Dấu hiệu ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu

Ung thư tuyến tụy thường được phát hiện muộn gây khó khăn cho việc điều trị. Vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu có ý nghĩa hết sức to lớn đối với điều trị bệnh.

Tuyến tụy là cơ quan nằm sau phúc mạc, gồm 3 phần chính là đầu tụy, thân tụy và đuôi tụy. Tuyến tụy tiết men tụy tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn (chức năng ngoại tiết), ngoài ra tụy còn tiết hormon Insulin và Glucagon tham gia vào quá trình chuyển hóa glucose (chức năng nội tiết).

Ung thư tuyến tụy là bệnh lý ác tính xuất phát từ mô tụy với hơn 95% có nguồn gốc từ mô tụy ngoại tiết, số còn lại xuất phát từ tế bào tụy nội tiết và mô liên kết. Chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây ung thư tụy, tuy nhiên các nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ có liên quan đến bệnh lý này như: Di truyền (đột biến gen BRCA1, BRCA2, đột biến gen PRSS1, SPINK1, hội chứng Lynch II,...); bệnh lý mạn tính ở tụy (viêm tụy, xơ nang tụy,...); yếu tố môi trường (béo phì, thuốc lá, nghiện rượu,...)

Triệu chứng ung thư tụy giai đoạn đầu khá nghèo nàn, lại dễ nhầm với các bệnh lý khác. Do đó, bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn và tiên lượng thường xấu hơn các loại ung thư tiêu hóa khác. Tại Mỹ, chỉ khoảng 10% trường hợp ung thư tuyến tụy được phát hiện ở giai đoạn sớm, trong khi có đến 53% bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tụy di căn xa (giai đoạn IV).

Triệu chứng ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu khá đa dạng nhưng lại không rõ ràng và không điển hình, có thể gặp trong nhiều bệnh lý. Đây chính là lý do mà bệnh ung thư tụy có thể bị bỏ sót cho đến khi tổn thương lan rộng, di căn xa. Dưới đây là một số dấu hiệu ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu cần được nhận biết:

• Đau bụng, đau thắt lưng

Đau bụng là một trong những dấu hiệu sớm thường gặp của ung thư tụy. Đau bụng thường xuất hiện trước khi phát hiện bệnh khoảng 1-2 tháng với triệu chứng đau vùng thượng vị nhưng chỉ thoáng qua. Cơn đau vùng thượng vị có thể khiến bệnh nhân chủ quan vì nghĩ rằng đó chỉ là triệu chứng viêm dạ dày.

Triệu chứng đau bụng trong ung thư tụy thường tăng lên sau khi ăn hoặc nằm ngửa, giảm đau ở tư thế cuộn tròn. Theo thời gian, tình trạng đau bụng sẽ tăng dần và lan sang vùng thắt lưng hoặc đau xuyên ra sau lưng.

Một số trường hợp khởi bệnh đột ngột khiến bệnh nhân đau dữ dội do u làm tắc ống tụy gây ra tình trạng viêm tụy cấp.

• Hội chứng vàng da tắc mật

Khối u tụy có thể gây tắc nghẽn đường mật dẫn đến hội chứng vàng da tắc mật với các biểu hiện vàng da, vàng kết mạc mắt, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu ngứa lòng bàn tay, bàn chân.

Vàng da là triệu chứng có thể gặp ở bệnh nhân ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu. Vàng da trong ung thư tụy là vàng da liên tục và tăng dần. Trong một số trường hợp, vàng da là lý do khiến bệnh nhân đi khám và phát hiện bệnh ung thư tụy.

• Chán ăn, sụt cân đột ngột

Tuyến tụy đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, khi tuyến tụy bị tổn thương, quá trình tiêu hóa thức ăn bị ảnh hưởng lớn, bệnh nhân thường chán ăn và sụt cân đột ngột. Mặt khác, khối u tụy kích thước lớn cũng ảnh hưởng đến dạ dày gây ợ nóng, ợ chua, buồn nôn, nôn ói,..

• Đái tháo đường

Ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu có thể dẫn đến tăng đường huyết do rối loạn tiết Insulin và Glucagon - 2 hormon điều hòa đường huyết của cơ thể.

Khi xuất hiện các triệu chứng, dấu hiệu nghi ngờ, bệnh nhân cần đến cơ sở y tế để được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa. Tại đây, bệnh nhân sẽ được chỉ định các xét nghiệm cần thiết để làm rõ chẩn đoán. Các phương pháp giúp phát hiện sớm ung thư tụy đang được sử dụng phổ biến hiện nay bao gồm:

• Siêu âm ổ bụng tổng quát: Phương pháp này có thể phát hiện được khối u tụy, hạch vùng lân cận, tuy nhiên lại phụ thuộc vào chủ quan của bác sĩ siêu âm nên có thể bỏ sót u tụy nhỏ.
• Nội soi mật tụy ngược dòng, sinh thiết u tụy: Phương pháp này sử dụng ống soi mềm đưa qua miệng đến gần tuyến tụy, cho phép quan sát tổn thương tại chỗ. Mặt khác, thông qua nội soi mật tụy ngược dòng, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết tổn thương tụy nghi ngờ và làm giải phẫu bệnh để xác định chẩn đoán.
• Siêu âm nội soi: Siêu âm nội soi là phương pháp tích hợp nội soi và siêu âm. Bệnh nhân sẽ được nội soi mật tụy và siêu âm vùng tổn thương, từ đó cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm khối u cũng như hạch vùng lân cận.
• Sinh thiết tụy qua da: Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được sinh thiết tuyến tụy qua da dưới sự hướng dẫn của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-Scan): Hình ảnh cắt lớp vi tính giúp đánh giá kích thước, đặc điểm u tụy cũng như tình trạng di căn hạch. Ngoài ra, cắt lớp vi tính toàn thân còn giúp phát hiện các tổn thương di căn xa (nếu có). Từ đó lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp cho bệnh nhân ung thư tụy.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương pháp hữu hiệu đánh giá khối u tụy, giúp khảo sát tổn thương tụy đầy đủ và chính xác hơn.

Tóm lại, việc phát hiện sớm ung thư tuyến tụy có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với hiệu quả điều trị bệnh. Bệnh nhân ung thư tụy giai đoạn đầu có nhiều cơ hội điều trị triệt để, giúp giảm tỷ lệ tái phát và di căn xa, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.