Lắng đọng canxi ở khớp gây đau nhức

Lắng đọng canxi ở khớp có thể ở nhiều dạng khác nhau như là canxi pyrophosphate dihydrate (CPPD), canxi apatit hay canxi oxalat. Trong đó phổ biến hơn cả là tình trạng lắng đọng canxi pyrophosphate dihydrate (CPPD) còn được gọi là bệnh giả gout gây đau nhức các khớp bị tổn thương.

Bệnh lắng đọng tinh thể canxi pyrophosphate dihydrat (CPPD) là tình trạng lắng đọng của các tinh thể CPPD bên trong hoặc bên ngoài khớp. Các biểu hiện là không giống nhau và có thể chỉ rất nhẹ hoặc có các cơn viêm khớp cấp tính, gọi là giả gout hoặc bệnh tinh thể canxi pyrophosphat cấp tính.

Tình trạng lắng đọng tinh thể CPPD (canxi hóa sụn khớp) cho dù có hay không có triệu chứng đều tăng dần theo tuổi. Bệnh canxi hóa sụn khớp không triệu chứng thường hay gặp ở khớp gối, khớp cổ tay, khớp bàn ngón chân, khớp mu và cột sống. Nam giới và nữ giới đều có nguy cơ bị bệnh như nhau.

Nguyên nhân của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD cho đến nay vẫn được biết chưa rõ. Bệnh này thường liên quan đến các tình trạng khác, chẳng hạn như chấn thương khớp (bao gồm cả phẫu thuật), hạ magie máu, bệnh gout, bệnh thừa sắt (hemochromatosis) và tuổi già. Điều đó cho thấy tình trạng lắng đọng các tinh thể CPPD là thứ phát sau quá trình thoái hóa hoặc những biến đổi về chuyển hóa ở các mô bị tổn thương.

Trong một số trường hợp có yếu tố gia đình, thường là di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, với các biểu hiện của bệnh xuất hiện hoàn toàn ở tuổi 40.

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng protein ANK là một yếu tố quan trọng trong việc sản xuất quá mức pyrophosphat ngoại bào, làm thúc đẩy sự hình thành tinh thể CPPD. Protein ANK như là một chất vận chuyển pyrophosphat nội bào ra ngoại bào, nơi hình thành các tinh thể CPPD.

Bệnh lắng đọng canxi apatit: Apatit chính là khoáng chất căn bản của xương và răng. Sự tích tụ bất thường của Apatit là yếu tố quan trọng trong chứng khớp vai Milwaukee, một bệnh phá hủy khớp của người già xảy ra ở khớp vai và khớp gối.

Các tinh thể apatit nhỏ, lắng đọng tạo thành các khối có thể có màu tím khi nhuộm Wright và màu đỏ sáng khi nhuộm alizarin red S. Để xác định được tinh thể này đòi hỏi kính hiển vi điện tử hoặc nhiễu xạ tia X.

Bệnh lắng đọng canxi oxalat: Tinh thể canxi oxalat có thể bị lắng đọng ở khớp tiên phát do nhiễm độc oxalat (hiếm gặp) hoặc thứ phát do một biến chứng của bệnh thận giai đoạn cuối. Biểu hiện lâm sàng tương tự như bệnh gout và bệnh lắng đọng CPPD.

Tình trạng lắng đọng canxi ở khớp có thể gây viêm khớp cấp, bán cấp hoặc mạn tính, thường là ở khớp gối hoặc các khớp lớn khác ở ngoại vi. Vì vậy tình trạng lắng đọng canxi ở khớp có thể giống với nhiều loại viêm khớp khác.

Các cơn đau cấp tính đôi khi tương tự như bệnh gút nhưng thường ít nghiêm trọng bằng. Có thể không có triệu chứng của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD giữa các cơn đau cấp hoặc các triệu chứng chỉ ở mức độ nhẹ và diễn ra liên tục ở nhiều khớp, giống như bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa khớp.

Với các cơn đau riêng lẻ của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD cấp tính thường có tiên lượng là rất tốt. Tuy nhiên, tình trạng viêm khớp mãn tính có thể xảy ra gây hủy hoại khớp nặng đôi khi xảy ra tình trạng tương tự bệnh khớp thần kinh (bệnh khớp Charcot).

Để chẩn đoán loại bệnh lắng đọng canxi ở khớp cần làm:

• Xét nghiệm dịch khớp
• Xác định các tinh thể bằng kính hiển vi

Bệnh lắng đọng tinh thể canxi pyrophosphate dihydrat nên được nghĩ đến ở những bệnh nhân cao tuổi bị đau khớp, đặc biệt các tình trạng khớp viêm.

Chẩn đoán xác định bệnh lắng đọng tinh thể CPPD cần phải tìm thấy các tinh thể hình thoi hoặc hình trụ trong dịch khớp không lưỡng chiết hoặc lưỡng chiết yếu dưới kính hiển vi phân cực.

Dịch khớp trong các cơn đau cấp tính là dịch viêm điển hình, do đó, giống với viêm khớp nhiễm khuẩn và bệnh gút cũng phải được loại trừ. Để loại trừ bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn cần dựa vào kết quả nhuộm Gram và nuôi cấy tìm vi khuẩn. Bệnh gút thường được loại trừ bởi sự không xuất hiện của tinh thể urat trong dịch khớp viêm.

Chụp X-quang hoặc siêu âm được chỉ định trong trường hợp không lấy được dịch khớp để xét nghiệm. Trên phim chụp X-quang hoặc khi siêu âm có thể thấy sự xuất hiện của đường đôi hoặc nốt canxi hóa ở phần sụn khớp, đặc biệt là vùng xơ sụn giúp ích cho việc chẩn đoán nhưng không giúp loại trừ bệnh gút hoặc nhiễm khuẩn.

Điều trị tình trạng lắng đọng canxi ở khớp bằng:

• Tiêm nội khớp corticosteroid
• NSAIDs
• Duy trì colchicin

Để giảm các triệu chứng của tràn dịch cấp tính bác sĩ có thể tiến hành hút dịch và tiêm corticosteroid dạng este vi tinh thể vào ổ khớp. Indomethacin, naproxen, hoặc một thuốc chống viêm không steroid (NSAID) khác được dùng ở liều kháng viêm thường chặn đứng các cơn cấp tính nhanh chóng. Colchicin điều trị các cơn đau cấp tính tương tự như bệnh gút. Colchicin 0,6 mg uống 1-2 lần/ngày có thể làm giảm tần suất tái phát các đợt cấp tính.

Tóm lại khi có dấu hiệu của bệnh lý về lắng đọng canxi ở khớp hoặc cơ xương khớp, người bệnh nên tới các cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn về việc điều trị. Không nên để tình trạng này kéo dài, bởi để lâu có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.