Mọi điều bạn nên biết về chấn thương do căng thẳng lặp lại (chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại)

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bệnh lý chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại thường xuyên ảnh hưởng đến cổ, vai, bàn tay.... Trong trường hợp cảm thấy khó chịu, thậm chí khó khăn khi hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định trong công việc hoặc ở nhà, bạn nên đến gặp bác sĩ để trao đổi về phương pháp điều trị hợp lý.

Chấn thương căng thẳng lặp đi lặp lại (chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại) là sự tích tụ dần dần các tổn thương cơ, gân và dây thần kinh do các chuyển động lặp đi lặp lại. Chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại là phổ biến và có thể do nhiều loại hoạt động khác nhau gây ra, bao gồm:

• Sử dụng chuột máy tính
• Đánh máy
• Quẹt các mặt hàng khi thanh toán ở siêu thị
• Dụng cụ cầm nắm
• Làm việc trên một dây chuyền lắp ráp
• Tập luyện thể thao

Một số chấn thương do căng cơ lặp đi lặp lại phổ biến là:

• Hội chứng ống cổ tay
• Viêm bao hoạt dịch
• Viêm gân cổ tay quay
• Chấn thương khủy tay

2. Các triệu chứng của chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại là gì?

Bệnh lý chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại thường xuyên ảnh hưởng đến cổ tay và bàn tay, cẳng tay và khuỷu tay, cổ và vai. Tuy nhiên, các vùng khác trên cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng của chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại bao gồm:

• Đau từ nhẹ đến nặng
• Sưng tấy cơ và khớp
• Cứng khớp
• Ngứa ran hoặc tê
• Đau nhói
• Yếu cơ
• Nhạy cảm với lạnh hoặc nóng

Các triệu chứng có thể bắt đầu dần dần và sau đó trở nên liên tục và dữ dội hơn. Ngay cả khi điều trị ban đầu, các triệu chứng có thể hạn chế khả năng thực hiện các hoạt động thông thường của bạn.

3. Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại

Chấn thương căng thẳng lặp đi lặp lại có thể xảy ra khi bạn thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại. Những chuyển động đó có thể khiến cơ và gân của bạn bị tổn thương theo thời gian. Một số hoạt động có thể làm tăng nguy cơ mắc chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại là:

• Sử dụng lực mạnh ở các cơ giống nhau thông qua lặp lại.
• Duy trì cùng một tư thế trong thời gian dài.
• Duy trì một tư thế bất thường trong một thời gian dài, chẳng hạn như ôm cánh tay của bạn trên đầu.
• Nâng vật nặng.
• Ở trong tình trạng thể chất kém hoặc không tập thể dục đủ.
• Các chấn thương hoặc tình trạng trước đó, chẳng hạn như rách vòng bít xoay hoặc chấn thương ở cổ tay, lưng hoặc vai của bạn, cũng có thể khiến bạn phải chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại.
• Công việc bàn giấy không phải là duy nhất mà người lao động có nguy cơ mắc chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại. Các công việc khác cũng có nguy cơ gây chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại, như nhân viên nha khoa, công nhân xây dựng sử dụng công cụ điện, chất tẩy rửa, đầu bếp, tài xế xe buýt, nhạc công.

4. Chấn thương do căng cơ lặp đi lặp lại được chẩn đoán như thế nào?

Nếu cảm thấy khó chịu, thậm chí thấy khó khăn khi hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định trong công việc hoặc ở nhà, bạn nên đến gặp bác sĩ để trao đổi về chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại. Bác sĩ sẽ hỏi bạn các câu hỏi về công việc và hoạt động khác để xác định nguyên nhân. Họ cũng sẽ hỏi về môi trường làm việc của bạn, khám sức khỏe tổng quát. Trong quá trình kiểm tra, họ sẽ thực hiện một loạt các bài kiểm tra chuyển động và độ đau, viêm, phản xạ cũng như sức mạnh ở khu vực bị ảnh hưởng.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm để đánh giá tổn thương mô. Một điện cơ đồ (EMG) có thể được chuẩn bị để kiểm tra tổn thương thần kinh.

Đối với tổn thương nhẹ, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một nhà vật lý trị liệu. Nếu tổn thương nghiêm trọng, họ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ phẫu thuật.

5. Chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại được xử lý như thế nào?

Điều trị ban đầu cho các triệu chứng chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại là bảo tồn. Điều này có thể bao gồm:

• RICE, viết tắt của nghỉ ngơi, băng, nén và độ cao
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), cả uống và bôi
• Tiêm steroid
• Các bài tập vật lý trị liệu
• Giảm căng thẳng và hỗ trợ thư giãn
• Quấn hoặc cố định khu vực đó bằng nẹp để bảo vệ và nghỉ ngơi các cơ, gân.

Bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu có thể đề xuất điều chỉnh lại ghế và bàn nếu bạn làm việc trên máy tính hoặc sửa đổi các thiết bị của bạn để giảm thiểu căng cơ và căng thẳng. Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể là cần thiết.

6. Triển vọng cho chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại là gì?

Triển vọng này còn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và sức khỏe chung của bạn. Bạn có thể sử dụng các biện pháp bảo tồn để sửa đổi thói quen làm việc và giảm thiểu đau đớn cũng như tổn thương.

Trong một số trường hợp, bạn có thể phải dừng một số nhiệm vụ tại nơi làm việc trong một thời gian để vùng bị ảnh hưởng được nghỉ ngơi. Nếu các biện pháp khác không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cho các vấn đề cụ thể liên quan đến dây thần kinh và gân.

7. Mẹo để ngăn chặn chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại

Nếu bạn ngồi vào bàn học, hãy làm theo lời khuyên truyền thống từ cha mẹ và giáo viên: Hãy ngồi thẳng lưng và đừng cúi xuống! Tư thế tốt là chìa khóa để tránh căng thẳng không cần thiết cho cơ bắp của bạn. Ngoài ra còn có nhiều bài tập bạn có thể làm để cải thiện tư thế của mình. Cụ thể:

• Điều chỉnh nơi làm việc của bạn để có tư thế tốt và thoải mái.
• Ngồi trên một chiếc ghế giúp bạn có điểm tựa cho lưng dưới và giữ cho bàn chân phẳng trên sàn. Đùi của bạn phải song song với mặt đất và bàn tay; cổ tay và cẳng tay phải thẳng hàng. Khuỷu tay của bạn phải thẳng hàng với bàn phím để tránh bị căng.
• Tránh ngồi bắt chéo chân.
• Đặt màn hình máy tính cách bạn một khoảng sải tay. Màn hình phải ngang tầm mắt để bạn nhìn thẳng về phía trước.
• Nếu bạn đang sử dụng điện thoại nhiều, hãy sử dụng tai nghe để tránh làm căng cổ, vai và cánh tay của bạn.
• Giải lao khỏi bàn làm việc bằng cách đứng dậy để vươn vai hoặc đi bộ xung quanh, vươn vai tại bàn của bạn, lắc ngón tay và uốn cong cổ tay của bạn.

Những điều đó nghe có vẻ giống như những điều nhỏ nhặt, nhưng những khoảng thời gian ngắn có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc ngăn chặn chấn thương căng cơ lặp đi lặp lại.

Nếu công việc của bạn không phải là bàn giấy, các nguyên tắc tương tự cũng được áp dụng. Giữ tư thế tốt, tìm ra các vị trí ít căng thẳng nhất cho công việc và thường xuyên nghỉ giải lao. Nếu bạn phải đứng nhiều, hãy sử dụng tấm lót chống mỏi. Nếu bạn sử dụng các dụng cụ, hãy nghỉ giải lao trong ngày để duỗi và linh hoạt các ngón tay.

Hầu hết mỗi nghề nghiệp đã nghiên cứu chi tiết và có hướng dẫn để giảm bớt căng thẳng cho người lao động trong khi làm việc. Các thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Do đó, bạn nên tư vấn ý kiến bác sĩ trước khi quyết định bất kì phương pháp điều trị nào.

Tài liệu tham khảo:

• DiFiori, J. P., Benjamin, H. J., Brenner, J. S., Gregory, A., Jayanthi, N., Landry, G. L., & Luke, A. (2014). Overuse injuries and burnout in youth sports: A position statement from the American Medical Society for Sports Medicine. British Journal of Sports Medicine, 48, 287-288 bjsm.bmj.com/content/48/4/287.full
• Helliwell, P. S., & Taylor, W. J. (2004, August). Repetitive strain injury. Postgraduate Medical Journal, 80(946), 438-443 ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1743087/pdf/v080p00438.pdf
• Hendrickson, M. (n.d.). Protect your hands against repetitive stress injuries my.clevelandclinic.org/services/orthopaedics-rheumatology/diseases-conditions/repetitive-stress-injury
• Kao, S. Y. (2003, November 1). Carpal tunnel syndrome as an occupational disease. Journal of the American Board of Family Medicine, 16(6), 533-542 jabfm.org/content/16/6/533.full