Nội soi phế quản: Quy trình, biến chứng có thể xảy ra

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Phan Đình Thủy Tiên - Bác sĩ Nội Tổng Quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Nội soi phế quản được coi là kỹ thuật chẩn đoán hiện đại hiện nay nhằm phát hiện các tình trạng tổn thương có liên quan đến đường hô hấp. Vậy nội soi phế quản có đau không, an toàn không và quy trình diễn ra như thế nào?

Bằng việc đưa ống soi phế quản qua mũi, miệng hoặc đường mở khí quản, kỹ thuật nội soi phế quản giúp quan sát được bên trong bề mặt phế quản và đường dẫn khí. Với cấu tạo là một ống nhỏ có gắn camera và đèn ở đầu, ống soi phế quản giúp bác sĩ dễ dàng quan sát được bên trong đường dẫn khí.

Nội soi phế quản bằng ống mềm càng ngày càng được sử dụng rộng rãi giúp tránh làm tổn thương đường hô hấp, dễ dàng đánh giá được tình trạng niêm mạc do được trang bị camera có chất lượng cao, màu sắc chân thực, đồng thời hạn chế gây khó chịu cho người bệnh bởi tiến hành trong thời gian ngắn (chỉ 5 - 10 phút). Nội soi phế quản được phân loại thành:

• Nội soi phế quản ống cứng: thường được chỉ định thực hiện để lấy các dị vật trong đường hô hấp. Phương pháp này cũng cho phép bảo vệ đường dẫn khí, kiểm soát dị vật nên thích hợp cho việc phục hồi đường thở khi hít phải dị vật. Kỹ thuật nội soi ống cứng cho phép thực hiện đốt điện giúp kiểm soát chảy máu nhờ lòng ống rộng trong trường hợp mất máu nhiều do xuất huyết đường thở.
• Nội soi phế quản ống mềm: bác sĩ dễ dàng điều khiển các kênh vào từng tiểu thuỳ phổi nhờ ống mềm dài, nhỏ, mềm hơn ống cứng. Việc tiếp nhận và truyền tải hình ảnh tốt hơn nhờ hệ thống camera, màn hình, đèn, dây cáp,... Thời gian tiến hành nội soi ống mềm chỉ mất 5 - 10 phút nên gây ít khó chịu cho người bệnh, được thực hiện một cách dễ dàng và an toàn, vì thế phương pháp này được sử dụng phổ biến trong chẩn đoán bệnh lý đường hô hấp.

Khi nghi ngờ gặp phải các vấn đề về hô hấp, đường dẫn khí, phổi,... bạn sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện nội soi phế quản. Với một số trường hợp, nội soi phế quản được sử dụng trong điều trị, ứng phó với một số bệnh, có thể dùng để lấy dị vật đường thở. Thực hiện nội soi phế quản nhằm mục đích:

• Chẩn đoán sớm các bệnh về đường hô hấp, bệnh về phổi (viêm phổi, viêm phế quản cấp, mạn tính, các khối u trong đường thở,...).
• Chẩn đoán và xác định mức độ của ung thư phổi, ung thư phế quản.
• Gắp các dị vật có trong đường hô hấp (trường hợp bị sặc).
• Xác định và tìm ra nguyên nhân của các chứng chảy máu đường thở, ho mãn tính, khó thở,...
• Lấy các mẫu bệnh phẩm xét nghiệm: mẫu đờm, mẫu mô đường thở.
• Hỗ trợ điều trị chứng hẹp đường hô hấp, điều trị các khối u có trong đường hô hấp.
• Điều trị ung thư đường hô hấp bằng phương pháp xạ trị bên trong.

Nội soi phế quản có đau không? Nội soi phế quản có nguy hiểm không? Nội soi phế quản là một kỹ thuật khá an toàn. Bệnh nhân không thể thực hiện thủ thuật này khi họ mắc bệnh nào đó mà không thể ngửa cổ được.

Ngoài ra, thủ thuật có thể bị thất bại hoặc không mang lại kết quả như mong muốn bởi một số lý do, bao gồm:

• Không thể chẩn đoán được do mẫu sinh thiết quả nhỏ, không đủ.
• Những khu vực khác bị ung thư có thể bị bỏ sót do sinh thiết chỉ thu thập mô từ một khu vực nhỏ như vậy.

Bạn cần hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý trước khi tiến hành phẫu thuật. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu có bất cứ câu hỏi nào để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Quy trình nội soi phế quản:

Bước 1:

• Chuẩn bị phòng mổ, phòng hồi sức cấp cứu được trang bị đầy đủ các thiết bị, dụng cụ, nhân lực để có thể xử lý khi xảy ra các trường hợp cấp cứu về hô hấp.
• Chuẩn bị ống nội soi, màn hình. Trước khi tiến hành nội soi, cần kiểm tra chức năng và vô trùng ống nội soi.

Bước 2:

Để bệnh nhân an thần, giảm tiết dịch, sử dụng atropin hoặc morphin, người bệnh sẽ cảm thấy đỡ đau, khó chịu, hạn chế tiết dịch từ miệng và đường hô hấp giúp bác sĩ quan sát dễ dàng hơn.

Bước 3:

Nhằm tránh phản xạ ho khi gặp dị vật (bản thân ống nội soi chính là dị vật), bác sĩ tiến hành gây tê cục bộ màng nhầy của hầu thanh quản.

Bước 4:

Từ từ đưa ống nội soi vào đường hô hấp trên, rồi tiếp tục đi xuống khí quản, phế quản. Tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm nếu nhận thấy có dấu hiệu bất thường bằng kim, bàn chải, kẹp.

Đối với kỹ thuật nội soi ống cứng, do ống soi cứng có tiết diện lớn nên bệnh nhân cần được thực hiện nội soi dưới gây mê, thiết bị gây mê được nối với ống soi và khí được lưu thông qua ống soi.

Nội soi phế quản có nguy hiểm? Nội soi phế quản là thủ thuật khá an toàn và rất hiếm khi xảy ra biến chứng. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ báo cho bạn biết về nguy cơ mắc một số biến chứng có thể xảy ra khi thực hiện nội soi phế quản, bao gồm:

• Đường dẫn khí co thắt khiến người bệnh cảm thấy khó thở, ngạt thở;
• Bệnh nhân bị dị ứng;
• Rối loạn nhịp tim, rối loạn tuần hoàn;
• Đường hô hấp có thể bị tổn thương gây ra tình trạng chảy máu, rách dây thanh quản dẫn đến khản tiếng khi thực hiện nội soi ống cứng;
• Tràn khí màng phổi, co thắt thanh quản (rất hiếm khi xảy ra);
• Bệnh nhân bị khó thở, phù nề niêm mạc đường hô hấp do có khối u đường hô hấp;
• Nội soi ống mềm có thể gây chảy máu do quá trình sinh thiết lấy mẫu;
• Một số trường hợp gây viêm phổi.

Phần lớn các biến chứng do thực hiện nội soi phế quản gây ra thường có thể được giải quyết trong điều kiện y tế đầy đủ, sử dụng thuốc để điều trị viêm phổi, đặt ống thông nội khí quản khi bệnh nhân khó thở, sử dụng thuốc an thần, thuốc trợ tim, cầm máu,...

Thuốc an thần sẽ còn tác dụng một thời gian sau khi nội soi, thường là 2 giờ, bác sĩ sẽ thông báo về kết quả nội soi, bao gồm những gì đã tìm thấy trong đường hô hấp của bạn, đưa ra nhận xét và hướng điều trị tốt nhất.

Dưới đây là một số điểm bạn cần lưu ý sau khi thực hiện nội soi phế quản:

• Sau 2 giờ kể từ khi thực hiện nội soi phế quản, bạn có thể ăn uống. Sau khi nội soi, bạn sẽ có cảm giác nghẹn do tác dụng của thuốc vẫn còn. Bạn chỉ nên ăn uống sau khi thuốc đã hết tác dụng vì khi đó bạn sẽ không còn cảm thấy nghẹn nữa. Trước khi chuẩn bị ăn, bạn nên uống một ngụm nước.
• Trong vòng 8 giờ kể từ khi nội soi, bạn không nên lái xe: việc điều khiển xe cũng sẽ bị ảnh hưởng do tác dụng của thuốc an thần.
• Trong vòng 24 giờ, bạn không nên hút thuốc: Cơ quan hô hấp của bạn sẽ bị ảnh hưởng xấu nếu tiếp xúc với khói thuốc lá bởi sau khi nội soi, niêm mạc đường thở của bạn đang ở trạng thái kích thích thì sẽ ảnh hưởng xấu đến cơ quan hô hấp.