Công dụng thuốc Erdafitinib

Thuốc Erdafitinib là một loại thuốc kê đơn được chỉ định trong điều trị ung thư bàng quang (ung thư biểu mô) đã di căn hoặc ung thư giai đoạn không thể loại bỏ bằng phẫu thuật.

Erdafitinib là một liệu pháp nhắm mục tiêu bằng cơ chế ức chế men tyrosine kinase. Kinase là một enzyme thúc đẩy sự phát triển của tế bào, có nhiều loại khác nhau với công dụng kiểm soát các giai đoạn phát triển khác nhau của tế bào. Erdafitinib ngăn chặn một loại Kinase cụ thể nên có tác dụng làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư.

Cụ thể, Erdafitinib ức chế thụ thể yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi (FGFR) có trên tế bào ung thư bàng quang. Kết quả là sự phát triển của khối u và sự tăng sinh mạch máu mới (để cung cấp nguồn dinh dưỡng khối u) bị chặn lại, từ đó tế bào ác tính sẽ bị tiêu diệt. Erdafitinib đặc biệt nhắm vào các đột biến di truyền FGFR2 hoặc FGFR3. Do đó bác sĩ chuyên khoa ung bướu sẽ phải kiểm tra khối u của bệnh nhân có sự thay đổi di truyền này hay không trước khi quyết định sử dụng thuốc Erdafitinib.

Erdafitinib sản xuất dạng viên uống, có thể dùng trước hoặc sau bữa ăn. Người bệnh cần nuốt trọn viên thuốc, không nghiền, cắn nát hoặc nhai. Nếu bị nôn sau khi uống Erdafitinib, người bệnh không dùng liều bổ sung ngay mà chỉ uống liều tiếp theo vào ngày hôm sau. Nếu bỏ lỡ một lần uống Erdafitinib, người bệnh cần dùng liều đó càng sớm càng tốt.

Nồng độ thuốc Erdafitinib trong máu có thể bị ảnh hưởng bởi một số thực phẩm và thuốc khác, vì vậy bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ danh sách các thuốc đang sử dụng và chế độ dinh dưỡng trước khi bắt đầu dùng Erdafitinib. Người bệnh nên tránh sử dụng bưởi, lựu và khế (bao gồm cả nước ép của chúng) do nguy cơ ảnh hưởng đến Erdafitinib. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến Erdafitinib bao gồm Carbamazepine, Phenytoin, Rifampin, thuốc chống nấm azole, Clarithromycin, Sevelamer và Lanthanum.

Bệnh nhân có thể thực hiện một số biện pháp để hạn chế tác dụng phụ của Erdafitinib theo khuyến cáo của bác sĩ. Một số tác dụng phụ phổ biến của Erdafitinib bao gồm:

3.1. Bất thường các chất điện giải

Thuốc Erdafitinib có thể ảnh hưởng đến nồng độ các chất điện giải trong cơ thể, bao gồm kali, magie, canxi, phốt pho... Đặc biệt, Erdafitinib có thể làm tăng nồng độ phốt pho máu nghiêm trọng. Nồng độ các chất điện giải của người bệnh sẽ được theo dõi bằng xét nghiệm máu trước và trong khi điều trị bằng Erdafitinib. Nếu nồng độ phốt pho máu quá cao, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc điều trị cụ thể, trong đó có chất kết dính phốt phát. Nếu rối loạn điện giải gây nguy hiểm cho sức khỏe bệnh nhân, bác sĩ có thể yêu cầu ngừng sử dụng Erdafitinib.

Bác sĩ sẽ khuyến nghị bệnh nhân nên hạn chế lượng phốt pho cung cấp mỗi ngày khoảng 600-800mg. Bệnh nhân nên tránh các loại thực phẩm có thể làm tăng mức phốt pho máu, bao gồm:

• Thức ăn nhanh;
• Thực phẩm đóng gói;
• Phô mai đã qua chế biến;
• Thịt tươi hoặc đông lạnh có thêm hương vị;
• Nước ngọt có ga, trà đóng chai, nước tăng lực hoặc đồ uống thể thao.

Liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu bệnh nhân xuất hiện các tổn thương da gây đau đớn, chuột rút, tê và ngứa ran quanh miệng.

3.2. Những vấn đề về mắt

Trong khi dùng Erdafitinib, một số bệnh nhân có thể bị khô hoặc viêm mắt, kích ứng, tổn thương giác mạc hoặc rối loạn võng mạc. Người bệnh hãy thông báo cho bác sĩ nếu có các biểu hiện như mắt đau, khô, sưng, đỏ hoặc bất kỳ thay đổi nào về thị lực, bao gồm nhìn mờ và nhạy cảm với ánh sáng. Bệnh nhân nên sử dụng chất thay thế nước mắt nhân tạo, gel hoặc thuốc mỡ để nhỏ hoặc bôi mắt ít nhất 2 giờ một lần lúc thức để ngăn ngừa khô mắt. Trong thời gian điều trị bằng thuốc Erdafitinib, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện khám thêm chuyên khoa mắt.

3.3. Loét miệng hay viêm niêm mạc miệng

Một số phương pháp điều trị ung thư có thể gây loét miệng và/hoặc cổ họng, trong đó bao gồm Erdafitinib. Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ nếu khoang miệng, lưỡi, bên trong má hoặc cổ họng xuất hiện đốm trắng, có ở loét gây đau nhiều. Bệnh nhân nên chăm sóc răng miệng thường xuyên để ngăn ngừa hoặc kiểm soát loét miệng trong thời gian dùng Erdafitinib. Nếu loét miệng gây đau đớn nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân dùng thuốc giảm đau phù hợp.

Một số biện pháp ngăn ngừa loét miệng do Erdafitinib, bao gồm:

• Đánh răng bằng bàn chải lông mềm hoặc tăm bông 2 lần một ngày;
• Tránh súc miệng bằng dung dịch có chứa cồn, thay vào đó hãy súc miệng bằng nước muối và/hoặc nước ấm 4 lần mỗi ngày;
• Nếu miệng bị khô, bệnh nhân hãy ăn thức ăn ẩm, uống nhiều nước (6-8 ly) và ngậm kẹo cứng không đường;
• Tránh hút thuốc lá, uống đồ uống có cồn và nước trái cây họ cam quýt.

3.4. Suy giảm chức năng thận

Thuốc Erdafitinib có thể gây các vấn đề về thận, bao gồm tăng nồng độ creatinin máu và đòi hỏi bác sĩ điều trị phải có kế hoạch theo dõi bằng các xét nghiệm máu phù hợp. Bệnh nhân lưu ý phải thông báo cho bác sĩ nếu có những biểu hiện bất thường như giản lượng nước tiểu, tiểu máu, phù mắt cá chân hoặc chán ăn.

3.5. Khô miệng

Khô miệng có thể là một tác dụng phụ khi điều trị ung thư bằng thuốc Erdafitinib. Tình trạng khô miệng có thể gây nhiều khó chịu và gây ảnh hưởng đến khả năng nói, nuốt và sức khỏe răng miệng của bệnh nhân. Một số biện pháp để kiểm soát tác dụng phụ này của Erdafitinib bao gồm:

• Vệ sinh răng miệng thường xuyên với kem đánh răng có chứa florua;
• Dùng chỉ nha khoa mỗi ngày một lần, nếu bác sĩ cho phép;
• Nhai kẹo cao su hoặc ngậm kẹo không đường để kích thích tiết nước bọt;
• Súc miệng thường xuyên để giữ ẩm cho miệng;
• Nói chuyện với bác sĩ về các sản phẩm có tác dụng thay thế cho nước bọt.

3.6. Những thay đổi trên da và móng

Erdafitinib có một số tác dụng phụ ảnh hưởng đến móng và da. Cụ thể móng tay người bệnh có thể mọc các "gờ" hoặc rụng bất thường. Tình trạng này có thể xuất hiện vài tháng sau khi bắt đầu điều trị, nhưng có thể kéo dài nhiều tháng sau khi ngừng điều trị bằng thuốc Erdafitinib.

Một số lưu ý cho người bệnh khi gặp tác dụng phụ này:

• Không cắn móng tay hoặc cắt khóe móng;
• Giữ móng tay và móng chân sạch sẽ và khô ráo;
• Bệnh nhân có thể sơn móng tay, nhưng không được đeo móng tay giả;
• Thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ móng nào bị rụng hoặc có các bất thường về da khác.

Erdafitinib cũng có thể gây khô da. Các mẹo để quản lý làn da của bệnh nhân bao gồm:

• Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc kem làm mềm da không chứa cồn ít nhất 2 lần một ngày, kể cả sau khi tắm;
• Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên và đội mũ, đeo kính râm để bảo vệ đầu và mặt khi có việc ra ngoài trời;
• Tắm bằng nước mát hoặc âm ấm, sau đó nên vỗ nhẹ cho da mau khô;
• Sử dụng xà phòng, nước thơm và chất tẩy giặt không chứa cồn, chất tạo mùi thơm hoặc thuốc nhuộm;
• Mang găng tay để rửa bát hoặc làm việc nhà, làm vườn;
• Uống nhiều nước và cố gắng không gãi hoặc chà xát da;
• Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân bị phát ban, vì bác sĩ có thể cung cấp các đề xuất để kiểm soát phát ban và/hoặc kê đơn thuốc bôi hoặc thuốc uống phù hợp;
• Nếu bệnh nhân có hiện tượng bong tróc hoặc phồng rộp da thì hãy nhanh chóng thông báo cho bác sĩ để có biện pháp xử lý.

3.7. Độc tính trên gan

Thuốc Erdafitinib có thể gây nhiễm độc gan, bác sĩ có thể giám sát bằng cách sử dụng các xét nghiệm chức năng gan phù hợp. Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ điều trị nếu nhận thấy biểu hiện vàng da, vàng mắt, nước tiểu màu sẫm hoặc đau bụng hạ sườn phải.

3.8. Giảm cảm giác thèm ăn hoặc thay đổi khẩu vị

Dinh dưỡng là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân. Điều trị ung thư có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn của bệnh nhân, trong một số trường hợp, tác dụng phụ của việc điều trị có thể làm thay đổi khẩu vị của người bệnh và gây khó khăn cho việc ăn uống. Một số cách để cải thiện như sau:

• Cố gắng ăn 5 - 6 bữa nhỏ trong ngày, thay vì 3 bữa ăn lớn hơn.
• Nếu không ăn đủ, các chất bổ sung dinh dưỡng có thể hữu ích.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy vị kim loại hoặc thấy thức ăn không có mùi vị gì cả.. Các triệu chứng này có thể kéo dài vài tháng hoặc lâu hơn sau khi điều trị kết thúc.
• Tránh bất kỳ thực phẩm nào mà bệnh nhân cho rằng có mùi hoặc vị không ngon. Nếu có vấn đề với thịt đỏ, bệnh nhân hãy ăn thịt gà, gà tây, trứng, sản phẩm từ sữa và cá không có mùi nặng... đôi khi thực phẩm lạnh có ít mùi hơn.
• Tăng thêm hương vị cho thịt hoặc cá bằng cách ướp với nước trái cây ngọt, nước sốt chua ngọt hoặc nước xốt. Sử dụng các loại gia vị như húng quế hoặc hương thảo để tăng thêm hương vị.

3.9. Số lượng hồng cầu thấp (thiếu máu)

Các tế bào hồng cầu có chức năng mang oxy đến các mô trong cơ thể, khi số lượng hồng cầu thấp, bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi hoặc yếu ớt, nếu số lượng quá thấp, bệnh nhân có thể được truyền máu.

3.10. Táo bón

Bệnh nhân cần thêm chất xơ trong chế độ ăn uống (trái cây và rau), uống 8-10 ly chất lỏng không cồn mỗi ngày và duy trì hoạt động. Thuốc làm mềm phân một hoặc hai lần một ngày có thể ngăn ngừa táo bón. Nếu bệnh nhân không đi tiêu trong 2-3 ngày nên liên hệ với bác sĩ để được tư vấn phương pháp làm giảm táo bón.

3.11. Hội chứng bàn tay chân

Hội chứng bàn tay chân (HFS) là một phản ứng về da xuất hiện trên lòng bàn tay và/hoặc lòng bàn chân, do một số tác nhân hóa trị như thuốc Erdafitinib được các tế bào da hấp thụ. HFS có thể bắt đầu từ một cảm giác ngứa ran nhẹ, tê, kim châm, đỏ hoặc đau hoặc sưng bàn tay và/hoặc bàn chân. Sau đó, tình trạng này có thể dẫn đến sưng đau, phồng rộp hoặc bong tróc da, từ đó cản trở khả năng sinh hoạt bình thường của người bệnh. Hãy nhớ thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu người bệnh nhận thấy những triệu chứng này, vì lúc này có thể cần phải điều chỉnh liều hóa trị thuốc Erdafitinib hoặc tạm nghỉ để da lành lại. Một số mẹo để giúp ngăn chặn HFS bao gồm:

• Tránh đi giày hoặc tất chật.
• Giữ tay/chân sạch sẽ, khô ráo;
• Tránh hoạt động gây áp lực lên lòng bàn tay/chân trong 1 tuần sau khi điều trị thuốc Erdafitinib.
• Bôi kem dưỡng ẩm không chứa cồn thường xuyên (Tránh kem dưỡng ẩm có nước hoa hoặc mùi hương).
• Tránh nước quá nóng cho bồn tắm và vòi hoa sen.

3.12. Rụng hoặc mỏng da đầu

Tóc của bệnh nhân có thể trở nên mỏng, dễ gãy hoặc có thể rụng. Điều này thường bắt đầu từ 2 đến 3 tuần sau khi bắt đầu điều trị thuốc Erdafitinib. Rụng lông này có thể là toàn bộ lông trên cơ thể, bao gồm lông mu, lông dưới cánh tay, chân/tay, lông mi và lông mũi... Việc sử dụng khăn quàng cổ, tóc giả, mũ và khăn choàng tóc có thể hữu ích. Tóc thường bắt đầu mọc lại ngay sau khi điều trị xong với thuốc Erdafitinib. Hãy nhớ mái tóc của bệnh nhân giúp giữ ấm trong thời tiết lạnh, vì vậy một chiếc mũ là đặc biệt quan trọng trong thời tiết lạnh hoặc để bảo vệ người bệnh khỏi ánh nắng mặt trời.

3.13. Buồn nôn và hoặc nôn mửa

Trao đổi với bác sĩ để kê đơn thuốc giúp bệnh nhân kiểm soát cơn buồn nôn và nôn. Ngoài ra, thay đổi chế độ ăn uống có thể hữu ích để giảm triệu chứng khó chịu này. Tránh những thứ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng như thức ăn mặn hoặc nhiều dầu mỡ/chất béo, gia vị hoặc axit (chanh, cà chua, cam).

3.14. Đau cơ, khớp/Đau đầu

Bác sĩ có thể giới thiệu các loại thuốc và các chiến lược điều trị để giúp bệnh nhân giảm đau.

Việc cho thai nhi tiếp xúc với thuốc Erdafitinib có thể gây dị tật bẩm sinh, vì vậy bệnh nhân không nên mang thai hoặc làm cha khi đang dùng thuốc Erdafitinib. Kiểm soát sinh sản hiệu quả là cần thiết trong quá trình điều trị thuốc Erdafitinib và ít nhất 1 tháng sau khi ngừng điều trị. Ngay cả khi chu kỳ kinh nguyệt của bệnh nhân ngừng lại hoặc người bệnh tin rằng bản thân không sản xuất tinh trùng, bệnh nhân vẫn có thể có khả năng thụ thai và thụ thai. Phụ nữ không nên cho con bú trong thời gian điều trị thuốc Erdafitinib và trong 1 tháng sau liều thuốc Erdafitinib cuối cùng. Erdafitinib có thể làm giảm khả năng sinh sản ở phụ nữ có tiềm năng sinh sản vì vậy cần trao đổi với bác sĩ về những rủi ro này.

Thuốc Erdafitinib là một loại thuốc kê đơn được chỉ định trong điều trị ung thư bàng quang (ung thư biểu mô) đã di căn hoặc ung thư giai đoạn không thể loại bỏ bằng phẫu thuật. Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các tác dụng phụ, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ chuyên môn.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.

Nguồn tham khảo: oncolink.org