Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Võ Thị Thùy Trang - Bác sĩ Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng
Gan là bộ phận đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa của cơ thể. Tất cả mọi thứ mà bạn ăn hoặc uống, bao gồm cả thuốc, đều đi qua gan. Bạn cần có biện pháp thải độc gan đúng cách để gan có thể khỏe mạnh và làm tốt nhiệm vụ. Chăm sóc lá gan của bạn không chỉ là tránh những gì xấu hơn là ăn hoặc uống những thứ đặc biệt bổ dưỡng cho gan. Dưới đây là những giải pháp hiệu quả giúp thải độc gan ngay tại nhà.
1. Những điều có thể gây tổn thương gan
Gan là một cơ quan lớn nằm ở phía trên bên phải vùng bụng của chúng ta. Gan có một số chức năng quan trọng đối với sức khỏe tổng quát của mỗi người, bao gồm:
- Giải độc tố: Gan của chúng ta hoạt động bằng cách phân hủy thuốc, rượu và các chất độc hại khác để loại bỏ chúng khỏi máu.
- Sản xuất mật: Gan sản xuất một chất gọi là mật giúp chúng ta tiêu hóa chất béo và hấp thụ vitamin trong thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày.
- Tích trữ năng lượng: Gan của chúng ta có thể lưu trữ thêm glucose dưới dạng glycogen, có thể được chuyển đổi trở lại thành glucose khi cơ thể cần bổ sung năng lượng.
Một số chất và tình trạng sức khỏe có thể làm hỏng gan và có khả năng để lại sẹo. Khi mô sẹo tích tụ trong gan, nó có thể thay thế mô gan khỏe mạnh. Điều này có nghĩa là gan của bạn phải làm việc nhiều hơn để thực hiện công năng của nó. Trong giai đoạn đầu, việc đảo ngược hoặc chữa lành tổn thương gan có thể được thực hiện. Trên thực tế, có một số cách chúng ta có thể giúp gan nghỉ ngơi và ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn.
Rượu là yếu tố gây tổn thương gan. Trong quá trình uống rượu vừa phải, các enzym trong gan sẽ hoạt động để phân hủy chất cồn một cách hiệu quả. Tuy nhiên, khi chúng ta uống quá nhiều rượu, các chất độc hại và cồn không được phân hủy nhanh chóng. Rượu và các sản phẩm phụ của nó có thể làm hỏng các tế bào gan và dẫn đến gia tăng tình trạng viêm ở gan. Rượu cũng có thể ức chế sự phân hủy chất béo, dẫn đến sự tích tụ chất béo trong gan của bạn (gan nhiễm mỡ). Rượu không phải là yếu tố duy nhất có thể dẫn đến tổn thương gan. Các nguyên nhân tiềm ẩn khác của tổn thương gan bao gồm:
- Nhiễm trùng ảnh hưởng đến gan, chẳng hạn như viêm gan A, viêm gan B và viêm gan C.
- Tình trạng tự miễn dịch, chẳng hạn như viêm gan tự miễn và viêm đường mật nguyên phát.
- Tích tụ mỡ thừa trong gan không liên quan đến uống rượu (bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu).
- Một số loại thuốc hoặc chất bổ sung, bao gồm acetaminophen (Tylenol), một số loại thuốc kháng sinh và ma hoàng (ephedra).
- Tình trạng di truyền, như bệnh huyết sắc tố và bệnh Wilson.
- Tiếp xúc với hóa chất công nghiệp.
- Ung thư gan, hoặc ung thư bắt đầu từ nơi khác và di căn đến gan.
Giai đoạn đầu của tổn thương gan có thể không có bất kỳ triệu chứng nào. Khi các triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm:
- Đau hoặc sưng ở phần trên bên phải của bụng
- Ăn không ngon
- Giảm cân không rõ nguyên do
- Mệt mỏi
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
Điều quan trọng là có thể nhận ra các dấu hiệu sớm của tổn thương gan để bạn có thể thực hiện các bước để cải thiện sức khỏe của mình và ngăn ngừa tổn thương thêm.
2. Biện pháp nào thải độc gan tại nhà
Gan nhiễm độc có thể dẫn đến nhiều tình trạng sức khỏe nguy hiểm. Tuy nhiên, may mắn thay, có những bước bạn có thể thực hiện tại nhà để cải thiện sức khỏe của gan hoặc ngăn ngừa tổn thương gan xảy ra ngay từ đầu. Hãy cùng khám phá một số bước này kỹ hơn.
2.1. Uống rượu có chừng mực hoặc hoàn toàn không sử dụng rượu
Uống rượu quá mức có thể khiến gan của chúng ta bị căng thẳng và dẫn đến tổn thương. Bạn có thể giúp gan nghỉ ngơi bằng cách tập trung vào việc uống rượu vừa phải hoặc hoàn toàn không uống rượu. Uống rượu vừa phải được định nghĩa là hai ly mỗi ngày đối với nam giới và một ly mỗi ngày đối với phụ nữ.
Thể tích của đồ uống tiêu chuẩn có thể khác nhau tùy thuộc vào loại rượu bạn đang uống. Ví dụ, một thức uống tiêu chuẩn thường được coi là:
- 354 ml bia (5% độ cồn)
- 240 ml rượu mạch nha (độ cồn 7 phần trăm)
- 150 ml rượu vang (12% độ cồn)
- 45 ml rượu (nồng độ cồn 40 phần trăm)
Gan nhiễm mỡ, loại bệnh gan liên quan đến rượu sớm nhất (ALRD), có khả năng điều trị khỏi hoàn toàn bằng cách kiêng rượu từ 4 đến 6 tuần. Tuy nhiên, đối với một số người bị ALRD, thời gian kiêng này có thể cần lâu hơn hoặc vĩnh viễn. Lạm dụng rượu kéo dài có thể dẫn đến tổn thương gan liên tục, cuối cùng có thể dẫn đến xơ gan. Tổn thương do xơ gan không thể hồi phục.
2.2 Theo dõi thuốc, thực phẩm chức năng và các chất bổ sung
Một số loại thuốc và thực phẩm chức năng có thể gây thêm căng thẳng cho gan của chúng ta. Những loại thuốc hoặc các chất bổ sung này bao gồm :
- Acetaminophen (Tylenol)
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen (Advil, Motrin), naproxen (Aleve) và aspirin
- Amoxicillin-clavulanate, một loại kháng sinh
- Statin, một loại thuốc được sử dụng để điều trị cholesterol cao
- Phenytoin, một loại thuốc động kinh
- Azathioprine, một loại thuốc ức chế miễn dịch
- Thảo dược bổ sung như ma hoàng (ephedra), black cohosh và kava
Bạn có thể giúp giảm bớt căng thẳng cho gan của mình bằng cách chỉ dùng những loại thuốc hoặc chất bổ sung này khi thực sự cần thiết. Nếu bạn dùng chúng, hãy cẩn thận làm theo tất cả các hướng dẫn về liều lượng và tránh dùng chúng kết hợp với rượu.
2.3 Duy trì cân nặng ở mức hợp lý
Béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), một tình trạng mỡ thừa tích tụ trong gan của chúng ta. Điều này có thể dẫn đến tổn thương và viêm gan, có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của gan. Một cách để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là tập trung vào việc duy trì cân nặng hợp lý. Một số chiến lược để giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý bao gồm:
- Duy trì hoạt động thể chất
- Ăn một chế độ ăn uống cân bằng
- Ăn khẩu phần thích hợp, không quá lớn.
Nếu bạn bị mắc gan nhiễm mỡ không do rượu, bác sĩ có thể chỉ định những phương pháp điều trị để giúp giảm bớt căng thẳng cho gan của bạn. Điều này thường liên quan đến một chương trình giảm cân từ từ cùng với thay đổi chế độ ăn uống.
2.4. Tập trung vào một chế độ ăn uống lành mạnh
Một cách khác chúng ta có thể giúp gan nghỉ ngơi là thực hiện một chế độ ăn uống có lợi cho gan. Điều này có thể được thực hiện thông qua các bước :
- Nhận đủ chất xơ từ các nguồn như ngũ cốc nguyên hạt cũng như trái cây tươi và rau quả
- Chọn các nguồn protein nạc, chẳng hạn như hải sản, thịt gia cầm bỏ da hoặc các loại đậu, thay vì các loại thịt béo hơn
- Giảm lượng thức ăn hoặc đồ uống có nhiều đường, muối hoặc chất béo không lành mạnh
- Hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn và thay vào đó chọn thực phẩm nguyên hạt
- Tránh động vật có vỏ sống hoặc nấu chưa chín
- Uống nhiều nước mỗi ngày để giữ đủ nước
Một số loại tình trạng gan có thể yêu cầu điều chỉnh chế độ ăn uống cụ thể hơn. Hãy chắc chắn thảo luận về những điều này có thể là gì với bác sĩ của bạn.
2.5. Ngăn ngừa nhiễm trùng
Viêm gan siêu vi có thể gây ra tình trạng viêm gan, do đó có thể dẫn đến tổn thương gan. Một số ví dụ về các bệnh nhiễm trùng này bao gồm viêm gan A, viêm gan B và viêm gan C. Viêm gan A tự giới hạn, có nghĩa là nó thường tự khỏi mà không cần can thiệp hay điều trị. Tuy nhiên, nhiễm trùng viêm gan B hoặc viêm gan C có thể trở thành mãn tính, dẫn đến tổn thương gan thêm theo thời gian. Vì vậy, giảm nguy cơ mắc viêm gan siêu vi cũng chính là hình thức bảo vệ gan, giúp gan hoạt động hiệu quả và tránh đầu độc gan. Những việc chúng ta có thể làm để ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng gan bao gồm :
- Tiêm phòng viêm gan A và viêm gan B
- Sử dụng bao cao su hoặc các phương pháp quan hệ tình dục an toàn khác trong khi quan hệ tình dục
- Tránh dùng chung các vật dụng cá nhân như dao cạo râu, đồ cắt móng tay hoặc bàn chải đánh răng
- Tránh tái sử dụng kim tiêm
- Đảm bảo rằng nghệ sĩ xăm mình hoặc thợ xỏ khuyên sử dụng kim dùng một lần và thiết bị vô trùng
2.6. Thường xuyên kiểm tra và phát hiện sớm những bất thường liên quan đến gan
Đi khám sức khỏe định kỳ là điều quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của chúng ta nói chung và sức khỏe gan nói riêng. Các bác sĩ có thể giúp xác định và điều trị sớm bất kỳ tình trạng sức khỏe tiềm ẩn nào, trước khi chúng trở nên nghiêm trọng hoặc phức tạp hơn. Ngoài ra, nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu sớm nào của tổn thương gan, hãy chắc chắn đặt lịch hẹn với bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình. Họ có thể giúp đánh giá tình trạng của bạn và vạch ra một kế hoạch điều trị để đảm bảo gan của bạn được nghỉ ngơi và điều trị nó cần.
3. Gan của bạn có thể tái sinh không?
Một trong những phẩm chất độc đáo của gan là nó có khả năng tái tạo. Điều này có nghĩa là sau khi bị tổn thương hoặc sau khi cắt bỏ mô trong quá trình phẫu thuật, mô gan có thể phát triển trở lại. Nó thực hiện điều này bằng cách làm cho các tế bào gan hiện có (tế bào gan) to ra. Sau đó, các tế bào gan mới bắt đầu phát triển và nhân lên ở khu vực bị cắt bỏ hoặc bị thương.
Quá trình tái tạo gan có thể bị ảnh hưởng bởi bệnh gan mạn tính. Điều này có nghĩa là tình trạng gan mạn tính có thể cản trở quá trình tái tạo do sự hiện diện của sẹo và viêm mạn tính. Do đó, việc tái tạo gan trong bối cảnh bệnh nhân mắc viêm gan mạn tính là một lĩnh vực đang cần được nghiên cứu sâu thêm. Chúng tôi hi vọng rằng nghiên cứu sâu hơn về lĩnh vực này có thể giúp mở ra các chiến lược mới để điều trị những tình trạng này.
Gan là một cơ quan quan trọng phục vụ nhiều mục đích trong cơ thể, bao gồm giải độc, tiêu hóa và lưu trữ chất dinh dưỡng. Các yếu tố khác nhau có thể gây căng thẳng cho gan, có khả năng dẫn đến tổn thương có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động hiệu quả của gan. Nếu bạn lo lắng về sức khỏe gan của mình, bạn có thể thực hiện các bước để giúp cải thiện sức khỏe của gan và ngăn ngừa tổn thương ngay tại nhà. Điều này bao gồm uống rượu ở mức độ vừa phải hoặc hoàn toàn không, theo dõi các loại thuốc và chất bổ sung của bạn và duy trì cân nặng hợp lý. Nếu bạn nghi ngờ rằng bạn có thể bị tổn thương gan, điều quan trọng là phải trao đổi với bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình. Tình trạng gan có thể được chẩn đoán và điều trị càng sớm, cơ hội cho kết quả tích cực càng cao.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: hopkinsmedicine.org, healthline.com
