Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Ngọc Thuý Hằng - Bác sĩ Hồi sức - Cấp cứu, Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Sốc giảm thể tích là tình trạng giảm thể tích tuần hoàn trong lòng mạch dẫn đến suy chức năng tuần hoàn mà khi đó có sự giảm tưới máu mô hệ thống và hoặc phân bố dòng máu không cân đối dẫn đến việc cung cấp oxy và dưỡng chất cho mô không đủ, hậu quả làm giảm oxy tế bào toàn bộ. Tình trạng giảm tưới máu mô xảy ra trước cả khi có biểu hiện huyết áp tụt.
1. Các nguyên nhân gây sốc giảm thể tích
Mất máu:
- Do chấn thương: vết thương hở, gãy xương, xuất huyết nội do vỡ tạng đặc, vết thương mạch máu,...
- Không do chấn thương: Xuất huyết tiêu hóa, thai ngoài tử cung vỡ, vỡ phình bóc tách động mạch chủ,...
Mất dịch: phỏng, ăn uống kém, nôn ói, tiêu chảy, mất dịch vào khoang thứ ba (phù thũng, báng bụng – xơ gan), đa niệu do tăng áp lực thẩm thấu, do thuốc,...
2. Hậu quả sốc giảm thể tích
Sốc giảm thể tích khi không được xử trí kịp thời và đầy đủ gây tình trạng giảm tưới máu mô tiến triển, dẫn tới việc giảm oxy mô, dẫn đến các rối loạn chuyển hóa trong mô, kích hoạt phản ứng viêm và hậu quả gây nên suy chức năng đa tạng không hồi phục và kết cục tử vong.
2.1 Nguyên tắc điều trị
- Đánh giá dịch thiếu hụt, hồi sức dịch.
- Tìm và điều trị nguyên nhân.
- Xác định, điều chỉnh các rối loạn acid-bazo và rối loạn điện giải đi kèm.
Có 3 loại dịch được sử dụng trong điều trị sốc giảm thể tích. Sự lựa chọn loại dịch thay thế nào phụ thuộc vào loại dịch đã mất (dựa vào nguyên nhân gây bệnh):
- Dịch tinh thể: NaCl 0.9%, Ringerlactaat, . . .
- Dung dịch keo: albumin, dextran, gelatin, . . .
- Máu và các chế phẩm từ máu: hồng cầu lắng, huyết tương tươi đông lạnh, . . . .
2.2 Theo dõi đáp ứng dịch
Việc theo dõi đáp ứng dịch là rất cần thiết để phòng ngừa diễn tiến sốc không hồi phục cũng như tình trạng quá tải dịch. Các thông số lâm sàng được sử dụng: mạch, huyết áp, sức căng da niêm, thể tích nước tiểu, tình trạng tri giác, . . . Theo dõi các giá trị cận lâm sàng sau 6 giờ gồm sinh hóa, lactat, . . .
Diễn tiến:
- Người bệnh đáp ứng điều trị: khi tình trạng người bệnh ổn định, duy trì dịch với tốc độ truyền giảm hơn so với giai đoạn hồi sức, cân nhắc ngừng truyền dịch khi đã bù hoàn đủ thể tích dịch khiếm khuyết cũng như kiểm soát nguyên nhân gây bệnh.
- Người bệnh không đáp ứng hồi sức dịch ban đầu: bổ sung cận lâm sàng, tìm các nguyên nhân gây sốc khác, cân nhắc đổi dịch truyền tinh thể sang dung dịch keo, cân nhắc bổ sung thuốc vận mạch ( norepinephrin) đối với các trường hợp sốc kháng trị, . . . .
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
Bài viết tham khảo nguồn: Core knowlege in critical care medicine; Treatment of severe hypovolemia or hypovolemic shock in adults/ Uptodate 2020.
