Viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một bệnh lý khá phổ biến. Để hiểu rõ hơn về cách vi khuẩn HP tấn công lớp niêm mạc dạ dày và các phương pháp điều trị hiệu quả, bài viết này sẽ đưa ra cái nhìn sâu sắc về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp can thiệp y tế cần thiết để kiểm soát và khắc phục tình trạng này.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Viêm loét dạ dày là gì?
Viêm loét dạ dày là một bệnh lý phổ biến, với các biểu hiện thường gặp là đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng thượng vị (phía trên rốn). Bệnh nhân mắc viêm loét dạ dày cũng thường xuyên trải qua các triệu chứng khác như ợ nóng, ợ chua, cảm giác buồn nôn hoặc thậm chí là nôn mửa, cùng với những vấn đề về tiêu hóa như khó tiêu và táo bón.
2. Viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP - Helicobacter pylori
Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là một trong những nguyên nhân chính gây loét dạ dày. Ngoài vi khuẩn này, có nhiều yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm: sử dụng rượu bia, thuốc lá, lạm dụng các loại thuốc giảm đau và kháng viêm, tiêu thụ thức ăn cay, chua, và giữ một lối sống không khoa học kèm theo căng thẳng. Đa số các trường hợp loét dạ dày do HP có thể được điều trị hiệu quả bằng kháng sinh.
Vi khuẩn HP sinh sống trong môi trường axit của dạ dày và tiết ra enzyme Urease để trung hòa axit, giúp chúng tồn tại và phát triển trên lớp nhầy ở bề mặt niêm mạc dạ dày. Mặc dù gây ra tình trạng viêm dạ dày mãn tính, vi khuẩn này thường không biểu hiện bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào trong suốt quá trình phát triển bệnh.
HP không chỉ gây ra viêm và loét dạ dày, tá tràng mà còn có thể tiến triển thành các bệnh nghiêm trọng hơn như ung thư dạ dày, u lympho hoặc vết loét gây thủng dạ dày. Vi khuẩn HP không chỉ gây ra các tổn thương dạ dày tiến triển âm thầm trong nhiều năm (thậm chí lên đến 30 năm) mà còn có liên quan đến nhiều bệnh lý khác như thiếu máu thiếu sắt, xuất huyết giảm tiểu cầu không rõ nguyên nhân và tăng nguy cơ bị dị ứng.
3. Vi khuẩn HP lây qua những đường nào?
Vi khuẩn Helicobacter pylori (H.P) là nguyên nhân chính gây ra viêm loét dạ dày và có khả năng lây lan qua nhiều con đường, bao gồm:
3.1 Đường miệng - miệng
Vi khuẩn HP có thể dễ dàng lây truyền qua các hành vi tiếp xúc trực tiếp như: dùng chung chén đũa, hôn hoặc khi người mẹ mớm thức ăn cho con. Nguyên nhân là do vi khuẩn này thường cư trú và sinh sôi trong nước bọt, cao răng và khoang miệng của người bệnh.
3.2 Đường phân - miệng
Vi khuẩn HP được thải ra ngoài theo phân của người nhiễm bệnh. Nếu không đảm bảo vệ sinh cá nhân, đặc biệt là không rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh, vi khuẩn này có thể dễ dàng lây lan trực tiếp qua tay bệnh nhân hoặc gián tiếp qua các con vật trung gian như ruồi, gián, chuột...
3.3 Đường dạ dày - miệng
Khi người mang vi khuẩn Helicobacter pylori trong dạ dày gặp phải tình trạng trào ngược hoặc ợ chua, vi khuẩn này có thể được đẩy lên miệng cùng với dịch dạ dày. Trong trường hợp này, nếu người đó ăn chung hoặc uống chung với người khác hoặc khi thực hiện các thủ thuật nha khoa mà không có biện pháp tiệt trùng kỹ lưỡng, vi khuẩn H.P có thể dễ dàng lây nhiễm sang người khỏe mạnh.
3.4 Đường dạ dày - dạ dày
Lây nhiễm có thể xảy ra trong quá trình nội soi dạ dày tại các cơ sở y tế không đảm bảo uy tín. Nếu đầu dò dùng trong nội soi không được tiệt trùng đúng cách, vi khuẩn Helicobacter pylori có thể lây từ người bệnh sang người khỏe mạnh.
4. Xét nghiệm phát hiện vi khuẩn HP
Để phát hiện vi khuẩn Helicobacter pylori (HP), có các phương pháp xét nghiệm sau:
4.1 Phương pháp xâm lấn
Trong quá trình nội soi dạ dày tá tràng, bệnh nhân sẽ được lấy một mẫu mô sinh thiết. Các xét nghiệm kiểm tra có thể bao gồm test ure nhanh, mô bệnh học hoặc nuôi cấy vi khuẩn. Nội soi tiêu hóa trên thường được chỉ định cho những bệnh nhân có các dấu hiệu đáng lo ngại như sụt cân, thiếu máu hoặc chán ăn.
4.2 Phương pháp không xâm lấn
Đối với những bệnh nhân không muốn nội soi, việc phát hiện HP có thể thực hiện thông qua xét nghiệm phân hoặc xét nghiệm hơi thở.
4.3 Xét nghiệm máu
Tìm kháng thể chống lại vi khuẩn HP qua xét nghiệm máu cũng là một phương pháp chẩn đoán khác. Tuy nhiên, xét nghiệm máu có độ chính xác thấp hơn khi so với các phương pháp trên và không được khuyến cáo áp dụng.
5. Xét nghiệm phát hiện vi khuẩn HP
Hội tiêu hóa Việt Nam đưa ra khuyến cáo về việc điều trị diệt trừ vi khuẩn Helicobacter pylori (H.P) như sau:
5.1 Điều trị diệt trừ HP
Người nhiễm HP trong các trường hợp mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng, khó tiêu chức năng, ung thư dạ dày (đã được điều trị nội soi hoặc phẫu thuật), thiếu máu thiếu sắt, xuất huyết giảm tiểu cầu thường được chỉ định điều trị diệt trừ vi khuẩn HP.
5.2 Điều trị dự phòng ung thư dạ dày
Điều trị dự phòng thường được chỉ định cho các trường hợp:
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày.
- Người có khối u dạ dày dạng polyp.
- Viêm teo niêm mạc dạ dày.
- Người sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc aspirin trong thời gian dài, hoặc người mong muốn tiệt trừ H.P.
6. Cách phòng ngừa viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP
Để phòng ngừa viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP, các gia đình cần tuân thủ các hướng dẫn sau đây:
- Tránh sử dụng chung các dụng cụ ăn uống như bát nước chấm trong gia đình và giảm thiểu việc gắp thức ăn chung cho nhau.
- Hãy thận trọng khi lựa chọn ăn uống tại các quán ven đường, vì dụng cụ ăn uống có thể chưa được vệ sinh kỹ lưỡng.
- Cần tiêu diệt các loại côn trùng như ruồi, muỗi, gián và chuột; đồng thời duy trì vệ sinh sạch sẽ cho chén đũa và ngâm các dụng cụ ăn uống trong nước sôi.
- Tránh hôn trẻ em và không mớm thức ăn trực tiếp cho trẻ nhỏ.
- Không nên sử dụng đũa cá nhân để trộn thức ăn cho trẻ nhỏ.
- Vệ sinh thường xuyên cho thú cưng như chó và mèo là cần thiết, vì động vật cũng có thể là nguồn lây truyền vi khuẩn Helicobacter Pylori.
- Hạn chế các loại thực phẩm sống như rau sống, gỏi và thực phẩm lên men như mắm tôm, mắm ruốc bởi vì những thực phẩm này thường không đảm bảo vệ sinh, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, bao gồm cả nhiễm khuẩn HP.
Tóm lại, viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe. Để chủ động bảo vệ bản thân, việc nắm rõ các phương thức lây truyền của loại vi khuẩn này và tuân thủ hướng dẫn phòng ngừa là điều cần thiết.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
