Chụp số hóa xóa nền tĩnh mạch lách - cửa để thăm dò mạch máu

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú, Bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Lê Hồng Minh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Có nhiều các để thăm dò mạch máu, trong đó chụp số hóa xóa nền tĩnh mạch lách - cửa là một phương pháp xâm lấn tối thiểu được sử dụng phổ biến.

Chụp số hóa tĩnh mạch lách – cửa qua da là một kỹ thuật thăm dò mạch máu có xâm nhập tối thiểu. Quá trình này được thực hiện bằng cách đi qua nhu mô gan hoặc nhu mô lách để vào hệ thống tĩnh mạch lách - cửa. Sau đó, bơm thuốc đối quang i-ốt và tiến hành chụp mạch để đánh giá tình trạng lưu thông và bệnh lý hệ thống tĩnh mạch lách – cửa.

Chụp số hóa xóa nền tĩnh mạch lách - cửa thường dùng trong những trường hợp sau: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa, hẹp tắc tĩnh mạch lách - cửa do các nguyên nhân lành tính hoặc ác tính, giãn tĩnh mạch thực quản, thủ thuật được thực hiện trước khi thực hiện các thủ thuật khác như điều trị hẹp miệng nối tĩnh mạch cửa sau ghép gan, giãn tĩnh mạch dạ dày, điều trị giãn tĩnh mạch thực quản.

• Xuất huyết tiêu hóa do giãn TM thực quản, dạ dày.
• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
• Tắc nghẽn tĩnh mạch cửa.
• Bệnh lý bất thường tĩnh mạch cửa.

Các trường hợp chống chỉ định chụp số hóa xóa nền tĩnh mạch lách - cửa

• Dị ứng thuốc đối quang i-ốt.
• Suy thận nặng (độ IV).
• Phụ nữ có thai.
• Cổ trướng mức độ nhiều.
• Huyết khối TM cảnh trong, TM chủ trên, TM gan.
• Rối loạn đông máu nặng và mất kiểm soát (prothrombin 1.5, số lượng tiểu cầu < 50 G/l).

• Bác sĩ chuyên khoa.
• Bác sĩ phụ trợ.
• Điều dưỡng.
• Kỹ thuật viên điện quang.
• Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnh không thể hợp tác).

• Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA).
• Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh.
• Máy bơm điện chuyên dụng.
• Máy siêu âm với đầu dò cong.
• Túi nylon vô trùng bọc đầu dò siêu âm.
• Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X.

• Thuốc gây tê tại chỗ.
• Thuốc chống đông.
• Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê).
• Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc.
• Thuốc đối quang iod tan trong nước.
• Thuốc trung hòa thuốc chống đông.

• Bơm tiêm 1; 3; 5; 10; và 20ml.
• Bơm tiêm dành cho máy bơm điện.
• Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật
• Nước cất hoặc nước muối sinh lý.
• Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.
• Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ.
• Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

• Kim chọc mạch loại nhỏ (micropuncture).
• Bộ ống vào lòng mạch cỡ 5-6F.
• Vi ống thông 2-3F.
• Vi dây dẫn 0.014-0.018 inch.
• Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035 inch.
• Ống thông chụp mạch cỡ 4-5F.
• Bộ dụng cụ đóng đường vào lòng mạch.
• Bộ dây nối chữ Y.
• Khóa ba chạc.

Người bệnh phải hiểu rõ về các thủ thuật của chụp số hóa xóa nền tĩnh mạch lách - cửa để có thể phối hợp với thầy thuốc trong quá trình thực hiện. Trong khoảng thời gian 6 giờ trước khi tiến hành chụp người bệnh cần nhịn ăn, uống. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể uống nước nhưng phải đảm bảo lượng nước uống phải ít hơn 50ml.

Tại phòng can thiệp, người bệnh nằm với tư thế ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sau đó, sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ. Trong trường hợp người bệnh quá kích thích, không nằm yên thì cần cho thuốc an thần hoặc có biện pháp xử lý phù hợp.

Bước 1: Đặt ống vào lồng mạch

• Gây tê tại chỗ, rạch da.
• Sử dụng bộ kim chọc mạch để chọc qua nhu mô gan vào các nhánh tĩnh mạch cửa trong gan. Một số trường hợp có thể chọc qua nhu mô lách để vào trong tĩnh mạch lách.
• Đặt ống lòng mạch 5-6F vào nhánh tĩnh mạch cửa trong gan.

Bước 2: Chụp mạch

• Đưa ống thông Cobra và dây dẫn (guidewire) vào thân chính tĩnh mạch cửa, hoặc tĩnh mạch mạc treo, tĩnh mạch lách.
• Có thể lựa chọn ống thông đuôi lợn (Pigtail) hay ống thông có nhiều lỗ bên với dây dẫn dài (260mm) để thay thế ống thông Cobra.
• Rút dây dẫn ra khỏi ống thông Pigtail. Tiến hành chụp mạch số hóa xóa nền hệ thống tĩnh mạch lách – cửa qua ống thông đuôi lợn (Pigtail).

Bước 3: Kết thúc thủ thuật

• Rút toàn bộ ống thông, dây dẫn.
• Rút ống vào lòng mạch.