Bên cạnh những khuyến nghị trong việc ăn cá đối với bệnh nhân tim mạch thì cũng có những lưu ý đối với những loại cá nên tránh đối với người mắc bệnh tim. Các nghiên cứu khoa học liên tục nhấn mạnh tác động tích cực của việc ăn cá đối với sức khỏe tim mạch. Những loại cá đặc biệt giàu axit béo omega-3, giảm rủi ro các nguy cơ tim mạch như đau tim và đột quỵ. Những axit béo này cung cấp hàm lượng chất béo tốt giúp tăng cường sức khỏe bằng cách giảm triglyceride, hạ huyết áp và tối ưu sức khỏe tim mạch tổng thể. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại cá đều giống nhau và những người mắc bệnh tim mạch cần lựa chọn một cách cẩn thận để cải thiện sức khỏe.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên ngành tim mạch, tại Bệnh viện Vinmec Đông Bắc.
1. Những loại cá phổ biến
Ẩm thực Việt Nam tự hào với bức tranh đa dạng và phong phú. Trong đó, cá là thực phẩm trung tâm trong nhiều món ăn truyền thống, từ "cá nướng" đặc trưng đến "cá bớp chua" hấp dẫn. Dải bờ biển rộng lớn đảm bảo sự đa dạng của các loại cá, góp phần vào ý nghĩa văn hóa và dinh dưỡng từ nguồn protein này.
Ở miền Bắc, sự ưa chuộng có thể hướng về cá nước ngọt như cá chép và cá tra, trong khi ở miền Trung và Nam, người ta có thể tận hưởng nhiều loại cá biển như cá mú, cá chẽm và cá thu. Mặc dù có sự đa dạng về ẩm thực, nhưng quan trọng nhất là những người mắc bệnh tim mạch cần phải lựa chọn một cách thận trọng, xem xét thành phần dinh dưỡng cụ thể của từng loại cá.
2. Những loại cá nên tránh đối với người mắc bệnh tim mạch
Mặc dù cá thường được sử dụng vì những lợi ích sức khỏe nó mang lại nhưng không phải tất cả các loại cá đều phù hợp với người mắc bệnh tim mạch. Một yếu tố quan trọng cần xem xét là hàm lượng thủy ngân trong một số loại cá cụ thể. Thủy ngân là một kim loại độc hại, có thể tích tụ trong cá và gây rủi ro cho sức khỏe, đặc biệt là đối với hệ tim mạch.
Các nghiên cứu đã xác định hàm lượng thủy ngân cao trong một số loại cá tại Việt Nam, bao gồm cá tra và cá lóc. Những phát hiện này làm rõ sự quan trọng của việc lựa chọn cá một cách khoa học để giảm tiếp xúc với thủy ngân, đặc biệt là đối với những người có vấn đề tim mạch trước đó. Nhiễm thủy ngân có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đối với tim và hệ thống thần kinh.
Ngoài ra, một số loại cá cũng có hàm lượng chất béo bão hòa cao, có thể góp phần vào việc tăng mức cholesterol và làm tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch. Cá ngừ, lươn và một số loại cá giàu chất béo nên được xem xét một cách kỹ lưỡng bởi những người cần quản lý tình trạng tim mạch của mình.
2.1. Những loại cá có hàm lượng thuỷ ngân cao là những loại cá nên tránh đối với người mắc bệnh tim
- Cá tra: Mặc dù phổ biến nhưng cá tra có khi được nuôi ở vùng nước bị ô nhiễm, có thể chứa hóa chất, có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao.
- Cá lóc: Một loại cá nước ngọt khác có thể chứa hàm lượng thủy ngân đáng kể.
Lưu ý rằng ảnh hưởng của thủy ngân có thể biến động tùy thuộc vào sức khỏe cá nhân và tần suất tiêu thụ.
2.2. Những loại cá có hàm lượng chất béo bão hoà cao
- Cá ngừ: Mặc dù nhiều axit béo omega-3 nhưng cá ngừ cũng giàu chất béo bão hòa.
- Lươn: Phổ biến trong nhiều món ăn nhưng lươn có thể cung cấp một lượng chất béo đáng kể.
Những thông tin giúp cho chúng ta nhận thấy sự cần thiết của việc lựa chọn loại cá một cách cẩn thận nhằm hỗ trợ cho sức khỏe tim mạch.
3. Một số loài cá có thể được sử dụng thay thế những loại cá nên tránh đối với người mắc bệnh tim
3.1. Những loài cá chứa ít thuỷ ngân
- Cá chép: Là loại cá nước ngọt phổ biến, cá chép được biết đến với hàm lượng thủy ngân thấp.
- Cá nước lợ: Ví dụ như cá mòi, nổi tiếng trong các món ăn Việt, cá nước lợ thường có thủy ngân thấp, một lựa chọn an toàn cho người mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra cá mòi thường là cá đánh bắt tự nhiên, ít khả năng nuôi nên tốt cho phụ nữ có thai và cho con bú.
Những lựa chọn những loài cá có ít thủy ngân đảm bảo rằng những bệnh nhân có vấn đề về tim mạch vẫn có thể tận hưởng lợi ích dinh dưỡng của cá mà không làm tăng nguy cơ tiếp xúc với thủy ngân.
3.2. Những loài cá có hàm lượng chất béo thấp
- Cá đuối: Loại cá trắng này không chỉ có hàm lượng chất béo thấp mà còn giàu axit béo omega-3.
- Cá bớp: Một lựa chọn khác thích hợp, cá bớp không chỉ mang lại hương vị đặc trưng mà còn cung cấp chất béo không bão hòa có lợi cho sức khỏe tim mạch.
Bằng cách tích hợp những loại cá này vào chế độ ăn hàng ngày, người mắc bệnh tim mạch có thể tiếp tục hưởng thụ hương vị đặc trưng của ẩm thực Việt mà không làm tăng nguy cơ tim mạch.
4. Cách chế biến các món ăn từ cá có lợi cho sức khỏe
4.1. Chế biến bằng những phương pháp lành mạnh
- Hấp: Giữ nguyên hương vị tự nhiên và chất dinh dưỡng mà không cần thêm dầu.
- Nướng: Tăng hương vị mà không làm tăng lượng dầu, làm cho món ăn trở nên thơm ngon hơn.
4.2. Hạn chế sử dụng dầu mỡ
- Sử dụng loại dầu ăn lành mạnh: Chọn dầu giàu chất béo không bão hòa như dầu oliu để duy trì mức cholesterol khỏe mạnh.
- Hạn chế việc chiên lâu và sử dụng lại dầu cũ vì điều này có thể tăng lượng chất béo bão hòa.
4.3. Sử dụng thảo mộc và gia vị
- Ngò gai, rau mùi: Tăng hương vị mà không cần thêm muối.
- Nghệ và gừng: Cả hai loại gia vị này không chỉ làm giàu hương vị mà còn mang lại lợi ích chống viêm.
Tóm lại, quản lý lối sống và chế độ ăn có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh tim mạch. Cá là một nguồn protein tốt, nhưng chúng ta cần hạn chế tiếp xúc với thủy ngân và chất béo bão hòa cao. Việc lựa chọn loại cá phù hợp có ảnh hưởng lớn đối với sức khỏe tim mạch, vì vậy, những loại cá nên tránh đối với người mắc bệnh tim như đã kể trên là sự lưu ý cần thiết. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến chuyên gia để có chế độ ăn lành mạnh và hỗ trợ tim mạch một cách tối ưu.
