Người bệnh mắc hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường bị suy nghĩ hoặc những điều ép buộc bản thân phải làm, khiến họ đau khổ nhưng rất khó để lờ đi hay gạt ra khỏi tâm trí. Lâu dần, những suy nghĩ này tích tụ khiến người bệnh cảm thấy trầm uất và có những quyết định không tỉnh táo.
1. Hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì?
Một điều nguy hiểm về hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là dù người bệnh đã ngừng suy nghĩ về những ám ảnh này, chúng vẫn luôn quay trở lại. Dưới đây là các nhóm hành vi rối loạn ám ảnh cưỡng chế:
Làm sạch – làm bẩn:
- Lo lắng dai dẳng về vi trùng hoặc bệnh tật
- Suy nghĩ về cảm giác bẩn thỉu hoặc ô uế (thể chất hoặc tinh thần)
- Lo sợ dai dẳng về việc tiếp xúc với máu, chất độc hại, vi rút hoặc các nguồn ô nhiễm khác
- Tránh các nguồn ô nhiễm có thể xảy ra
- Buộc phải loại bỏ những vật dụng mà bạn cho là bẩn (ngay cả khi chúng không bẩn)
- Buộc phải rửa hoặc làm sạch các vật dụng bị ô nhiễm
- Các nghi thức làm sạch hoặc rửa cụ thể, chẳng hạn như rửa tay hoặc chà bề mặt một số lần nhất định.
Đối xứng và sắp xếp:
- Yêu cầu về các mặt hàng hoặc đồ dùng được căn chỉnh theo một cách nhất định
- Yêu cầu cao về sự đối xứng hoặc tổ chức trong các hạng mục
- Yêu cầu đối xứng trong các hành động (nếu bạn gãi đầu gối trái, bạn cũng phải gãi đầu gối phải)
- Buộc phải sắp xếp đồ đạc hoặc các vật dụng khác của bạn cho đến khi chúng cảm thấy "vừa phải"
- Cảm thấy không đầy đủ khi các mục không chính xác
- Các nghi thức đếm, chẳng hạn như cần đếm đến một số cụ thể trong một số lần nhất định
- Suy nghĩ mê tín hoặc tin rằng điều gì đó tồi tệ sẽ xảy ra nếu bạn không sắp xếp hoặc tổ chức mọi thứ theo đúng cách
- Các nghi thức tổ chức hoặc các cách sắp xếp cụ thể các đối tượng.
Suy tưởng cấm kỵ:
- Thường xuyên có những ý nghĩ có tính chất tình dục hoặc bạo lực
- Cảm giác tội lỗi, xấu hổ và đau khổ khác về suy nghĩ của bạn
- Liên tục đặt câu hỏi về xu hướng tình dục, mong muốn hoặc sở thích tình dục của bạn
- Lo lắng dai dẳng rằng bạn sẽ hành động theo những suy nghĩ xâm nhập của mình hoặc việc có chúng khiến bạn trở thành người xấu
- Thường xuyên lo lắng rằng bạn sẽ làm hại bản thân hoặc người khác mà không có ý nghĩa
- Ám ảnh về những ý tưởng tôn giáo cảm thấy báng bổ hoặc sai trái
- Cảm giác trách nhiệm dai dẳng về việc gây ra những điều tồi tệ
- Buộc phải giấu những thứ bạn có thể sử dụng làm vũ khí
- Cố gắng đảm bảo rằng bạn sẽ không hành động theo những suy nghĩ xâm phạm
- Cố gắng đảm bảo rằng bạn không phải là người xấu
- Các nghi lễ tinh thần để xua tan hoặc hủy bỏ suy nghĩ của bạn
- Thường xuyên xem lại các hoạt động hàng ngày của bạn để đảm bảo bạn không làm tổn thương bất kỳ ai, cho dù tinh thần hay thể chất.
Tích trữ:
- Lo lắng dai dẳng rằng việc vứt bỏ thứ gì đó có thể gây hại cho bạn hoặc người khác
- Nhu cầu thu thập một số vật phẩm nhất định để bảo vệ bản thân hoặc người khác khỏi bị tổn hại
- Cực kỳ sợ hãi khi vô tình vứt bỏ một vật quan trọng hoặc thiết yếu (chẳng hạn như thư có thông tin nhạy cảm hoặc cần thiết)
- Buộc phải mua nhiều mặt hàng của cùng một mặt hàng, ngay cả khi bạn không cần nhiều
- Khó vứt bỏ mọi thứ vì chạm vào chúng có thể gây ô nhiễm
- Cảm thấy không đầy đủ nếu bạn không thể tìm thấy một vật sở hữu hoặc vô tình làm mất hoặc ném nó đi
- Buộc phải kiểm tra hoặc xem xét tài sản của bạn.
2. Nguy cơ từ rối loạn ám ảnh cưỡng chế
Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu kéo dài hơn 40 năm từ các cơ quan đăng ký Quốc gia Thụy Điển, để ước tính nguy cơ tự tử ở những người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế và xác định điều gì khiến mọi người ít nhiều có khả năng cố gắng tự tử. Bằng cách so sánh danh sách tất cả những người nhập viện Thụy Điển từ năm 1969 với danh sách tất cả những trường hợp tử vong ở Thụy Điển kể từ năm 1952, các nhà nghiên cứu đã theo dõi số người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD có khả năng cố gắng tự tử hoặc chết bằng cách tự sát. Họ đã xác định được 36.788 người mắc hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế trong Sổ Đăng Ký Bệnh Nhân Quốc Gia Thụy Điển từ năm 1969 đến năm 2013, trong đó 545 người đã chết do tự sát và 4.297 người đã cố gắng tự sát. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nguy cơ tử vong do tự sát ở những người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế cao hơn khoảng 10 lần so với dân số chung và nguy cơ cố gắng tự tử cao hơn 5 lần.
Họ cũng tìm hiểu thấy rằng:
- Phụ nữ mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế ocd có nhiều khả năng cố gắng tự tử hơn nam giới mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, nhưng phụ nữ không mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế ít có ý định tự tử hơn nam giới không mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế
- Nam giới mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế dễ chết hơn do tự sát
- Những người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế có nhiều khả năng có nhiều hơn hai lần cố gắng tự tử
- Bị rối loạn nhân cách hoặc rối loạn lạm dụng chất gây nghiện ngoài rối loạn ám ảnh cưỡng chế làm tăng nguy cơ tự tử
- Có một loại rối loạn lo âu khác ngoài rối loạn ám ảnh cưỡng chế thực sự làm giảm nguy cơ tử vong do tự tử, cũng như tình trạng kinh tế xã hội cao hơn và trình độ học vấn cao
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế có nguy cơ tự sát tương tự như các bệnh tâm thần khác như tâm thần phân liệt và rối loạn lưỡng cực và nguy cơ cao hơn các rối loạn liên quan đến chấn thương hoặc nghiện rượu
- Những người có trình độ học vấn cao hơn có nhiều khả năng muốn tự tử hơn, nhưng ít có khả năng chết do tự sát hơn
- Những người đã từng cố gắng tự tử trước đây có nhiều khả năng chết bằng cách tự sát.
Trong khi những người bị hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế đồng thời mắc một bệnh tâm thần khác có nhiều khả năng chết do tự sát, 43% những người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế trong nghiên cứu đã chết do tự tử không mắc bất kỳ bệnh tâm thần nào khác. Điều này cho thấy những người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế một mình có nguy cơ tự tử cao hơn.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng điều quan trọng là những người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế cần được theo dõi về ý định tự tử. Điều này đặc biệt đúng đối với những người mắc các bệnh tâm thần khác và có tiền sử từng cố gắng tự tử.
Các nhà nghiên cứu cũng công bố rằng giáo dục cộng đồng, hỗ trợ từ người thân bạn bè và được chăm sóc sức khỏe tâm thần có thể làm giảm sự kỳ thị xung quanh rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Điều này cải thiện khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ và giảm nguy cơ tự tử.
3. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế có nguy hiểm không?
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế không chỉ là nỗi ám ảnh. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế được định nghĩa bởi những suy nghĩ và hành động lặp đi lặp lại mà không thể kiểm soát được hoặc chỉ có thể kiểm soát được trong một khoảng thời gian ngắn.
Các hành động, được gọi là nghi lễ, được thực hiện theo thói quen do một số loại kích hoạt. Sợ vi trùng và liên tục rửa tay là một ví dụ rõ ràng.
Ám ảnh là những suy nghĩ xâm nhập có thể bao gồm hình ảnh và ham muốn tình dục, tổn hại và sự đúng đắn về mặt đạo đức. Những suy nghĩ này thường tiếp tục tồn tại bất chấp nỗ lực của mỗi cá nhân để đối đầu với chúng. Dưới đây là 5 cách rối loạn ám ảnh cưỡng chế có thể gây ra hậu quả chết người:
- Mặc cảm ngoại hình
Mặc cảm ngoại hình được đặc trưng bởi suy nghĩ dai dẳng rằng cơ thể của một người là hoàn hảo hoặc xấu xí. Những suy nghĩ tiêu cực này, giống như rối loạn ám ảnh cưỡng chế, có thể gây ra đau khổ nghiêm trọng về cảm xúc và các vấn đề trong hoạt động hàng ngày.
Rối loạn này cũng thường được đặc trưng bởi một số hành vi lặp đi lặp lại tương tự như rối loạn ám ảnh cưỡng chế, bao gồm ghiền nặn gãi da, chải chuốt quá mức và tập thể dục quá mức.
- Rối loạn tích trữ
Rối loạn tích trữ là một tình trạng cũng có liên quan chặt chẽ với rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là nơi một cá nhân không có khả năng hoặc gặp khó khăn dai dẳng trong việc vứt bỏ tài sản.
Chứng rối loạn này được đặc trưng bởi sự lo lắng liên quan đến sự chiếm hữu. Cá nhân có thể không muốn thoát khỏi tài sản của họ, nhưng họ cũng có thể xấu hổ vì chúng. Khi tích trữ ngày càng nghiêm trọng, có thể xảy ra suy giảm cuộc sống hàng ngày. Chúng bao gồm mất không gian vật lý, các vấn đề xã hội và thậm chí nguy hiểm cho sức khỏe do điều kiện vệ sinh không an toàn.
- Vấn đề về mối quan hệ
Sự đồng thời của rối loạn ám ảnh cưỡng chế và lo âu xã hội cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ của một cá nhân, bao gồm cả hẹn hò và hôn nhân.
Cái gọi là "rối loạn ám ảnh cưỡng chế mối quan hệ" được đặc trưng bởi những suy nghĩ nghi ngờ dai dẳng về bạn đời của một người. Những điều này có thể liên quan đến mức độ thu hút và câu hỏi về mức độ xứng đáng khi ở bên một cá nhân nhất định. Những loại suy nghĩ dai dẳng này có khả năng gây hại cho một mối quan hệ, nếu không được điều trị.
- Trầm cảm
Nhận thức về chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế của một người và thời gian bị “mắc kẹt” trong một số hành vi có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, từ đó dẫn đến trầm cảm.
- Nguy cơ tự tử
Suy nghĩ tự tử cũng phổ biến hơn ở những người sống chung với rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Nó có thể trở nên suy nhược đến mức mọi người nghĩ rằng cái chết có thể là sự cứu rỗi duy nhất của họ, là lối thoát duy nhất khỏi cơn đau khổ. Suy nghĩ tự tử có xu hướng tăng lên cùng mức độ nặng của bệnh. Người bệnh nào càng nghiêm trọng, không đáp ứng với điều trị thì họ càng có xu hướng bắt đầu nghĩ đến việc tự tử.
4. Người bệnh nên làm gì?
Nhiều người thỉnh thoảng gặp các triệu chứng ám ảnh hoặc cưỡng chế nhỏ. Nhưng có thể đã đến lúc cần trợ giúp cho rối loạn ám ảnh cưỡng chế nếu:
- Những suy nghĩ ám ảnh hoặc cưỡng chế chiếm hơn một giờ trong ngày
- Những suy nghĩ xâm nhập hoặc nỗ lực của bạn để ngăn chặn chúng gây ra đau khổ
- Các triệu chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế làm bạn khó chịu, làm bạn thất vọng hoặc gây ra những phiền muộn khác
- Các triệu chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế cản trở những việc bạn cần hoặc muốn làm
- Các triệu chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và các mối quan hệ của bạn.
Tóm lại, người bệnh mắc hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường bị suy nghĩ hoặc những điều ép buộc bản thân phải làm, khiến họ đau khổ nhưng rất khó để lờ đi hay gạt ra khỏi tâm trí. Lâu dần, những suy nghĩ này tích tụ khiến người bệnh cảm thấy trầm uất và có những quyết định không tỉnh táo. Do đó, nếu có nghi ngờ bản thân hoặc người thân có dấu hiệu mắc chứng trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng chế thì người bệnh cần đến sự giúp đỡ và tư vấn từ bác sĩ để được điều trị, tránh hậu quả xấu mà bệnh gây ra.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Sane.org
