Dinh dưỡng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn trẻ bắt đầu ăn dặm. Giai đoạn này ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của trẻ do trẻ sẽ chuyển từ chế độ ăn từ sữa mẹ sang những thức ăn đặc hơn. Bài viết này giúp cung cấp những thông tin cần thiết về dinh dưỡng cho trẻ cai sữa mẹ.
1. Giai đoạn ăn dặm của trẻ
Ăn dặm được định nghĩa là sự thay thế dần sữa mẹ bằng các nguồn dinh dưỡng khác.
Nên cho trẻ bú mẹ mà không cần bổ sung (sữa công thức, nước, thức ăn đặc) trong sáu tháng đầu sau khi sinh. Nên cho trẻ bú mẹ một phần cho đến khi trẻ được ít nhất 12 tháng tuổi. Cho con bú một phần được định nghĩa là cho con bú đồng thời cung cấp các nguồn dinh dưỡng khác, thường bắt đầu khi trẻ được khoảng sáu tháng tuổi. Tại thời điểm này, các loại thịt xay mềm, ngũ cốc dành cho trẻ sơ sinh, trái cây và rau đã được xay nhuyễn có thể được đưa vào từ từ. Sữa bò và nước hoa quả không được khuyến khích cho đến khi trẻ được ít nhất 12 tháng tuổi.
2. Khi nào bạn nên bắt đầu cai sữa cho trẻ?
Việc cai sữa cho trẻ có thể sẽ phụ thuộc vào cả người mẹ và trẻ. Hầu hết những đứa trẻ dần tự cai sữa trong khoảng từ hai đến bốn tuổi. Trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi tự cai sữa là điều không bình thường. Thời gian của quá trình ăn dặm ở mỗi trẻ khác nhau. Một số trẻ sẽ cai sữa nhanh chóng trong khi những trẻ khác sẽ mất nhiều tháng để cai sữa hoàn toàn.
Có nhiều lý do có thể khiến bạn muốn cai sữa, mặc dù hiếm khi cần phải cai sữa. Không có độ tuổi cụ thể nào cho việc cai sữa nên cai sữa hoàn toàn hay tiếp tục cho trẻ bú mẹ không có hại với sự phát triển của trẻ. Tổ chức Y tế Thế giới và UNICEF khuyên phụ nữ nên cho con bú hoàn toàn trong khoảng 6 tháng đầu đời. Lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ sẽ vẫn còn nếu bạn tiếp tục cho trẻ bú. Một số lợi ích vẫn tồn tại ngay cả sau khi ngừng cho con bú.
Phụ nữ mang thai thường có thể tiếp tục cho con bú nếu họ muốn. Tuy nhiên, người phụ nữ sẽ cần tiêu thụ thêm calo (khoảng 200 calo mỗi ngày) để đáp ứng nhu cầu của chính mình, thai nhi hoặc trẻ đang bú mẹ. Điều này đặc biệt đúng nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn (trẻ không ăn hoặc uống các thức ăn khác).
Cai sữa có thể là một thời gian rất xúc động đối với người phụ nữ và đứa trẻ. Đó không chỉ là sự chuyển đổi sang một phương pháp cho ăn khác mà là sự đúc kết mối quan hệ đặc biệt giữa mẹ và con. Ngay cả khi cả hai đã sẵn sàng cho quá trình cai sữa, cảm giác buồn bã bất ngờ có thể xảy ra.
Một số phụ nữ cần cai sữa có thể phát triển cảm giác tội lỗi. Mặc dù đây là một phản ứng bình thường nhưng bạn nên cảm thấy tự hào về quá trình cho con bú mà bạn đã làm. Bạn cần nhận thức được rằng bạn đã mang lại một khởi đầu tuyệt vời cho sức khỏe và hạnh phúc của con bạn.
Trong quá trình cai sữa, con bạn có thể cần nhiều thời gian quan tâm và âu yếm hơn để thay thế cho thời gian bú mẹ. Bạn có thể thấy rằng, trong một số ngày, con bạn sẽ cần bú sau khi gần như cai sữa hoàn toàn. Linh hoạt và hiểu biết sẽ giúp bạn và con dễ dàng trong quá trình cai sữa và tạo thời gian thoải mái cho tất cả mọi người.
3. Dinh dưỡng cho trẻ bắt đầu cai sữa
Không có một loại thực phẩm nào được khuyến khích làm loại thức ăn đầu tiên cho trẻ. Các loại thực phẩm đơn thành phần nên được thử trước, từng món một, vài ngày một lần, để xác định xem con bạn có bị dị ứng hay không. Khi thử thức ăn rắn, trẻ sơ sinh không nên tiêu thụ quá 28 đến 32 ounce sữa công thức mỗi ngày. Trẻ bú mẹ có thể tiếp tục bú theo nhu cầu.
Ngũ cốc
Ngũ cốc đơn hạt cho trẻ sơ sinh là thực phẩm bổ sung tốt vì nó cung cấp thêm calo và sắt. Theo truyền thống, trẻ thường được cho ăn thử ngũ cốc đầu tiên vì nó được bán rộng rãi và ít có khả năng gây ra phản ứng dị ứng nhất. Ngũ cốc yến mạch là một lựa chọn tốt khác. Tuy nhiên, các sản phẩm lúa mì (ở dạng ngũ cốc hoặc các thực phẩm khác) cũng có thể được cung cấp cho trẻ sáu tháng tuổi.
Ngũ cốc dành cho trẻ sơ sinh có thể được chuẩn bị bằng cách thêm sữa mẹ, sữa công thức hoặc nước. Độ đặc ban đầu nên loãng và có thể đặc hơn theo thời gian. Ban đầu, nên cho trẻ ăn ngũ cốc bằng thìa với lượng nhỏ (một thìa cà phê 5 mL) khi kết thúc bú mẹ hoặc bú bình. Cho trẻ ăn bằng thìa giúp phát triển khả năng phối hợp cử động miệng và nuốt của trẻ cũng như tăng cường khả năng phát triển giọng nói trong tương lai. Tăng dần lượng ngũ cốc lên hai muỗng canh (30 mL), hai đến ba lần mỗi ngày khi trẻ 8 đến 10 tháng tuổi và bốn lần mỗi ngày khi trẻ 12 tháng tuổi.
Nếu con bạn từ chối hoặc tỏ ra không hứng thú với ngũ cốc, hãy thử lại vào ngày hôm sau bằng cách sử dụng hỗn hợp loãng hơn.
Không nên cho ngũ cốc vào chai trừ khi được bác sĩ khuyến nghị như một phương pháp điều trị trào ngược dạ dày thực quản (GER). Cho trẻ ăn ngũ cốc trong bình có thể ngăn cản con bạn tập ăn bằng thìa. Trẻ sơ sinh bị GER nên được cho ăn ngũ cốc bằng thìa ngoài cho ăn bằng bình.
Ngũ cốc có thể giúp con tôi ngủ suốt đêm không? Hầu hết các bậc cha mẹ đều mong muốn trẻ sơ sinh của họ ngủ suốt đêm. Tuy nhiên, không chắc rằng việc cho trẻ dưới 4 đến 6 tháng tuổi ăn ngũ cốc có giúp trẻ ngủ ngon hơn hay không.
Thực phẩm chế biến
Thực phẩm được chế biến từ một thành phần như thịt, rau và trái cây nên được cho trẻ thử mỗi ngày một lần hoặc vài ngày một lần. Nếu con bạn không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của phản ứng dị ứng, có thể cho ăn thêm các loại thức ăn khác. Các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng thực phẩm bao gồm phát ban (các vết hằn trên da) hoặc sưng mặt, nôn mửa, tiêu chảy, ho, thở khò khè, khó thở, suy nhược hoặc da xanh xao. Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề nào xảy ra với con bạn.
Mục đích của việc này là cho trẻ sơ sinh tiếp xúc với hương vị và kết cấu mới của thức ăn. Số lượng ăn thì không quan trọng bằng chất lượng ăn. Thứ tự mà thực phẩm được đưa vào (rau, trái cây hoặc thịt trước) cũng không quan trọng bằng kết cấu và độ đặc của chúng.
Trẻ tám tháng tuổi được khuyên nên tiêu thụ hai đến ba muỗng canh trái cây và rau hai lần mỗi ngày.
Thực phẩm đầu tiên nên được xay nhuyễn, chỉ chứa một thành phần và không được chứa chất phụ gia (muối, đường). Vitamin C (còn được gọi là axit ascorbic) thường được thêm vào thức ăn cho trẻ sơ sinh được chế biến sẵn trên thị trường.
Thực phẩm thứ hai nên được xay hoặc lọc, thường chứa hai hoặc nhiều thành phần (ví dụ: Trái cây và ngũ cốc, thịt và rau) và cũng không được chứa chất phụ gia (muối, đường). Có thể cho con ăn thực phẩm kết hợp sau khi chúng đã dung nạp các thành phần riêng lẻ. Khi con bạn đã ăn được lớp bột mỏng, bạn có thể sử dụng lớp bột mịn dày hơn.
Thức ăn thứ ba thường là sự kết hợp của nhiều loại thức ăn, một số loại có kết cấu để khuyến khích việc nhai. Một số được tẩm gia vị, mặc dù không được thêm muối hoặc đường. Hỗn hợp Chunkier thường chứa thực phẩm đã được chế biến với các miếng nhỏ mì ống, rau hoặc thịt.
Các vấn đề an toàn với thức ăn trẻ em đóng chai/lọ/bình
Sau khi mở lọ hoặc hộp đựng thức ăn trẻ em, hãy cất giữ cẩn thận để tránh bị hư hỏng.
Theo hầu hết các nhà sản xuất, nên bỏ lọ thức ăn dành cho trẻ sơ sinh sau khi đã mở nắp sau hai đến ba ngày.
Thực phẩm mua ở cửa hàng nên được phục vụ bằng bát để tránh làm ô nhiễm phần chưa sử dụng. Thức ăn còn sót lại trong bát nên được bỏ đi.
Thức ăn khô có thể được phục vụ ở nhiệt độ lạnh, nhiệt độ phòng hoặc ấm.
Chuẩn bị thức ăn cho trẻ ở nhà
Bạn có thể chọn tự chế biến thức ăn cho trẻ vì nhiều lý do (ví dụ: Độ tươi, sự đa dạng và kết cấu gia tăng, giá thành, tránh chất bảo quản,...). Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã cung cấp các hướng dẫn để chuẩn bị an toàn thức ăn cho trẻ em tại nhà.
Điều quan trọng là phải cẩn thận khi chuẩn bị một số loại thực phẩm ở nhà. Không nên cho trẻ sơ sinh dưới bốn tháng tuổi ăn rau bina, củ cải đường, đậu xanh, bí và cà rốt chế biến tại nhà vì chúng có thể chứa đủ một lượng chất hóa học (nitrat) gây ra tình trạng làm giảm lượng oxy mang theo máu (methemoglobin huyết). Ngoài ra, không nên cho thức ăn chế biến tại nhà làm thức ăn cho trẻ sơ sinh nếu chúng chứa một lượng lớn muối và/hoặc đường bổ sung.
Thức ăn cầm tay
Khi con bạn đã có khả năng tự ăn, có thể cho bé ăn nhiều loại thức ăn "người lớn" hơn, bao gồm thức ăn mềm, thái nhỏ.
Thực phẩm có nguy cơ gây nghẹt thở không được khuyến khích ở trẻ em dưới bốn tuổi. Những thực phẩm này bao gồm xúc xích, đậu phộng, hạt cây, nho khô, cà rốt sống, bỏng ngô và kẹo tròn.
Nước hoa quả
Nên cho trẻ uống nước hoa quả khi trẻ trên 12 tháng tuổi. Trước 12 tháng tuổi, nước hoa quả thường không cần thiết hoặc không được khuyến khích.
Giai đoạn trẻ cai sữa mẹ là giai đoạn vô cùng quan trọng, cha mẹ cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ giúp trẻ phát triển toàn diện. Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.
Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:
Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ
Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.
Bài viết tham khảo: uptodate.com
