Hội chứng ruột kích thích và Serotonin: Sự liên kết giữa não và dạ dày

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Những người bị hội chứng ruột kích thích thể táo bón thường có mức serotonin thấp hơn, các cơ trong trực tràng của họ ít phản ứng với serotonin hơn và họ có nhiều khả năng đi ngoài phân cứng hoặc vón cục. Còn những người bị hội chứng ruột kích thích và Serotonin mức cao có thể bị tiêu chảy và trực tràng của họ phản ứng mạnh hơn, đi ngoài ra phân lỏng hoặc nước.

Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh, chất truyền tin hóa học, kiểm soát và ổn định tâm trạng cũng như các chức năng trong não của bạn. Tuy nhiên, Serotonin cũng rất quan trọng đối với các chức năng của hệ tiêu hóa.

Ruột của bạn sản xuất khoảng 95% serotonin trong cơ thể và những thay đổi về mức serotonin ảnh hưởng đến ruột cũng như não của bạn.

Hội chứng ruột kích thích là một tình trạng phổ biến ảnh hưởng chủ yếu đến ruột già. Nguyên nhân gây bệnh không được hiểu rõ ràng. Các triệu chứng ruột kích thích bao gồm:

• Co thắt và đau bụng
• Đầy hơi và trướng bụng
• Tiêu chảy
• Hội chứng ruột kích thích thể táo bón

Hội chứng ruột kích thích được đặc trưng bởi các đợt bùng phát có thể kéo dài hàng ngày, hàng tuần, thậm chí hàng tháng.

2. Sự liên kết não - dạ dày

Dạ dày là một hệ thống tiêu hóa của bạn, từ thực quản đến hậu môn. Hàng trăm triệu tế bào thần kinh chuyển động trực tiếp qua nó. Nó có thể tự thực hiện một số nhiệm vụ, không phụ thuộc vào não, chẳng hạn như phối hợp các phản xạ và tiết ra enzym, một trong số đó là serotonin.

Các con đường thần kinh kết nối hệ thống ruột và não của bạn, chúng ảnh hưởng đến nhau. Ví dụ, khi lo lắng, bạn có thể phải đi vệ sinh. Ngoài ra, bùng phát hội chứng ruột kích thích có thể do căng thẳng hoặc lo lắng từ não của bạn.

3. Serotonin có chức năng gì?

Theo một nghiên cứu năm 2005, serotonin đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp giữa ruột và não cũng như trong hoạt động bình thường của ruột. Serotonin ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của chức năng đường ruột, bao gồm:

• Cách thức ăn nhanh di chuyển qua hệ thống của bạn (nhu động ruột)
• Chất lỏng, chẳng hạn như chất nhầy được tiết ra trong ruột của bạn
• Nhạy cảm với những cảm giác như đau và no khi ăn
• Một số thụ thể thần kinh chịu trách nhiệm gửi thông điệp đến não của bạn để báo hiệu cảm giác buồn nôn, đầy hơi và đau, trong khi những thụ thể khác ảnh hưởng đến cách bạn bị chướng bụng hoặc đầy hơi. Mức độ của mỗi thụ thể này khác nhau ở mỗi người.

Những người bị hội chứng ruột kích thích thể táo bón thường có mức serotonin thấp hơn, các cơ trong trực tràng của họ ít phản ứng với serotonin hơn và họ có nhiều khả năng đi ngoài phân cứng hoặc vón cục.

Những người bị hội chứng ruột kích thích và Serotonin mức cao có thể bị tiêu chảy và trực tràng của họ phản ứng mạnh hơn, đi ngoài ra phân lỏng hoặc nước.

4. Giải quyết các vấn đề về serotonin liên quan đến hội chứng ruột kích thích

Bệnh nhân hội chứng ruột kích thích triệu chứng khác nhau, không phải tất cả các triệu chứng đều liên quan đến ruột.

Mức độ serotonin thấp có thể khiến bạn dễ bị đau cơ xơ hóa, một hiện tượng nhạy cảm cao với cơn đau ở các cơ trên khắp cơ thể. Mức độ thay đổi của serotonin cũng có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bạn và có liên quan đến chứng rối loạn lo âu, trầm cảm mãn tính.

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) là một nhóm thuốc thường được sử dụng để điều trị trầm cảm. Những loại thuốc này cho phép các tế bào thần kinh của bạn sử dụng nhiều serotonin hơn, nhưng thuốc chống trầm cảm và thuốc chống lo âu có thể không điều trị hội chứng ruột kích thích.

Nghiên cứu tiếp tục tìm kiếm các loại thuốc được thiết kế đặc biệt để điều trị những thay đổi serotonin được thấy trong Hội chứng ruột kích thích mà không gây tác dụng phụ. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các liệu pháp liên quan đến serotonin có thể giải quyết các triệu chứng của bạn. Tuy nhiên, đừng quên rằng các kỹ thuật tập thể dục và thư giãn như thiền định có thể thay đổi mức serotonin đủ để tác động tích cực đến các triệu chứng của bạn.

Tóm lại, hệ thống thần kinh của não và ruột được kết nối bằng các con đường thần kinh. Serotonin đóng một vai trò quan trọng trong cả hai, điều chỉnh chức năng cơ bản và tâm trạng. Serotonin có thể ảnh hưởng đến các triệu chứng hội chứng ruột kích thích và việc thay đổi mức serotonin thông qua thuốc có thể giúp điều trị chúng.

Tài liệu tham khảo:

• Carpenter S. (2012). That gut feeling. apa.org/monitor/2012/09/gut-feeling.aspx
• Fayyaz M, et al. (2008). Serotonin receptor modulators in the treatment of irritable bowel syndrome. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2503665/
• Furness JB, et al. (2014). The enteric nervous system and gastrointestinal innervation: Integrated local and central control. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24997029
• Garvin B, et al. (2008). The role of serotonin in irritable bowel syndrome: implications for management. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18627647
• Mayo Clinic Staff. (2020). Irritable bowel syndrome. mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016
• Sikander A, et al. (2009). Role of serotonin in gastrointestinal motility and irritable bowel syndrome. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19361459