Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Thị Hoàng Hà – Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng
Xét nghiệm lipase giúp chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến tuyến tụy chính xác và nhanh chóng. Một số trường hợp, xét nghiệm lipase cũng được sử dụng trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý như xơ nang, bệnh Crohn và bệnh celiac.
1. Enzyme Lipase là gì?
Lipase là một enzyme do tụy sản xuất và ở người, enzyme này chỉ được sản xuất duy nhất ở tụy. Enzym này giúp chuyển đổi mỡ và triglyceride thành các acid béo và glycerol. Nó được vận chuyển thông qua các ống tụy vào tá tràng rồi phá vỡ chất béo trung tính trong thức ăn thành các acid béo.
Bình thường, tuyến tụy chỉ sản xuất một lượng Lipase đủ để tiêu hóa thức ăn, do đó Lipase hiện diện trong máu với nồng độ thấp. Khi người bệnh mắc các bệnh lý tuyến tụy như viêm tụy, tổn thương tế bào trong tuyến tụy, sỏi chặn ống tụy hoặc một khối u tuyến tụy thì số lượng enzyme Lipase được vận chuyển vào trong máu tăng lên khiến cho nồng độ lipase trong máu tăng theo.
2. Xét nghiệm Lipase – mục đích và ý nghĩa
Xét nghiệm Lipase dùng để đo hoạt độ enzyme Lipase có trong máu và được sử dụng nhiều nhất để chẩn đoán bệnh lý về tuyến tụy.
Trong bệnh lý hay gặp nhất về tuyến tụy là viêm tụy cấp (với các triệu chứng lâm sàng như đau bụng đột ngột, liên tục, dữ dội, lan ra hai bên mạng sườn và xiên ra sau lưng, nôn và buồn nôn, sốt, chướng bụng...), nồng độ Lipase sẽ tăng lên trong máu trong vòng 24h-36h sau khi bắt đầu bị viêm tụy cấp (tức là sau khi hoạt độ amylase máu tăng lên). Lipase vẫn tiếp tục tăng cao đến ngày thứ 14 (tức là lâu hơn so với tình trạng tăng amylase máu). Hoạt độ Lipase trong máu trung bình sẽ tăng từ 5-10 lần so với giá trị bình thường.
Trong chẩn đoán viêm tụy cấp, bác sĩ lâm sàng sẽ chỉ định song song cả xét nghiệm Amylase và Lipase, thường nồng độ enzym Lipase sẽ tăng song song cùng với nồng độ Amylase, nhưng nồng độ Lipase lại trở về bình thường muộn hơn so với Amylase nên xét nghiệm Lipase có giá trị trong chẩn đoán viêm tụy giai đoạn muộn. Do đó Lipase là xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu cao so với xét nghiệm đo hoạt độ Amylase trong bệnh lý viêm tụy cấp.
Xét nghiệm còn được sử dụng để theo dõi điều trị viêm tụy cấp, giúp bác sĩ điều trị đưa ra những can thiệp kịp thời.
Ngoài ra, đo hoạt độ Lipase là một xét nghiệm hữu ích để phân biệt tình trạng đau bụng do viêm tụy cấp với các tình trạng đau bụng do các nguyên nhân khác. Xét nghiệm hoạt độ lipase sẽ nhanh chóng xác định được nguồn gốc cơn đau bụng là do tụy hay ngoài tụy.
Đôi khi xét nghiệm Lipase cũng được sử dụng để đánh giá các bệnh lý khác ví dụ như:
- Chẩn đoán viêm túi mật cấp, tắc mật
- Nhiễm toan ceton do đái tháo đường
- Chẩn đoán tắc ruột, nhồi máu ruột
- Thủng do loét dạ dày – tá tràng
- Các bệnh lý gan mãn tính, tổn thương gan do rượu
- Viêm phúc mạc
- Suy thận
- Chẩn đoán bệnh xơ nang
- Chẩn đoán bệnh Celiac, bệnh Crohn
3. Giá trị bình thường của xét nghiệm Lipase
Giá trị bình thường của enzyme Lipase trong máu người lớn: < 60U/L , trẻ nhỏ <40 U/L. Những yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm Lipase như:
- Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu;
- Hoạt độ lipase máu tăng khi có sự can thiệp của một số loại thuốc: Viên uống ngừa thai, thuốc ức chế men chuyển angiotensin, corticosteroid, ethanol, bethanecol, thuốc chống virus, paracetamol, các chất như morphine, codeine, indomethacin..
- Hoạt độ lipase máu có thể giảm lâm thời khi có sự can thiệp của Ion canxi hoặc giảm vĩnh viễn khi có tổn thương vĩnh viễn các tế bào sản xuất Lipase trong tụy (như trong bệnh lý xơ nang).
4. Cách thực hiện xét nghiệm lipase
Xét nghiệm lipase được thực hiện trên mẫu huyết thanh (ống không chống đông) hoặc huyết tương (ống chống đông Heparin).
Người bệnh tiến hành xét nghiệm lipase sẽ được yêu cầu ngừng ăn hoặc uống bất cứ thứ gì (trừ nước lọc) từ 8 đến 12 giờ trước khi lấy máu. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh cung cấp các thuốc và các thực phẩm chức năng người bệnh đang sử dụng và đề nghị ngừng sử dụng một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Điều dưỡng sẽ lấy 2ml máu tĩnh mạch vào buổi sáng và kết quả sẽ được trả cho người bệnh sau một giờ đồng hồ.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những địa chỉ khám chữa bệnh uy tín, chất lượng hiện nay với chất lượng chuyên môn đảm bảo cùng với đội ngũ y bác sĩ , hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm. Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, xét nghiệm lipase được chạy trên máy xét nghiệm Cobas của hãng Roche hoặc hệ thống máy của Beckman Coulter.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
XEM THÊM:
