Những điều bạn nên biết trước khi dùng thuốc bổ gan

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Võ Thị Thùy Trang - Bác sĩ Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Mặc dù gan đóng vai trò là hệ thống lọc và giải độc chính của cơ thể, nhưng các nhà sản xuất thực phẩm chức năng muốn gợi ý rằng gan có thể sử dụng phương pháp giải độc của riêng mình. Trong bài viết này, chúng ta cùng tìm hiểu những điều bạn nên biết trước khi dùng thuốc bổ gan để xem các sản phẩm này có hiệu quả hay không.

Gan là một trong những cơ quan lớn nhất và quan trọng nhất trong cơ thể mỗi chúng ta. Ngoài việc lưu trữ và giải phóng năng lượng từ thực phẩm, nó hoạt động như một bộ lọc tự nhiên của cơ thể. Gan lọc các “chất cặn bã” trong máu, loại bỏ các chất độc và chất thải ra bên ngoài cơ thể. Với tầm quan trọng của cơ quan này đối với sức khỏe của mỗi người, không có gì ngạc nhiên khi các nhà sản xuất thực phẩm bổ sung đã để ý và hướng sự chú ý của mọi người đến các phương pháp giải độc gan. Gan thực hiện nhiều chức năng thiết yếu, bao gồm làm sạch máu, tổng hợp protein, sản xuất hormone và hỗ trợ tiêu hóa. Một số nhà sản xuất thuốc bổ gan tuyên bố rằng sản phẩm của họ sẽ giải độc và trẻ hóa gan.

Hàng ngàn sản phẩm có tên như “Bảo vệ gan”, “Giải cứu gan” và “Giải độc gan” tuyên bố rằng chúng có thể giúp gan của chúng ta trở lại trạng thái tốt nhất - và giúp bạn cảm thấy tốt hơn trong quá trình này. Tuy nhiên, thuốc bổ gan có tác dụng không? Và cơ quan giải độc cơ thể của bạn có thực sự cần giải độc riêng không?

Trong thực tế, nhiều tuyên bố về các sản phẩm bổ sung giải độc gan không phù hợp với nghiên cứu. Mặc dù một số nghiên cứu đã tìm thấy lợi ích từ một số thành phần bổ sung - như cây kế sữa và lá atiso - chúng chủ yếu ở những người bị bệnh gan. Liệu những chất bổ sung này có thể cải thiện chức năng gan ở những người khỏe mạnh hay không đến nay vẫn chưa hoàn toàn được chứng minh.

Các nhãn thuốc bổ trợ gan khẳng định rằng sản phẩm của họ sẽ “giải độc”, “tái tạo” và “giải cứu” gan của chúng ta. Chúng có mục đích là loại bỏ tác hại của rượu, chất béo, đường và tất cả các chất độc khác mà gan của bạn buộc phải xử lý trong nhiều năm - hoặc sau một bữa tiệc cùng bạn bè mỗi cuối tuần. Các trang web bày bán các loại thuốc bổ gan thường tuyên bố các sản phẩm của họ:

• Thúc đẩy chức năng gan và sức khỏe nói chung
• Bảo vệ tế bào gan khỏi bị hư hại
• Kích thích về sự phát triển của các tế bào gan mới
• Giải độc gan
• Cải thiện lưu lượng máu từ gan

Các nhà sản xuất các biện pháp tự nhiên này hứa hẹn rằng các chất bổ sung của họ sẽ tái tạo gan của bạn và phục hồi chức năng gan trong giai đoạn đỉnh cao của nó. Họ cũng tuyên bố sản phẩm của họ sẽ cung cấp cho người dùng nhiều năng lượng hơn, tăng cường hệ thống miễn dịch của họ, giúp họ giảm cân và thậm chí cải thiện tâm trạng của người sử dụng.

Trước khi nghĩ đến việc sử dụng các loại thuốc bổ gan đang được bày bán trên thị trường, chúng ta cần hiểu cơ chế hoạt động của gan.

Với trọng lượng khoảng 1,4 kg, gan đảm nhiệm rất nhiều công việc quan trọng. Gan là điểm cuối cùng xử lý mọi thứ bạn ăn. Sau khi dạ dày và ruột của bạn tiêu hóa xong thức ăn, nó sẽ đi qua máu đến gan để lọc.

Gan phân hủy chất béo để giải phóng năng lượng, nó tạo ra một chất màu vàng xanh gọi là mật để giúp cơ thể dễ dàng phân hủy và hấp thụ chất béo.

Cơ quan này tham gia vào quá trình chuyển hóa đường, nó kéo glucose từ máu và lưu trữ dưới dạng glycogen. Bất cứ khi nào lượng đường trong máu của bạn giảm xuống, gan sẽ giải phóng glycogen để giữ cho đường huyết của bạn ổn định.

Khi rượu, thuốc và các chất độc khác đến gan, chúng sẽ được đào thải ra khỏi máu. Sau đó, gan của bạn hoặc làm sạch các chất này hoặc loại bỏ chúng thông qua nước tiểu hoặc phân của bạn.

Nhiều loại thuốc bổ gan trên thị trường có chứa sự kết hợp của ba thành phần thảo dược:

• Cây kế sữa
• Lá atisô
• Rễ cây bồ công anh

Hãy chia nhỏ từng thành phần theo nghiên cứu.

3.1. Cây kế sữa

Cây kế sữa đã được sử dụng để điều trị rối loạn gan trong hơn 2.000 năm qua. Đây là thành phần thảo dược thường được dùng nhất. Hoạt chất trong cây kế sữa là silymarin và được tạo thành từ một số hóa chất thực vật tự nhiên.

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy được silymarin giúp tái tạo mô gan, giảm viêm và bảo vệ tế bào gan khỏi bị hư hại bằng cách hoạt động như một chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người chưa nhiều và các nhà sản xuất thuốc bổ gan thường trộn lẫn hai khái niệm này.

Một nghiên cứu đã xem xét về những trẻ em đang được điều trị bằng hóa trị liệu cho bệnh bạch cầu. Sau 28 ngày, những đứa trẻ được bổ sung cây kế sữa có dấu hiệu tổn thương gan ít hơn không đáng kể so với những đứa trẻ khác.

Nhiều nghiên cứu về silymarin liên quan tới những người bị xơ gan, viêm gan B hoặc viêm gan C. Một nghiên cứu tổng hợp của Cochrane đã đánh giá 18 nghiên cứu về cây kế sữa bao gồm những người mắc các tình trạng này. Việc bổ sung không có nhiều ảnh hưởng đến các biến chứng hoặc tử vong do bệnh gan so với điều trị bằng giả dược (không hoạt động). Nhiều nghiên cứu được đưa vào đánh giá có chất lượng kém.

Một phân tích năm 2017 của các nghiên cứu cho thấy silymarin làm giảm nhẹ một số men gan, dấu hiệu tổn thương gan, ở những người bị bệnh gan. Vẫn cần nghiên cứu thêm để biết cây kế sữa có thể hoạt động tốt như thế nào. Cây kế sữa có vẻ an toàn. Tuy nhiên, một số người đã báo cáo các triệu chứng GI hoặc phản ứng dị ứng khi dùng nó. Bởi vì chất bổ sung này có thể làm giảm lượng đường trong máu của bạn, những người bị bệnh tiểu đường nên kiểm tra với bác sĩ của họ trước khi dùng nó.

3.2. Lá atiso

Lá atiso có đặc tính chống oxy hóa. Các nghiên cứu cho thấy được nó có thể bảo vệ gan của bạn. Nghiên cứu được thực hiện trên động vật cho thấy nó cũng có thể giúp tái tạo tế bào gan.

Trong các nghiên cứu được thực hiện vào năm 2016 và năm 2018 ở những người bị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, lá atiso làm giảm các dấu hiệu tổn thương gan so với giả dược. Tuy nhiên, những lợi ích lâm sàng của việc bổ sung lá atisô vẫn chưa được chứng minh một cách thật sự cụ thể.

3.3. Rễ bồ công anh

Mặc dù bồ công anh đã được dùng để điều trị bệnh gan, nhưng bằng chứng về lợi ích của nó vẫn còn rất ít. Cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định xem liệu nó có an toàn và hiệu quả cho mục đích này hay không.

3.4. Các thành phần khác

Ngoài cây kế sữa, atiso và bồ công anh, các chất bổ sung gan tự tạo sự khác biệt bằng cách thêm vào hỗn hợp các thành phần khác. Chúng có thể bao gồm :

• Gốc tam Mexico hoang dã
• Chiết xuất rễ màu vàng
• Quả mọng táo gai
• Chanca piedra

Tuy nhiên hiện nay, các nghiên cứu thực hiện trên người nhằm chứng minh tác dụng của các chất này trong việc giải động cũng như tái tạo tế bào gan vẫn còn rất hạn chế.

Hiện nay, vẫn chưa có đủ bằng chứng để xác nhận việc dùng chất bổ sung sẽ giải độc hoặc bảo vệ gan của chúng ta hay không. Tuy nhiên, một số lựa chọn lối sống đã được chứng minh là có thể cải thiện sức khỏe của gan. Dưới đây là một số mẹo để giữ cho gan của bạn ở trạng thái tối ưu:

• Hạn chế chất béo trong chế độ ăn uống của bạn: hạn chế ăn những đồ chiên rán, đồ ngọt và đồ ăn nhanh dẫn đến tăng cân. Béo phì hoặc thừa cân sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Giữ chế độ ăn uống lành mạnh sẽ mang lại một lá gan gọn gàng và khỏe mạnh hơn.
• Tránh xa chất độc: các hóa chất trong một số loại thuốc diệt côn trùng, sản phẩm tẩy rửa và bình xịt có thể gây hại cho gan của bạn khi tiến hành xử lý chúng. Nếu phải sử dụng những sản phẩm này, hãy đảm bảo rằng căn phòng được thông gió tốt.
• Bỏ hút thuốc: Hút thuốc lá có hại cho gan.
• Hạn chế rượu, bia và đồ uống có cồn: một lượng lớn bia, rượu hoặc rượu làm tổn thương tế bào gan và có thể dẫn đến xơ gan. Uống rượu ở mức độ vừa phải - không quá một đến hai ly mỗi ngày.
• Tránh sử dụng một số loại thuốc mạn tính: mỗi loại thuốc chúng ta dùng phải được gan chia nhỏ và loại bỏ. Sử dụng mạn tính hoặc lạm dụng các loại thuốc như steroid và thuốc hít có thể làm tổn thương cơ quan này vĩnh viễn. Sử dụng các loại thuốc có hại hoặc bất hợp pháp như heroin cũng có thể làm tổn thương gan của bạn.
• Không trộn rượu và thuốc: sử dụng rượu và một số loại thuốc cùng nhau có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tổn thương gan. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng bất kỳ loại thuốc theo toa nào. Tránh uống rượu nếu nhãn ghi rằng sự kết hợp này không an toàn.

Các hàng dược phẩm sản xuất thuốc bổ gan thường tuyên bố về những lợi ích cho gan tuyệt vời từ những loại thuốc của họ. Tuy nhiên cho đến nay, hầu như các loại thuốc này đều chưa được các nghiên cứu hỗ trợ để chỉ ra chúng có thực sự hiệu quả như đã quảng cáo hay không. Tốt nhất trước khi sử dụng thuốc bổ gan hay bất kỳ sản phẩm bổ sung nào khác, bạn cần trao đổi và tham khảo ý kiến từ các bác sĩ.

Nguồn tham khảo: medicalnewstoday.com, healthline.com