Sự ra đời của thuật ngữ “u nội tiết biểu mô hỗn hợp”

Bài được viết bởi Thạc sĩ - Bác sĩ Mai Viễn Phương - Trưởng Đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Thuật ngữ “u nội tiết biểu mô hỗn hợp” (MANEC) được Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra vào năm 2010, dùng để chỉ một loại ung thư có sự biệt hóa kép giữa ung thư tuyến và nội tiết thần kinh, mỗi thành phần đại diện cho ít nhất 30% khối u. Trước năm 2010, khối u này được báo cáo là một khối u hỗn hợp.

Các khối u hỗn hợp của đại tràng và trực tràng bao gồm sự kết hợp của các yếu tố biểu mô và nội tiết có tiềm năng lành tính hoặc ác tính là loại u hiếm gặp. Những khối u này có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiêu hóa và thường được chẩn đoán một cách tình cờ. Mặc dù chúng là một thực thể được ghi chép rõ ràng trong tuyến tụy, nơi các khối u hỗn hợp ngoại tiết - nội tiết đã được biết đến trong một thời gian, việc nhận biết và chẩn đoán chính xác những khối u này ở đại tràng và trực tràng cho đến nay vẫn còn là một thách thức.

Mặc dù ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ hai, các khối u hỗn hợp bao gồm các yếu tố biểu mô và nội tiết là rất hiếm, chỉ chiếm khoảng 1% - 2% của tất cả các khối u ác tính đại trực tràng trong các tài liệu được báo cáo. Báo cáo đầu tiên ghi nhận sự hiện diện của một khối u đường tiêu hóa với một nội tiết thần kinh và một thành phần ngoại tiết trong cùng một khối u là do Cordier ghi nhận vào năm 1924.

Các báo cáo ban đầu:

Các báo cáo ban đầu về những trường hợp như vậy được xác định bằng các mô tả rất rộng và thường dẫn đến nhầm lẫn. Năm 1987, Lewin nhận ra rằng, các khối u carcinoid bao gồm một phổ mô bệnh học rộng hơn của các khối u hỗn hợp tuyến nội tiết - tuyến. Ông là người đầu tiên đề xuất phân loại một cách có phương pháp các khối u "hỗn hợp" của ung thư biểu mô tế bào tuyến nội tiết, chia thực thể này thành ba loại lớn là khối u hỗn hợp, va chạm và amphicrine.

Các báo cáo tài liệu trong 10 năm tiếp theo cho thấy sự không nhất quán lớn trong dữ liệu công bố về các khối u với nhiều loại tổn thương được gọi là “khối u hỗn hợp” vì không có định nghĩa rõ ràng về từng thành phần cũng như tiêu chí được thiết lập để đưa vào tên gọi này. Capella và cộng sự đã cố gắng nhóm các thực thể bệnh lý lâm sàng khác nhau thành các lớp tiên lượng để bao gồm các khối u nội tiết - ngoại tiết ác tính cấp độ cao, cấp độ thấp, cấp độ trung bình và ác tính cấp độ cao của đường tiêu hóa.

Thuật ngữ “ung thư biểu mô tuyến nội tiết thần kinh hỗn hợp” (MANECs):

Năm 2000, WHO mở rộng phân loại ung thư nội tiết để bao gồm ung thư nội tiết - ngoại tiết hỗn hợp, với định nghĩa của mỗi thành phần đại diện cho ít nhất 30% khối u. Vùng xám giữa các khối u nội tiết thần kinh thuần túy và không nội tiết thần kinh tiếp tục được khám phá bởi Volante và cộng sự với nhận xét về các khái niệm và phân loại đề xuất.

Vào năm 2010, các khối u hỗn hợp từ đường dạ dày - tụy có chứa thành phần nội tiết thần kinh và ngoại tiết, mỗi khối hiện diện trong ít nhất 30% khối lượng khối u và là ác tính đã được WHO phân loại là một thực thể riêng biệt, với tên gọi “ung thư biểu mô tuyến nội tiết thần kinh hỗn hợp” - Mixed adenoneuroendocrine carcinoma (MANECs).

Sau đó, vào năm 2012, La Rosa đã cập nhật phân loại các thực thể này thành:

• (1) MANEC: Là khối u ác tính cấp cao và trung cấp.
• (2): Các khối u nội tiết thần kinh biệt hóa tốt dạng u tuyến hỗn hợp (MANET) là khối u ác tính cấp thấp cho các tổn thương, bao gồm khối u nội tiết thần kinh cấp thấp trong u tuyến mà không có sự biến đổi tân sinh. Tuy vậy, MANET không được phân loại cụ thể trong WHO 2010.

Thuật ngữ “u thần kinh hỗn hợp không phải u thần kinh nội tiết” (MiNEN):

Năm 2016, La Rosa và cộng sự cũng đề xuất một khái niệm thống nhất về các khối u thần kinh nội tiết hỗn hợp không phải khối u thần kinh cho nhóm các khối u không đồng nhất này và nhóm chúng theo mức độ ác tính của từng thành phần khối u dẫn đến việc phân loại ba bậc gồm các khối u ác tính cấp cao, trung bình và thấp.

Điều này đã được WHO thông qua vào năm 2017 với việc phân loại lại MANEC là u thần kinh hỗn hợp không phải u thần kinh nội tiết (MiNEN) để bao gồm các biến thể mô học như kiểu hình vảy hoặc sarcomatoid. Thuật ngữ “ung thư biểu mô” đã được thay thế bằng thuật ngữ “ung thư” để cho phép bao gồm các khối u ác tính cấp thấp được công nhận.

Việc phân loại thành phần nội tiết thần kinh dựa vào cấp độ mô học và chỉ số tăng sinh thành khối u thần kinh nội tiết NET1, NET2, NET3 và ung thư biểu mô nội tiết thần kinh (NEC) dựa trên hình thái học, ty lạp thể và sự tăng sinh Ki67. WHO mô tả MiNEN chủ yếu được làm từ thành phần NEC kém biệt hóa, cùng với thành phần ung thư biểu mô tuyến.

Hơn nữa, họ nói rằng MiNEN bao gồm thành phần NET cấp thấp như MANETs là cực kỳ hiếm. Các khối u hỗn hợp này có thể hiển thị các tỷ lệ phần trăm khác nhau của từng thành phần, về mặt lý thuyết thì nằm trong khoảng từ 1% - 99%. Với việc sử dụng các vết nhuộm hóa mô miễn dịch. Tương tự như trong MANEC, các khuyến nghị hiện tại tiếp tục nêu rõ rằng MiNEN cũng phải bao gồm ít nhất 30% cả nội tiết thần kinh và thành phần biểu mô.

Tuy nhiên, người ta ngày càng nhận ra rằng, tất cả các thành phần ác tính cấp cao nên được báo cáo ngay cả khi nó chiếm ít hơn 30%. Thuật ngữ MiNEN cũng đã được chấp nhận bởi nhóm ENTS của Pháp. Gần đây, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế và hội đồng chuyên gia của WHO đã đề xuất một khung phân loại chung cho tất cả các khối u thần kinh nội tiết của đường dạ dày - tụy và đã mở rộng việc sử dụng thuật ngữ MiNEN cho tất cả các khối u đáp ứng tiêu chuẩn chẩn đoán về sự kết hợp có thể có giữa các yếu tố nội tiết thần kinh và không phải nội tiết thần kinh cho bất kỳ vị trí nào trong đường tiêu hóa tụy.

Hãy theo dõi trang web: Vinmec.com thường xuyên để cập nhật nhiều thông tin hữu ích khác.

Tài liệu tham khảo:
Kanthan R, Tharmaradinam S, Asif T, Ahmed S, Kanthan SC. Mixed epithelial endocrine neoplasms of the colon and rectum – An evolution over time: A systematic review. World J Gastroenterol 2020; 26(34): 5181-5206 [PMID: 32982118 DOI: 10.3748/wjg.v26.i34.5181]