Ung thư tế bào vảy là loại ung thư da phổ biến thứ hai. Nó thường được tìm thấy trên những vùng cơ thể bị tổn thương bởi tia UV từ mặt trời hoặc giường tắm nắng. Vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng bao gồm đầu, cổ, ngực, lưng trên, tai, môi, cánh tay, chân và bàn tay.
1. Ung thư tế bào vảy là gì?
Ung thư tế bào vảy (SCC) hay còn được gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy, là một loại ung thư da bắt đầu từ các tế bào vảy.
Tế bào vảy là những tế bào mỏng, phẳng là một thành phần của lớp biểu bì, hoặc lớp ngoài cùng của da. Các bộ phận khác của cơ thể bao cũng có tế bào vảy và cũng có thể trở thành ung thư bao gồm phổi, màng nhầy và đường tiết niệu.
Theo Tổ chức Ung thư Da, ung thư tế bào vảy ở da (SCC của da) là dạng ung thư da phổ biến thứ hai. Có đến khoảng 700.000 người ở Mỹ được chẩn đoán mắc loại ung thư da này mỗi năm.
Những người bị ung thư tế bào vảy thường phát triển các mảng có vảy, màu đỏ, vết loét hở hoặc mụn cóc trên da của họ. Những khối u bất thường này có thể phát triển ở bất cứ đâu, nhưng chúng thường được tìm thấy nhiều nhất ở những khu vực tiếp xúc nhiều nhất với bức xạ tia cực tím (UV), từ ánh sáng mặt trời hoặc từ giường hay đèn tắm nắng. Vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng bao gồm đầu, cổ, ngực, lưng trên, tai, môi, cánh tay, chân và bàn tay.
Căn bệnh ung thư này thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng nó có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị. Nếu không được điều trị kịp thời, các khối u tế bào vảy có thể tăng kích thước và lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể, gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
Ung thư tế bào vảy ở da là một loại ung thư da phát triển khá chậm. Không giống như các loại ung thư da khác, nó có thể lây lan đến các mô, xương và các hạch bạch huyết gần đó, nơi mà nó có thể trở nên khó điều trị. Khi phát hiện sớm, rất dễ điều trị.
2. Các loại ung thư da khác nhau
Da của bạn có nhiều lớp và lớp bảo vệ bên ngoài là lớp biểu bì. Biểu bì được tạo thành bởi các tế bào vảy, tế bào đáy và tế bào hắc tố. Các tế bào này liên tục bong ra để nhường chỗ cho các tế bào da mới.
Tuy nhiên, khi có một số thay đổi di truyền nhất định xảy ra trong ADN của bất kỳ tế bào nào trong số này, ung thư da có thể xảy ra. Các loại ung thư da chính là ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tế bào đáy và u hắc tố ác tính.
2. 1. Ung thư tế bào vảy
Tế bào vảy là những tế bào nằm gần bề mặt da nhất và chức năng chính của chúng là lót da. Ung thư tế bào vảy thường phát triển trên những vùng cơ thể thường xuyên tiếp xúc với bức xạ UV, chẳng hạn như mặt, tay và tai. Ung thư tế bào vảy cũng có thể xảy ra ở các vùng khác trên cơ thể như phổi, đường tiết niệu.
2. 2. Ung thư tế bào đáy
Các tế bào đáy nằm bên dưới các tế bào vảy và chúng liên tục phân chia để hình thành các tế bào mới. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, thì bệnh ung thư tế bào đáy là loại ung thư phổ biến nhất.
Giống như ung thư tế bào vảy, ung thư tế bào đáy phát triển trên các khu vực tiếp xúc với tia UV, đặc biệt là mặt và cổ. Loại ung thư này có xu hướng phát triển chậm và hiếm khi lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
Tuy nhiên, nếu tình trạng ung thư tế bào đáy không được điều trị, cuối cùng nó có thể di căn đến xương và các mô khác.
2. 3. U hắc tố ác tính
Tế bào hắc tố nằm cùng với tế bào đáy ở phần sâu nhất của biểu bì. Các tế bào hắc tố sản xuất melanin, sắc tố mang lại màu sắc cho da. Khi ung thư phát triển trong các tế bào hắc tố, sẽ được gọi là u hắc tố ác tính.
U hắc tố ác tính ít phổ biến hơn ung thư tế bào vảy và ung thư tế bào đáy, nhưng nó có nhiều khả năng phát triển và lây lan hơn khi không được điều trị.
3. Các triệu chứng của ung thư tế bào vảy là gì?
Ung thư tế bào vảy thường xảy ra ở những vùng da tiếp xúc với bức xạ UV, chẳng hạn như mặt, tai và tay. Tuy nhiên, nó cũng có thể xuất hiện ở miệng, ở vùng hậu môn và bộ phận sinh dục.
Trong giai đoạn đầu, ung thư tế bào vảy thường biểu hiện dưới dạng một mảng da có vảy và hơi đỏ. Khi tiến triển, căn bệnh này có thể biến thành một vết sưng tấy và tiếp tục phát triển. Sự phát triển của các tế bào ung thư cũng có thể đóng vảy hoặc chảy máu.
Ở miệng, ung thư biểu mô tế bào vảy sẽ xuất hiện vết loét ở miệng hoặc một mảng trắng.
Bạn cũng có thể sẽ nhận thấy sự phát triển mới trên một vết sẹo, nốt ruồi hoặc vết bớt đã có từ trước đó. Bất kỳ một tổn thương hoặc vết loét nào không lành cũng có thể là dấu hiệu của căn bệnh này.
Hãy đến gặp bác sĩ da liễu của bạn ngay lập tức nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào. Được chẩn đoán và điều trị sớm là điều rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng xảy ra. Các triệu chứng đó bao gồm:
- Nốt đỏ cứng.
- Vết loét phẳng có vảy.
- Vết loét mới xuất hiện hoặc nổi lên trên sẹo hoặc vết loét cũ.
- Một mảng sần sùi và có vảy nằm ở trên môi có thể phát triển thành vết loét hở.
- Vết loét đỏ hoặc mảng sần sùi bên trong miệng của bạn.
- Một mảng đỏ, nổi lên hoặc vết loét giống như mụn cóc trên hoặc trong hậu môn.
4. Nguyên nhân nào gây ra ung thư tế bào vảy?
Ung thư da nói chung và ung thư tế bào vảy nói riêng là do đột biến xảy ra trong DNA của tế bào da. Những đột biến này sẽ khiến cho các tế bào bất thường nhân lên ngoài tầm kiểm soát.
Tia bức xạ UV là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đột biến ADN dẫn đến ung thư da. Tia UV được tìm thấy trong ánh sáng mặt trời cũng như trong đèn và giường tắm nắng.
Mặc dù việc thường xuyên phải tiếp xúc với bức xạ tia cực tím làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư da, nhưng loại ung thư này cũng có thể phát triển ở những người không có nhiều thời gian ở dưới ánh nắng mặt trời hoặc trên giường tắm nắng.
Đó là những người có yếu tố di truyền với bệnh ung thư da hoặc họ có thể bị suy giảm hệ thống miễn dịch làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư da. Những người đã từng được điều trị bức xạ cũng có nguy cơ ung thư da cao hơn.
Ngoài các nguyên nhân kể trên, còn có các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc ung thư tế bào vảy. Các yếu tố nguy cơ đó bao gồm:
- Nước da trắng: Bất kỳ ai, bất kể màu da nào, đều có thể bị ung thư biểu mô tế bào vảy của da. Tuy nhiên, việc có ít sắc tố (melanin) trong da của bạn sẽ làm giảm khả năng bảo vệ khỏi bức xạ UV gây hại hơn .
Nếu bạn có làn da trắng, mái tóc vàng hoặc đỏ và đôi mắt sáng màu và bạn dễ bị tàn nhang hoặc cháy nắng, bạn có nhiều khả năng bị ung thư da, bao gồm cả ung thư biểu mô tế bào vảy, hơn là một người có làn da sẫm màu. - Tiếp xúc với ánh nắng quá nhiều: Tiếp xúc với tia UV từ mặt trời làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy của da. Dành nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời, đặc biệt nếu bạn không che chắn da bằng quần áo hoặc kem chống nắng, sẽ làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy của da nhiều hơn.
- Sử dụng giường tắm nắng: Những người sử dụng giường tắm nắng trong nhà có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy trên da cao hơn.
- Tiền sử cháy nắng: Từng bị một hoặc nhiều vết cháy nắng phồng rộp khi còn nhỏ hoặc thiếu niên sẽ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào vảy của da khi trưởng thành. Bị cháy nắng ở độ tuổi trưởng thành cũng là một yếu tố nguy cơ.
- Tiền sử cá nhân về tổn thương da tiền ung thư: Có một tổn thương da tiền ung thư, chẳng hạn như dày sừng actinic hoặc bệnh Bowen, làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy của da.
- Tiền sử cá nhân mắc bệnh ung thư da: Nếu bạn đã bị ung thư biểu mô tế bào vảy của da một lần, bạn có nhiều khả năng phát triển lại bệnh.
- Hệ thống miễn dịch suy giảm: Những người có hệ thống miễn dịch suy giảm có nguy cơ ung thư da cao hơn. Bao gồm những người bị bệnh bạch cầu hoặc bị ung thư hạch và những người đang dùng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, như những người đã trải qua cấy ghép nội tạng.
- Rối loạn di truyền hiếm gặp: Những người mắc bệnh xeroderma pigmentosum, cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, có nguy cơ phát triển ung thư da cao hơn rất nhiều.
- Người có tiền sử tiếp xúc với hóa chất: Như thạch tín.
5. Các biến chứng của ung thư tế bào vảy
Ung thư biểu mô tế bào vảy của da không được điều trị có thể phá hủy mô lành gần đó, lây lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác và tình trạng này có thể gây tử vong, mặc dù điều này không phổ biến.
Nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy của da gây biến chứng nguy hiểm tới tính mạng có thể tăng lên trong các trường hợp ung thư:
- Đặc biệt lớn hoặc sâu
- Ung thư có liên quan đến màng nhầy như ở môi.
- Bệnh xảy ra ở người có hệ miễn dịch suy giảm như người đang dùng thuốc chống thải ghép sau khi cấy ghép nội tạng hoặc người bị bệnh bạch cầu mãn tính.
6. Ung thư tế bào vảy được chẩn đoán như thế nào?
Trước tiên, bác sĩ của bạn sẽ khám sức khỏe và kiểm tra bất kỳ khu vực bất thường nào để tìm các dấu hiệu của ung thư tế bào vảy. Bác sĩ cũng sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh của bạn. Nếu nghi ngờ ung thư tế bào vảy, bác sĩ có thể quyết định làm sinh thiết để xác định chẩn đoán.
Sinh thiết thường bao gồm việc lấy một phần rất nhỏ của vùng da bị ảnh hưởng. Mẫu da sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần phải loại bỏ một phần da lớn hơn hoặc toàn bộ phần da phát triển bất thường để xét nghiệm.
7. Điều trị ung thư tế bào vảy như thế nào?
Việc điều trị ung thư tế bào vảy dựa trên các yếu tố sau đây:
- Mức độ nghiêm trọng của tình trạng ung thư bạn đang mắc phải.
- Tuổi của bạn
- Sức khỏe tổng thể của bạn
- Vị trí của ung thư
Nếu ung thư tế bào vảy được phát hiện sớm, tình trạng này thường có thể được điều trị thành công. Nó sẽ trở nên khó chữa hơn khi nó đã lan rộng. Nhiều phương pháp khác nhau có thể được sử dụng để điều trị tình trạng này, bao gồm:
- Phẫu thuật Mohs: Trong phẫu thuật Mohs, bác sĩ sử dụng dao mổ để loại bỏ phần da bất thường và một số mô xung quanh. Mẫu được kiểm tra ngay lập tức bằng cách quan sát dưới kính hiển vi. Nếu có bất kỳ tế bào ung thư nào trong mẫu, quá trình điều trị này được lặp lại cho đến khi không tìm thấy tế bào ung thư nào.
- Phẫu thuật đặc biệt: Trong quá trình phẫu thuật ngoại khoa, bác sĩ sẽ loại bỏ các tế bào ung thư cũng như một lớp mỏng da lành ở khu vực xung quanh. Sau đó bác sĩ sẽ khâu vùng phẫu thuật lại. Sau đó, mẫu da sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để đảm bảo toàn bộ khu vực ung thư đã được loại bỏ.
- Phẫu thuật điện: Còn được gọi là nạo và cắt điện cực, phẫu thuật điện bao gồm việc nạo bỏ khối ung thư và đốt da để tiêu diệt tế bào ung thư. Quá trình phẫu thuật này thường được thực hiện nhiều lần để đảm bảo điều trị triệt để và loại bỏ hoàn toàn ung thư.
- Phẫu thuật lạnh: Trong quá trình phẫu thuật lạnh, bác sĩ sử dụng nitơ lỏng để đông lạnh và tiêu diệt các mô ung thư. Giống như phẫu thuật điện, phương pháp này cần được lặp lại nhiều lần để đảm bảo rằng tất cả các mô ung thư đã được loại bỏ.
- Điều trị bằng bức xạ: Với bức xạ, tia X năng lượng cao được sử dụng để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp điều trị này được thực hiện bên ngoài bằng một máy nhằm hướng các tia vào vùng bị ảnh hưởng. Điều trị bằng bức xạ thường được thực hiện nhiều lần một tuần và tiến hành trong vài tuần.
Một số bác sĩ cũng có thể sử dụng liệu pháp quang động, phẫu thuật laser và thuốc bôi ngoài da để điều trị căn bệnh này. Tuy nhiên, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã không phê duyệt các phương pháp này để điều trị SCC:
- Liệu pháp quang động: Còn được gọi là PDT, điều này liên quan đến việc đưa một chất nhạy cảm ánh sáng vào các khu vực ung thư. Sau khoảng thời gian từ 1 đến 3 giờ hoặc lâu hơn, các khu vực đã được bôi thuốc được tiếp xúc với ánh sáng mạnh trong vài phút. Điều này kích hoạt loại thuốc đã được bôi và tiêu diệt các tế bào bất thường.
- Phẫu thuật bằng tia laze: Tia laser sẽ loại bỏ những vùng da bất thường.
- Thuốc bôi ngoài da: Các loại thuốc, chẳng hạn như 5-fluorouracil và imiquimod, được bôi ngoài da để điều trị các bệnh ung thư da khác cũng có thể giúp điều trị ung thư tế bào vảy.
Một khi ung thư biểu mô tế bào vảy đã được điều trị, điều quan trọng là phải tham gia tất cả các lần tái khám với bác sĩ của bạn. Căn bệnh này có thể quay trở lại, và điều quan trọng là phải theo dõi làn da của bạn để tìm bất kỳ khu vực tiền ung thư hoặc ung thư nào.
8. Triển vọng đối với những người bị ung thư tế bào vảy là gì?
Việc phát hiện sớm bệnh ung thư tế bào vảy là chìa khóa để điều trị thành công. Nếu không được điều trị trong giai đoạn đầu, ung thư tế bào vảy có thể lây lan sang các khu vực khác của cơ thể, bao gồm các hạch bạch huyết và các cơ quan. Một khi điều này xảy ra, tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng của bạn.
Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu do một số tình trạng chẳng hạn như HIV, AIDS hoặc bệnh bạch cầu, có nhiều nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào vảy nghiêm trọng hơn.
9. Phòng ngừa ung thư tế bào vảy bằng cách nào?
Hầu hết các ung thư biểu mô tế bào vảy của da có thể được ngăn ngừa. Bạn cần thực hiện các việc sau để giảm nguy cơ mắc phải căn bệnh ung thư này:
- Tránh nắng vào giữa ngày: Đối với một số vùng, tia nắng mặt trời mạnh nhất trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều. Lên lịch cho các hoạt động ngoài trời vào các thời điểm khác trong ngày, ngay cả trong mùa đông hoặc khi trời có nhiều mây.
- Thoa kem chống nắng thường xuyên: Sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF ít nhất là 30 thường xuyên, ngay cả trong những ngày nhiều mây. Bôi kem chống lại sau mỗi hai giờ, hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đang đi bơi hoặc đổ mồ hôi.
- Mặc quần áo chống nắng: Che phủ làn da của bạn bằng quần áo tối màu, dệt chặt chẽ che cánh tay và chân của bạn và đội mũ rộng vành, giúp bảo vệ nhiều hơn mũ lưỡi chai hoặc kính che mặt. Đừng quên kính râm, bạn hãy tìm những loại ngăn chặn cả hai loại bức xạ UV - tia UVA và UVB.
- Tránh giường tắm nắng: Giường tắm nắng phát ra tia UV và có thể làm tăng nguy cơ ung thư da.
- Kiểm tra da của bạn thường xuyên và báo cáo những thay đổi cho bác sĩ của bạn: Kiểm tra làn da của bạn thường xuyên để phát hiện những tổn thương mới và những thay đổi của nốt ruồi, tàn nhang, vết sưng và vết bớt hiện có. Hãy sử dụng gương để kiểm tra mặt, cổ, tai và da đầu của bạn.
Đồng thời, bạn cũng cần kiểm tra vùng ngực, thân mình cũng như phần trên và mặt dưới của cánh tay, bàn tay của bạn. Kiểm tra cả mặt trước và mặt sau của chân và bàn chân của bạn, bao gồm cả lòng bàn chân và khoảng trống giữa các ngón chân. Ngoài ra, bạn cũng cần kiểm tra vùng sinh dục và giữa hai mông.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
