Rối loạn nhân cách là tình trạng sức khỏe tinh thần bị suy giảm làm ảnh hưởng đến các mối quan hệ và cuộc sống hàng ngày của bạn. Các hình thái rối loạn nhân cách khác nhau trong biểu hiện của chúng nhưng nguyên nhân chủ yếu đều do yếu tố di truyền và tác động từ bên ngoài. Bệnh được chẩn đoán chủ yếu dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Để điều trị được bệnh này cần phải kết hợp giữa uống thuốc và điều trị tâm lý xã hội.
1. Rối loạn nhân cách là gì?
Rối loạn nhân cách là những thay đổi về suy nghĩ, cảm nhận, hành động của bản thân làm ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ. Đôi khi người bệnh sẽ gặp khó khăn với sự thay đổi. Một số trường hợp rối loạn nhân cách có những hành động hoặc lời nói khiến người khác cảm thấy kỳ quặc hoặc khó chịu, từ đó dẫn đến việc kết nối trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, không phải lúc nào bạn cũng nhận ra được sự thay đổi trong cơ thể.
2. Các hình thái của rối loạn nhân cách
2.1. Rối loạn nhân cách hoang tưởng
Nếu bạn là người mắc rối loạn nhân cách hoang tưởng, bạn sẽ luôn có suy nghĩ mọi người đang cố gắng lợi dụng mình, ngay cả khi không có lý do nào cho việc đó. Bạn có thể trở nên tức giận khi ai đó đặt câu hỏi cho mình hoặc không chia sẻ với mọi người về bản thân của mình do bạn luôn nghĩ rằng bằng cách nào đó mọi người có thể dùng chúng để chống lại mình. Tất cả những điều này có thể khiến người bệnh khó tin tưởng người khác và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh.
2.2. Rối loạn Nhân cách Schizoid
Tình trạng này có thể khiến bạn khó thể hiện cảm xúc của mình. Bạn có thể biểu hiện rất ít hoặc không phản ứng nếu ai đó la mắng bạn hoặc có những lời khen ngợi. Bạn có thể khó đạt được cực khoái và ít hứng thú với các mối quan hệ tình dục. Người khác có thể nghĩ rằng bạn thiếu mục tiêu hoặc tham vọng.
Xem ngay: Các biện pháp điều trị rối loạn nhân cách
2.3. Rối loạn nhân cách phụ thuộc
Bạn có thể quá bám víu bởi vì bạn ghét phải xa những người bạn thân nhất. Bạn không có nhiều tự tin và không háo hức thử những điều mới. Ngay cả những quyết định hàng ngày cũng có thể khó khăn vì trước tiên bạn cảm thấy mình cần được người khác chấp thuận. Và bạn có thể chịu đựng sự lạm dụng từ ai đó chỉ để giữ họ ở bên.
2.4. Rối loạn nhân cách chống xã hội
Bạn có thể cố gắng làm người khác tức giận, lừa họ hoặc đối xử tệ bạc với họ để đạt được điều bạn muốn. Bạn có thể không quan tâm điều gì đúng hay sai. Bạn có thể nói dối và làm những điều liều lĩnh, bạo lực và thậm chí là bất hợp pháp. Bạn không hề cảm thấy tồi tệ khi làm tổn thương người khác. Bạn có thể lạm dụng ma túy và rượu cũng có thể là vấn đề. Những người có tình trạng này thường gặp khó khăn trong việc giữ một công việc hoặc chăm sóc gia đình của họ.
2.5. Rối loạn nhân cách thể bất định
Bạn có thể có cảm giác tức giận, buồn bã hoặc lo lắng đột ngột thay đổi. Bạn có thể điên cuồng cố gắng kết nối với ai đó nếu bạn nghĩ rằng họ muốn tách khỏi bạn. Sau đó, xoay chuyển giữa các thái cực. Bạn có thể trở thành một con người hoàn hảo vào một ngày nào đó và tồi tệ vào ngày tiếp theo. Điều này làm cho các mối quan hệ căng thẳng, rạn nứt. Bạn có thể có những hành động bốc đồn, ví dụ như: Lạm dụng ma túy, lái xe liều lĩnh hoặc quan hệ tình dục mạo hiểm,.. Những điều này xảy ra nếu bạn không có ý thức rõ ràng về con người của mình.
2.6. Rối loạn nhân cách lịch sử
Mong muốn được chú ý của bạn mạnh mẽ hơn mọi cảm giác khác. Bạn sử dụng tất cả các biện pháp để được trở thành tâm điểm của sự chú ý và có vẻ không quan tâm đến người khác. Bạn có thể quá quan tâm đến việc mình trông như thế nào và ăn mặc gợi cảm để thu hút mọi người ngay cả khi nó không phù hợp. Bạn có thể hành động như đang ở trên sân khấu, với cảm xúc và lời nói thay đổi rất nhanh.
2.7. Rối loạn nhân cách tự ái
Bạn muốn làm cho mình trông thật đẹp, ngay cả khi bạn phải làm tổn thương hoặc phớt lờ người khác để làm điều đó. Bạn có thể khoe khoang rất nhiều hoặc giả vờ là một người khác. Ngoài ra, bạn có thể ngăn cản những người muốn có tiếng nói của họ, đặc biệt nếu bạn cho rằng mình quan trọng hơn. Bạn có thể tức giận khi không được đối xử theo cách bạn muốn. Bên trong, bạn là người không an toàn, nhạy cảm và có thể bị đả kích nếu bị chỉ trích. Bạn sẽ trở nên thất thường và chán nản nếu ai đó khiến bạn cảm thấy mình kém hoàn hảo.
2.8. Rối loạn nhân cách tránh né
Không ai muốn trông mình ngốc nghếch, nhưng với tình trạng này, bạn thà ở một mình còn hơn chấp nhận rủi ro dù là nhỏ nhất, ví dụ như ai đó sẽ từ chối bạn hoặc khiến bạn trông xấu trước mặt người khác. Bạn có thể làm cho vấn đề lớn hơn mức cần thiết, khó thử những điều mới và thấy bản thân không hấp dẫn. Điều này có thể khiến bạn ngại kết nối với những người khác và rất khó chịu trong các nhóm đông người.
2.9. Rối loạn nhân cách dạng ám ảnh cưỡng chế
Mong muốn kiểm soát mọi người, nhiệm vụ hoặc tình huống là cốt lõi của chứng rối loạn này. Sự chú ý của bạn đến các quy tắc, chi tiết và thứ tự có thể cực kỳ nghiêm trọng. Bạn có thể cảm thấy khó thư giãn hoặc giống như bạn phải tự làm mọi thứ. Bạn có thể đánh giá người khác một cách khắc nghiệt.
Đây không giống như chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, trong đó một kiểu suy nghĩ phi lý có thể khiến bạn làm đi làm lại một việc gì đó, chẳng hạn như rửa tay quá nhiều để tránh vi trùng.
3. Biện pháp điều trị rối loạn nhân cách
Nguyên tắc điều trị chung cho bệnh nhân rối loạn nhân cách, bao gồm:
- Giảm bớt khó chịu chủ quan
- Điều chỉnh các mặt nhân cách có vấn đề
- Làm cho bệnh nhân hiểu ra vấn đề chính nằm ở bên trong họ
- Giảm thiểu các hành vi không thích nghi hoặc không thích hợp về mặt xã hội
- Điều chỉnh các mặt tính nhân cách có vấn đề
Phương pháp điều trị: Phương pháp được sử dụng phổ biến cho người bị rối loạn nhân cách là liệu pháp tâm lý. Nếu người bệnh tự tìm đến điều trị và có mục tiêu thay đổi thì điều trị tâm lý cá nhân hay nhóm đều có tác dụng hiệu quả.
Thông thường không có thuốc nào có tác dụng đặc trị các chứng rối loạn nhân cách. Tuy nhiên có thể sử dụng một số loại thuốc điều trị các triệu chứng cụ thể như trầm cảm, lo âu,... Bác sĩ có thể kê đơn ngoài cho bạn bằng các loại thuốc sau:
- Thuốc chống trầm cảm
- Thuốc chống loạn thần
- Thuốc chống lo âu (trừ những người bị rối loạn nhân cách nhất định)
- Bộ ổn định tâm trạng
Rối loạn nhân cách là người có tính cách cứng nhắc khó thích nghi được với cuộc sống bên ngoài. Chúng khiến cho người bệnh rơi vào tình trạng đau khổ dẫn đến suy giảm hiệu suất làm việc và khả năng tương tác với mọi người. Nên để người bệnh sử dụng các liệu pháp điều trị tâm lý càng sớm càng tốt.
Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
