Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) là gì?

Hiện nay, nhằm kiểm tra mức độ của các chất điện giải trong cơ thể như kali, natri hoặc độ thanh thải của thận, các bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm BMP, hay còn được gọi là bảng trao đổi chất cơ bản. Xét nghiệm này thực chất bao gồm 8 bài test khác nhau, giúp đo sự cân bằng chất lỏng, các chức năng thận và lượng đường huyết. Nếu xét nghiệm BMP cho ra kết quả bất thường, đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng sức khỏe cần được điều trị.

Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) là một xét nghiệm giúp đo 8 chất khác nhau trong máu. Nó giúp cung cấp các thông tin quan trọng về sự cân bằng hoá học cũng như sự trao đổi chất trong cơ thể bạn. Trao đổi chất là một quá trình mà cơ thể sẽ sử dụng thức ăn và năng lượng.

Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) thường bao gồm các bài test cho những yếu tố sau đây:

• Glucose: Đây là một loại đường trong máu, giữ vai trò là nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Xét nghiệm kiểm tra glucose thường được áp dụng nhằm giúp xác định và theo dõi bệnh tiểu đường.
• Canxi: Đây là một trong những loại khoáng chất quan trọng bậc nhất trong cơ thể con người. Canxi rất cần thiết cho các hoạt động bình thường của cơ, dây thần kinh và trái tim. Nếu kết quả của bảng trao đổi chất cơ bản cho ra giá trị thấp, điều này có thể thấy bạn đang mắc phải các tình trạng như thiếu hụt canxi / vitamin D / magie, viêm tuỵ, suy dinh dưỡng hoặc rối loạn thần kinh. Nếu kết quả cho ra giá trị cao thường có liên quan đến bệnh cường cận giáp, bệnh thận, thừa vitamin D hoặc ung thư.
• Natri: Đây là một trong những loại muối chính của cơ thể con người, giữ nhiệm vụ cân bằng nước và các chức năng của cơ bắp hoặc thần kinh. Xét nghiệm đánh giá trao đổi chất cơ bản nếu cho ra giá trị thấp có thể cho thấy bạn đang mắc phải các tình trạng như tiêu chảy, lạm dụng thuốc lợi tiểu hoặc suy tuyến thượng thận. Nếu kết quả cho ra giá trị cao thường liên quan đến các vấn đề như mất nước, rối loạn chức năng thận hoặc hội chứng Cushing.

• Kali: Là một chất điện giải có vai trò rất quan trọng đối với các chức năng cơ bắp cũng như quá trình chuyển hóa tế bào của cơ thể. Nếu nồng độ kali thấp cho thấy bạn có thể đang lạm dụng thuốc corticosteroid (như cortisone hoặc prednison), hoặc thuốc lợi tiểu. Nếu kết quả của xét nghiệm đánh giá trao đổi chất cơ bản cho thấy nồng độ kali cao, điều này thường liên quan đến các tình trạng như bệnh Addison, suy thận cấp / mãn tính, mất nước hoặc tiểu đường.
• Carbon Dioxide (CO2): Thông qua bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) cho CO2 có thể giúp phát hiện hoặc theo dõi sự mất cân bằng điện giải trong cơ thể bạn. Nếu kết quả cho ra giá trị thấp, điều này có thể liên quan đến các vấn đề như nhiễm trùng nặng, bệnh thận hoặc phơi nhiễm độc hại. Trong trường hợp cho ra giá trị cao, bạn có thể đang mắc bệnh phổi, trong đó bao gồm cả bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Clorua: Đây là một chất điện giải giúp điều chỉnh lượng chất lỏng trong cơ thể, đồng thời giúp duy trì sự cân bằng của axit / bazơ. Khi kết quả đánh giá trao đổi chất cơ bản cho ra giá trị thấp, điều này có nghĩa là bạn đang mắc bệnh phổi mãn tính hoặc khí phế thũng. Trong khi đó, giá trị cao thường liên quan đến hội chứng Cushing, mất nước và bệnh thận.
• BUN (nitơ urê): Là một loại chất thải được thận lọc ra khỏi máu. Khi kết quả đánh giá trao đổi chất cơ bản cho thấy một lượng lớn BUN, điều này có thể là do bạn đang mắc bệnh gan, chức năng thận bất thường hoặc suy tim. Ngược lại, nếu lượng BUN thấp có thể liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng.
• Creatinine: Là một loại chất thải được sản xuất ra bởi cơ bắp, đồng thời cũng được lọc ra khỏi máu nhờ thận. Việc kiểm tra mức độ creatinine thông qua bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) có thể giúp nhận biết chức năng của thận. Nếu kết quả cho giá trị thấp có thể là do bạn đang bị suy dinh dưỡng hoặc có khối lượng cơ bắp thấp. Mặt khác, giá trị cao thường liên quan đến tình trạng suy giảm cấp tính hoặc mãn tính chức năng thận.

Nhìn chung, mức độ bất thường của bất kỳ các chất nào trong số này hoặc sự kết hợp của chúng đều cho thấy dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) thường được sử dụng nhằm giúp kiểm tra các chức năng và nhiều quá trình khác nhau trong cơ thể, bao gồm:

• Cân bằng chất lỏng và điện giải
• Chức năng thận
• Cân bằng axit và bazơ
• Sự trao đổi chất trong cơ thể
• Lượng đường trong máu

Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) thường được thực hiện như một phần quan trọng của việc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bạn cũng có thể cần đến BMP trong các trường hợp sau:

• Đang được điều trị trong khu vực cấp cứu

Đang được theo dõi các tình trạng mãn tính nhất định, chẳng hạn như bệnh thận hoặc huyết áp cao.

Trước buổi xét nghiệm BMP, bạn nên nhịn ăn và uống trong vòng 8 giờ. Trong quy trình thực hiện xét nghiệm BMP, bác sĩ sẽ lấy một lượng máu nhất định từ tĩnh mạch trên cánh tay của bạn thông qua một cây kim nhỏ. Dưới đây là các bước cụ thể khi thực hiện xét nghiệm trao đổi chất cơ bản, bao gồm:

• Làm sạch da cho bệnh nhân
• Làm nổi tĩnh mạch bằng cách buộc một dây chun ở phía trên khu vực cần lấy máu
• Đưa kim vào tĩnh mạch và lấy máu vào ống tiêm
• Tháo dây chun, sau đó từ từ rút kim ra khỏi tĩnh mạch

Nhìn chung, bạn có thể cảm thấy hơi châm chích khi kim đi vào hoặc đi ra khỏi tĩnh mạch. Quá trình tiến hành lấy mẫu máu thường kéo dài chưa đến 5 phút.

Ở trẻ sơ sinh khi làm xét nghiệm trao đổi chất cơ bản, đôi khi mẫu máu có thể được lấy ở gót chân. Sau khi làm sạch khu vực cần lấy mẫu xét nghiệm, bác sĩ sẽ dùng kim chích vào gót chân của trẻ. Trong quá trình tiến hành lấy mẫu máu, các bậc phụ huynh nên ở cùng con và khuyến khích trẻ thả lỏng cơ thể bằng cách hít thở sâu để giúp cho việc lấy máu trở nên dễ dàng hơn.

Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) là một xét nghiệm an toàn và ít rủi ro. Bạn có thể cảm thấy bị đau nhẹ hoặc bầm tím tại vị trí kim tiêm được đưa vào tĩnh mạch, nhưng hầu hết các triệu chứng này sẽ biến mất nhanh chóng.

Nếu bất kỳ kết quả nào hoặc kết hợp các kết quả xét nghiệm BMP cho thấy bất thường, nó có thể chỉ ra một số điều kiện sức khoẻ nhất định của bệnh nhân, chẳng hạn như các vấn đề về hô hấp, bệnh thận và các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường. Bệnh nhân cũng có thể cần thực hiện nhiều xét nghiệm hơn để xác nhận hoặc loại trừ một chẩn đoán cụ thể.

Nếu có bất kỳ thắc mắc gì về kết quả của bảng trao đổi chất cơ bản, bạn nên liên hệ với bác sĩ để biết rõ hơn. Hiện nay, có một phương pháp xét nghiệm cũng tương tự như BMP, được gọi là bảng trao đổi chất toàn diện (CMP). Xét nghiệm CMP cũng bao gồm 8 xét nghiệm giống như BMP. Ngoài ra, nó cũng bao gồm các xét nghiệm bổ sung như:

• Albumin: Là một loại protein được sản xuất ra trong gan
• Protein toàn phần: Giúp đo tổng lượng protein trong máu
• ALT (alanin transaminase), ALP (phosphatase kiềm) và AST (aspartate aminotransferase): Đây đều là các enzym khác nhau, được tạo ra bởi gan.
• Bilirubin: Là một loại chất thải do gan tạo ra.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm CMP thay vì bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) nhằm thu được một “bức tranh” toàn diện hơn về sức khoẻ của các cơ quan trong cơ thể, hoặc giúp kiểm tra bệnh gan hay các vấn đề cụ thể khác.

Nguồn tham khảo: medlineplus.gov