất thải trong máu, cải thiện chức năng thận và ngăn ngừa thiệt hại thêm. Hạn chế chế độ ăn uống khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh thận.
Ví dụ, những người đang trong giai đoạn đầu của bệnh thận mãn tính sẽ có những hạn chế chế độ ăn uống khác nhau hơn so với những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối, hoặc suy thận.
Những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối đòi hỏi lọc máu cũng sẽ có những hạn chế về chế độ ăn uống khác nhau. Lọc máu là một phương pháp điều trị loại bỏ nước thừa và lọc chất thải.
Phần lớn những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối sẽ cần phải tuân theo một chế độ ăn thân thiện với thận để tránh tích tụ một số hóa chất hoặc chất dinh dưỡng trong máu.
Ở những người bị bệnh thận mãn tính, thận không thể loại bỏ lượng natri, kali và phốt pho dư thừa. Kết quả là, họ có nguy cơ cao hơn về nồng độ của các khoáng chất này trong máu.
Một chế độ ăn tốt cho thận thường bao gồm hạn chế natri và kali đến 2.000 mg mỗi ngày và hạn chế phốt pho đến 1.000 mg mỗi ngày.
Người đang bị bệnh liên quan tới thận cũng có thể gặp khó khăn trong việc lọc các chất thải của quá trình chuyển hóa protein. Do đó, những người bị bệnh thận mãn tính ở giai đoạn 1–4 có thể cần phải hạn chế lượng protein (chất đạm) trong khẩu phần ăn của họ.
Tuy nhiên, những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối trải qua lọc máu có nhu cầu tăng protein.
2. 17 loại thực phẩm bạn có thể nên tránh trong chế độ ăn uống khi bị bệnh về thận.
Đồ uống tối màu
Ngoài lượng calo và đường mà nước ngọt cung cấp, chúng còn chứa các chất phụ gia có chứa photpho, đặc biệt là có màu đậm.
Nhiều nhà sản xuất thực phẩm bổ sung phốt pho trong quá trình chế biến các mặt hàng thực phẩm và đồ uống để tăng hương vị, kéo dài thời hạn sử dụng và ngăn ngừa sự đổi màu. Lượng phốt pho được thêm vào này dễ được cơ thể hấp thụ hơn nhiều so với phốt pho tự nhiên, động vật hoặc thực vật.
Không giống như phốt pho tự nhiên, phốt pho ở dạng phụ gia không bị ràng buộc với lượng protein nhất định. Thay vào đó, nó được tìm thấy ở dạng muối và có khả năng hấp thu cao qua đường ruột.
Phốt pho phụ gia thường có thể được tìm thấy trong danh sách thành phần của sản phẩm. Tuy nhiên, các nhà sản xuất thực phẩm không bắt buộc phải liệt kê hàm lượng chính xác của phốt pho phụ gia trên nhãn thực phẩm.
Mặc dù hàm lượng phốt pho phụ thuộc khác nhau tùy thuộc vào loại đồ uống, hầu hết các cola màu tối được cho là chứa 50-100 mg trong một khẩu phần 200 ml.
Để thực hiện chế độ ăn uống tốt cho thận, bạn nên tránh sử dụng đồ uống có màu sẫm.
Quả bơ
Bơ thường được biết đến là loại trái cây chứa nhiều chất dinh dưỡng bổ dưỡng, bao gồm chất béo, chất xơ và chất chống oxy hóa có lợi cho tim.
Bơ là một thành phần không thể thiếu trong chế độ ăn lành mạnh, tuy nhiên, với những người bị bệnh thận nên tránh sử dụng bơ.
Thực phẩm đóng hộp
Thực phẩm đóng hộp, chẳng hạn như súp, rau và đậu, thường được mua vì chi phí thấp và sự tiện lợi.
Tuy nhiên, hầu hết các loại thực phẩm đóng hộp chứa lượng natri cao, vì muối được thêm vào như một chất bảo quản để tăng thời hạn sử dụng của sản phẩm.
Do lượng natri được tìm thấy trong các sản phẩm đóng hộp, nên những người bị bệnh thận tránh hoặc hạn chế tiêu thụ chúng.
Chọn các loại sản phẩm có chứa lượng natri thấp hơn hoặc những loại có nhãn “không thêm muối” thường là tốt nhất.
Ngoài ra, nếu bắt buộc phải sử dụng, hãy rửa hoặc ngâm nước trước khi chế biến các loại thực phẩm đóng hộp, chẳng hạn như đậu đóng hộp và cá ngừ, có thể làm giảm hàm lượng natri từ 33-80%, tùy thuộc vào sản phẩm.
Bánh mì nguyên cám
Bánh mì nguyên hạt có thể là một sự lựa chọn bổ dưỡng hơn, chủ yếu là do hàm lượng chất xơ cao hơn. Tuy nhiên, bánh mì trắng thường được lựa chọn dành cho những người bị bệnh thận. Điều này là do hàm lượng phốt pho và kali của bánh mì trắng. Càng nhiều cám và ngũ cốc nguyên hạt trong bánh mì thì hàm lượng phốt pho và kali càng cao.
Ví dụ, một khẩu phần 1 ounce (30 gram) bánh mì nguyên cám chứa khoảng 57 mg phốt pho và 69 mg kali so với bánh mì trắng, chỉ chứa 28 mg phốt pho và kali.
Lưu ý rằng hầu hết các sản phẩm bánh mì, bất kể là lúa mì trắng, cũng chứa lượng natri tương đối cao.
Gạo lứt
Giống như bánh mì lúa mì nguyên hạt, gạo lứt là một loại ngũ cốc có hàm lượng kali và phốt pho cao hơn so với gạo trắng.
Một chén gạo lứt nấu chín chứa 150 mg phốt pho và 154 mg kali, trong khi một chén gạo trắng nấu chín chỉ chứa 69 mg phốt pho và 54 mg kali.
Bạn có thể sử dụng với gạo lứt vào chế độ ăn của người đang bị bệnh thận, nhưng chỉ khi phần ăn được kiểm soát và cân bằng với các loại thực phẩm khác để tránh lượng kali và phốt pho vượt quá mức giới hạn hàng ngày.
Chuối
Chuối được biết đến là một loại trái cây có chứa hàm lượng kali cao.
Trong khi chuối tự nhiên có hàm lượng natri thấp, một quả chuối trung bình cung cấp 422 mg kali. Thật không may, nhiều loại trái cây nhiệt đới khác có hàm lượng kali cao.
Tuy nhiên, dứa chứa kali ít hơn đáng kể so với các loại trái cây nhiệt đới khác và có thể phù hợp hơn cho những người bị bệnh thận, hương vị của dứa cũng khá ngon.
Sữa
Các sản phẩm từ sữa giàu vitamin và chất dinh dưỡng khác nhau. Sữa cũng là một nguồn photpho và kali tự nhiên, một nguồn protein tốt.
Ví dụ, 1 cốc (8 ounces lỏng) sữa nguyên chất cung cấp 222 mg phốt pho và 349 mg kali.
Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều sữa, kết hợp với các loại thực phẩm giàu phốt pho khác, có thể gây hại cho sức khỏe của xương ở những người bị bệnh thận.
Điều này nghe có vẻ đáng ngạc nhiên, vì sữa thường được khuyến khích sử dụng bởi tốt cho xương và sức khỏe cơ bắp.
Tuy nhiên, khi thận bị hư hại, tiêu thụ quá nhiều phốt pho có thể gây ra sự tích tụ phốt pho trong máu. Điều này có thể làm cho xương của bạn mỏng và yếu theo thời gian, đồng thời làm tăng nguy cơ vỡ xương hoặc gãy xương.
Các sản phẩm từ sữa cũng có hàm lượng protein cao. Một cốc (8 ounces lỏng) sữa nguyên chất cung cấp khoảng 8 gam protein.Nên hạn chế sử dụng sữa nhằm tránh sự tích tụ chất thải protein trong máu.
Bạn có thể lựa chọn các sản phẩm thay thế, chẳng hạn như sữa gạo hay sữa hạnh nhân với hàm lượng kali, phốt pho, protein thấp hơn nhiều so với sữa bò. Với chế độ ăn kiêng, chúng là những giải pháp thay thế hoàn hảo.
Cam và quả họ Cam
Trong khi cam và trái cây họ cam được biết đến là những loại hoa quả có hàm lượng vitamin C và kali cao.
Một quả cam (184 gram) cung cấp 333 mg kali. Bên cạnh đó, có 473 mg kali trong một cốc (8 ounces lỏng) nước cam. Với hàm lượng kali cao như vậy, nên tránh dùng cam hoặc hạn chế trong chế độ ăn uống của những người bị thận.
Nho, táo và nam việt quất, cũng như các loại nước ép tương ứng, đều là những chất thay thế tốt cho cam và quả họ Cam, vì chúng có hàm lượng kali thấp hơn.
Thịt chế biến sẵn
Thịt chế biến từ lâu được cho là có liên quan đến các bệnh mãn tính và thường được xem là loại thực phẩm không lành mạnh do hàm lượng chất bảo quản và thiếu chất dinh dưỡng. Thịt chế biến sẵn là các loại thịt đã được ướp muối, sấy khô hoặc đóng hộp. Chẳng hạn như xúc xích, thịt xông khói, pepperoni, thịt bò. Thịt chế biến sẵn thường chứa một lượng lớn muối, chủ yếu là để cải thiện hương vị và bảo quản hương vị.
Do đó, có thể khó giữ lượng natri hàng ngày mà bạn được phép tiêu thụ dưới mức 2.000 mg nếu bạn sử dụng thịt chế biến có sẵn thường xuyên trong chế độ ăn uống hàng ngày.
Ngoài ra, thịt chế biến sẵn có hàm lượng protein cao.
Dưa chua, Olives và Đồ gia vị (nước sốt, nước chấm...)
Dưa chua, ô liu chế biến và các đồ gia vị khác là những thức ăn được ngâm.
Thông thường, một lượng lớn muối được thêm vào trong quá trình ngâm.
Ví dụ, một bát dưa chua (500g) có thể chứa hơn 300 mg natri. Tương tự như vậy, có 244 mg natri trong 2 muỗng canh dưa chua ngọt .
Ô-liu chế biến cũng có xu hướng mặn vì chúng được chế biến và lên men để có vị đắng hơn. Ô liu ngâm xanh cung cấp khoảng 195 mg natri, là một phần đáng kể trong lượng tiêu thụ hàng ngày chỉ trong một khẩu phần nhỏ.
Quả mơ
Quả mơ rất giàu vitamin C, vitamin A và chất xơ .Chúng cũng giàu kali. Một cốc mơ tươi cung cấp 427 mg kali ( 29 ). Hơn nữa, hàm lượng kali còn tập trung nhiều hơn đối với mơ khô. Một cốc mơ khô cung cấp hơn 1.500 mg kali. Tốt nhất là bạn nên tránh mơ, đặc biệt là mơ khô trong chế độ ăn kiêng.
Khoai tây và khoai lang
Khoai tây và khoai lang là rau củ giàu kali. Chỉ một củ khoai tây cỡ trung bình (156 g) chứa 610 mg kali, trong khi một củ khoai lang nướng cỡ trung bình (114 g) chứa 541 mg kali. May mắn thay, một số thực phẩm giàu kali, bao gồm khoai tây và khoai lang, có thể được ngâm hoặc lọc để giảm lượng kali của chúng. Cắt khoai tây thành miếng nhỏ, mỏng và đun sôi chúng trong ít nhất 10 phút có thể làm giảm hàm lượng kali khoảng 50%.
Khoai tây được ngâm trong nước ít nhất bốn giờ trước khi nấu được chứng minh là có hàm lượng kali thấp hơn so với những loại không được ngâm trước khi nấu. Phương pháp này được gọi là “lọc kali”.
Lượng kali đáng kể vẫn có thể có trong khoai tây nấu chín, vì vậy tốt nhất là nên kiểm soát khẩu phần ăn.
Cà chua
Cà chua là một loại rau quả có hàm lượng kali cao, vì thế nó có thể không phù hợp với chế độ ăn kiêng. Cà chua có thể được ăn sống hoặc hầm và thường được sử dụng để làm nước sốt. Chỉ một cốc nước sốt cà chua có thể chứa tới 900 mg kali . Những người mắc bệnh thận cần lưu ý khi sử dụng cà chua bởi cà chua thường được sử dụng trong nhiều món ăn.
Lựa chọn thực phẩm thay thế với hàm lượng kali thấp hơn phụ thuộc phần lớn vào sở thích hương vị của bạn.
Thực phẩm đóng gói, ăn liền và chế biến sẵn
Thực phẩm chế biến có thể là một thành phần chính của natri trong chế độ ăn uống. Trong số các loại thực phẩm này, các loại thực phẩm đóng gói, ăn liền và chế biến sẵn thường được chế biến nhiều nhất và do đó chứa nhiều natri nhất.
Ví dụ như bánh pizza , thực phẩm đông lạnh và mì ăn liền.
Việc giữ lượng natri ở mức 2.000 mg mỗi ngày có thể gặp khó khăn nếu bạn đang ăn những loại thực phẩm này một cách thường xuyên. Những thực phẩm ăn liền, chế biến sẵn không những chứa một lượng lớn natri, mà còn thiếu chất dinh dưỡng.
Rau cải Thụy Sĩ , Rau bina và Beet Greens
Rau cải Thụy Sĩ, rau bina và rau củ cải xanh là các loại rau xanh có chứa nhiều chất dinh dưỡng và khoáng chất khác nhau, bao gồm kali.
Khi ăn sống, lượng kali thay đổi từ 140-290 mg. Khi nấu chín những loại rau này, hàm lượng kali vẫn giữ nguyên.
Ví dụ, uống một cốc nước rau bina ép sẽ tương đương với khoảng 1 muỗng canh khi nấu chín. Vì vậy, ăn một nửa cốc rau bina nấu chín sẽ chứa lượng kali cao hơn nhiều so với nửa cốc nước ép rau bina.
Tiêu thụ vừa phải các loại rau cải Thụy Sĩ, rau bina và rau củ cải tươi thích hợp hơn với so với việc nấu chín để tránh tiêu thụ quá nhiều kali.
Trái cây khô
Nho khô và mận khô là loại trái cây khô thông thường .Khi trái cây khô, tất cả các chất dinh dưỡng của chúng được cô đặc, kể cả kali.
Ví dụ, một cốc mận cung cấp 1,274 mg kali, gần gấp 3 lần lượng kali được tìm thấy trong một cốc mận tươi.
Với lượng kali đáng kể được tìm thấy trong các loại trái cây khô thông thường này, tốt nhất là nên hạn chế để đảm bảo lượng kali tiêu thụ vẫn ở mức an toàn.
Bánh quy, thực phẩm ăn liền
Thực phẩm ăn liền như bánh quy, khoai tây chiên và bánh quy thường thiếu chất dinh dưỡng và có hàm lượng muối khá cao. Ngoài ra, chúng ta thường ăn nhiều hơn so với mức được quy định, do đó dẫn đến lượng muối được tiêu thụ nhiều hơn. Thêm vào đó, khoai tây chiên được làm từ khoai tây, chúng sẽ chứa một lượng kali đáng kể.
Nếu bạn bị bệnh thận, việc giảm lượng kali, phốt pho và lượng natri là điều rất quan trọng nhằm kiểm soát bệnh. Với những người bị bệnh thận, các loại thực phẩm có hàm lượng natri cao, kali cao và phốt pho cao được liệt kê ở trên cần sử dụng một cách hạn chế và tốt nhất là nên tránh.
Hạn chế về chế độ ăn uống và các khuyến nghị về dinh dưỡng sẽ thay đổi tùy theo mức độ nghiêm trọng của tổn thương thận.
Chế độ ăn uống tốt cho thận có thể khiến bạn cảm thấy khó khăn và một chút hạn chế ở giai đoạn đầu. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia y tế để lập ra một chế độ ăn uống cụ thể và phù hợp với nhu cầu cá nhân của bạn.
Chuyên khoa Nội tiết - Tiểu đường - Khoa nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ uy tín và chất lượng chuyên điều trị hiệu quả các bệnh lý tuyến yên - tuyến giáp - Tuyến thượng thận và Đái tháo đường.
- Bệnh viện sở hữu cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ thiết bị y tế, máy móc tiên tiến, giúp xét nghiệm, chẩn đoán bệnh chính xác
- Các bác sĩ đến từ các bệnh viện lớn trên cả nước, được đào tạo bài bản chuyên sâu, giàu kinh nghiệm giúp điều trị bệnh hiệu quả, rút ngắn thời gian điều trị.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
Nguồn tham khảo: healthline.com
