Điểm danh những thói quen xấu của cha mẹ khiến trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

Bài viết được viết bởi Chuyên viên Âm ngữ trị liệu - Âu Thị Hoa, Trung tâm trị liệu tế bào, khoa Y học tái tạo - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển ngôn ngữ được hình thành từ các thói quen xấu của cha mẹ. Thậm chí, nhiều người không biết những thói quen xấu này nên để lại hệ lụy rất lớn cho trẻ khiến trẻ bị “tụt lùi”cả về ngôn ngữ và tính tư duy, tự giác.

Không ai có thể phủ nhận tầm quan trọng của việc trò chuyện với trẻ. Tuy nhiên, cần xác định rõ xem chúng ta đang nói chuyện với trẻ ra sao. Bởi nếu không xác định được yếu tố này thì rất có thể đây là những thói quen xấu khiến trẻ chậm phát triển ngôn ngữ. Có hai thói quen chúng ta dễ bắt gặp đó là nói quá nhiều và nói mớm lời cho trẻ.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ sẽ học ngôn ngữ tốt nhất khi được nghe những câu dài hơn 1-2 từ so với câu trẻ đang nói. Thông thường khi trò chuyện, trẻ cần thời gian để xử lý thông tin xem nội dung người lớn muốn truyền đạt là gì. Sau đó, trẻ cần tìm ra từ phù hợp để phản hồi lại. Theo đó, với những câu nói dài, trẻ cần nhiều thời gian hơn để hiểu và đáp ứng. Thậm chí, một số trường hợp trẻ còn gặp khó khăn trong việc nắm được thông điệp chính mà cha mẹ muốn chuyển tải do...nói nhiều quá.

Về chuyện nói mớm lời, một ví dụ thường gặp là chuyện chào hỏi. Không khó để bắt gặp tình huống khi gặp người quen, cha mẹ lập tức nói: “ Con chào bác XYZ đi, con chào bác chưa” và tỏ ra sốt ruột khi không thấy con nói ngay khi cha mẹ nói xong. Việc nói mớm lời thành thói quen khiến trẻ không có cơ hội chủ động để nói, bày tỏ quan điểm. Theo thời gian, trẻ sẽ thụ động trong việc sử dụng ngôn ngữ và quen chờ người lớn gợi ý.

XEM THÊM: Trẻ chậm phát triển tinh thần, vận động và ngôn ngữ nên giáo dục thế nào?

Một ngày 24h đôi lúc dường như là không đủ để người lớn dành thời gian chơi với con. Chúng ta cần làm việc tại cơ quan, làm công việc nhà, lo cho con ăn uống tắm giặt,... mà lại quên đi việc chơi cùng con. Thiếu thời gian, thiếu không gian chơi, không biết cách chơi với con,.. đều là những nguyên nhân khiến trẻ bị chậm phát triển ngôn ngữ.

Vậy thực sự có thể kể hết những hệ lụy của việc này không? Cha mẹ cùng con thiếu sự kết nối, trẻ thiếu đi người định hướng và dẫn dắt trong quá trình chơi ngoài chậm phát triển ngôn ngữ thì trẻ còn có nhiều nguy cơ mắc các bệnh lý khác. Bởi thực tế, trong quá trình vui chơi trẻ học được rất nhiều về: ngôn ngữ, tư duy, cách giải quyết tình huống. Do đó, cha mẹ hãy cân đối thời gian để chơi cùng con nhiều hơn.

XEM THÊM: Vui chơi với trẻ: Tại sao lại quan trọng?

Công nghệ phát triển, trẻ có thể học thật nhiều thông qua điện thoại thông minh, ipad. Một thế giới thật rộng lớn mở ra bên trong thiết bị nhỏ bé ấy. Nhưng có nên chăng, để con một mình quá lâu trong thế giới ấy. Quá nhiều thông tin đa chiều, những thông tin không phù hợp lứa tuổi, trẻ hay chăng đã có thể tự chọn lọc được? Thực tế, việc một mình trong thế giới sắc màu có thể khiến trẻ giảm nhu cầu giao tiếp với những người xung quanh. Chúng ta có thể dễ dàng để bắt gặp tại gia đình, tại các nhà hàng ăn,..., mỗi đứa trẻ được “ phát” cho một chiếc điện thoại và im lặng để người lớn có thời gian rảnh rang làm việc nhà, trò chuyện. Vậy chúng sẽ học được gì sau những thời gian như thế?

Thật ngạc nhiên khi không ít đứa trẻ vẫn lớn lên mà không biết cái chổi nhà mình ở chỗ nào. Nhiệm vụ quan trọng nhất của con là học và lớn lên khỏe mạnh, còn việc nhà chắc sau này con sẽ tự biết. Thực tế, thông qua việc thực hiện những công việc đơn giản hàng ngày, trẻ phải sử dụng ngôn ngữ để học hỏi, tìm hiểu và biết thuật lại những sự việc đã xảy ra. Một kho tàng từ vựng được ẩn chứa trong các đồ vật và công việc tại nhà tưởng chừng đơn giản ấy. Vậy mà một số cha mẹ lại để con mình cách thật xa và không có cơ hội giao tiếp với những kho tàng ấy.

Những thói quen trên đây hình thành để lại rất nhiều hệ lụy đến sự phát triển ngôn ngữ, tính tự giác của trẻ. Vì thế, cha mẹ hãy dành thời gian chơi cùng con, trò chuyện, cùng nhau khám phá thế giới để các con có một tuổi thơ thật đẹp, ý nghĩa và phát triển đồng đều nhất.