Khám viêm quanh khớp vai là khám những gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Thanh Bình - Bác sĩ Phục hồi chức năng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Viêm quanh khớp vai là tên gọi chung của các bệnh viêm cấu trúc phần mềm quanh khớp vai như: bao khớp, gân, cơ, dây chằng, túi thanh dịch. Viêm quanh khớp vai có 4 thể là: Đau vai đơn thuần, Đau vai cấp, Giả liệt khớp vai, Cứng khớp vai. Mỗi thể đều có triệu chứng, đặc điểm bệnh lý và điều trị khác nhau.

• Thể Đau vai đơn thuần

Thể này thường do viêm các gân khớp vai như gân đầu dài gân nhị đầu, các gân cơ trên gai, cơ dưới gai, cơ dưới vai, cơ tròn nhỏ. Thường gặp nhất là viêm gân trên gai và viêm đầu dài gân nhị đầu.

Viêm quanh khớp thể đơn thuần hay xảy ra ở những người trẻ tập luyện vận động khớp vai quá mức, sau những vi chấn thương liên tiếp ở khớp vai hoặc do thoái hóa, vôi hóa gân cơ ở những người từ 50 tuổi trở lên.

Bệnh nhân bị đau khớp vai tự nhiên kiểu cơ học, cơn đau tăng khi cử động vai, làm các động tác co cánh tay đối kháng, đau tăng khi ít hạn chế vận động khớp, tăng về đêm. Người bệnh vì thế khó nằm nghiêng vì khi nằm tỳ vào vai khiến cơn đau tăng, đôi khi đau lan cả xuống cánh tay.

• Thể đau vai cấp

Viêm quanh khớp thể đau vai cấp thường xảy ra do viêm túi thanh mạc, gây nên bởi vi tinh thể gây calci hóa nhó cơ bó xoay và sự di chuyển calci hóa vào túi thanh mạc dưới mỏm cùng cơ delta.

Bệnh nhân thể này xuất hiện đau vai đột ngột với cường độ dữ dội, khiến cho bệnh nhân mất ngủ. Cơn đau lan rộng khắp vai, lan xuống tay, lan lên cổ hoặc xuống tận bàn tay, làm mất vận động khớp vai.

Bệnh nhân giảm vận động khớp vai nhiều khi bị bệnh thường có tư thế cánh tay sát vào thân, không thực hiện được các động tác vận động khớp vai thụ động .

Da phía ngoài khớp vai sưng, nóng, có thể thấy khối sưng bùng nhùng ở trước cánh tay tương ứng với túi thanh mạc bị viêm. Bệnh nhân có thể sốt nhẹ.

• Thể giả liệt khớp vai

Bệnh nhân thể giả liệt khớp vai bị đau dữ dội kèm theo tiếng kêu răng rắc. Sau đó vài ngày, trên da có thể xuất hiện đám bầm tím ở phần trước trên cánh tay. Bệnh nhân bị đau và hạn chế vận động rõ ràng. Đôi khi cơn đau khớp vai đã hết nhưng bệnh nhân vẫn không thể phục hồi lại được khả năng vận động khớp vai.

Khi khám thấy mất động tác nâng vai chủ động nhưng vận động thụ động hoàn toàn bình thường, không có dấu hiệu thần kinh. Nếu đứt bó dài gân nhị đầu thì khám sẽ thấy phần đứt cơ ở trước dưới cánh tay khi gấp có đối kháng cẳng tay

• Thể cứng khớp vai

Bệnh nhân thể cứng khớp vai bị đau khớp vai kiểu cơ học, đau nhiều về đêm. Cơn đau giảm dần sau vài tuần nhưng vai bị cứng lại. Khi khám, bệnh nhân bị hạn chế vận động khớp vai với cả động tác chủ động và thụ động. Đồng thời, hạn chế các động tác, nhất là động tác giang và quay ngoài.

Bệnh nhân khi giơ tay lên sẽ có xương bả vai di chuyển cùng 1 khối với xương cánh tay.

Bệnh nhân sẽ được xét nghiệm máu các chỉ số viêm, chụp X quang, Siêu âm cơ và phần mềm quanh khớp vai.

• Đau khớp vai đơn thuần

+ Xquang: Hình ảnh bình thường, có thể thấy hình ảnh calci hóa ở gân.

+ Siêu âm: Hình ảnh gân giảm âm hơn bình thường, có thể thấy dịch quanh bao gân nhị đầu. Nếu gân bị vôi hóa sẽ có nốt tăng âm kèm bóng cản. Trên Doppler năng lượng thấy hình ảnh tăng sinh mạch ở trong hoặc bao gân.

• Đau vai cấp

+ Xquang: Thường thấy có calci hóa với kích thước khác nhau ở khoảng cùng vai - mấu động. Các calci hóa này có thể biến mất sau vài ngày.

+ Siêu âm: Có các nốt tăng âm kèm bóng cản (calci hóa) ở gân và bao thanh dịch dưới mỏm cùng vai, có thể có dịch ở bao thanh dịch dưới mỏm cùng vai. Trên Doppler năng lượng thấy hình ảnh tăng sinh mạch ở trong gân, bao gân hoặc bao thanh dịch.

• Giả liệt khớp vai

+ Xquang: phát hiện đứt các gân mũ cơ quay do có hình cản quang của túi thanh mạc dưới mỏm cùng cơ delta.

+ Siêu âm: Đứt gân nhị đầu, không thấy hình ảnh gân nhị đầu tại hố liên mấu động hoặc phía trong hố liên mấu động. Có thể thấy hình ảnh tụ máu trong cơ mặt trước cánh tay. Nếu đứt gân trên gai thì thấy gân mất tính liên tục, co rút hai đầu gân đứt, có dịch ở vị trí đứt.

• Cứng khớp vai

Xquang: cho thấy khoang khớp bị thu hẹp (chỉ 5-10ml); giảm cản quang khớp, các túi cùng màng hoạt dịch biến mất.

Cần chẩn đoán phân biệt viêm quanh khớp vai với các bệnh khác như:

• Đau vai do các nguyên nhân: đau thắt ngực, đau rễ cột sống cổ, tổn thương đỉnh phổi ...
• Bệnh lý xương: Hoại tử vô mạch đầu trên xương cánh tay.
• Bệnh lý khớp: Viêm khớp nhiễm trùng, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp do lao, viêm do tinh thể như gút hoặc calci hóa sụn khớp, viêm cột sống dính khớp...