Ngày nay tình trạng thừa cân béo phì ngày một gia tăng do chế độ ăn uống và lười vận động. Thừa cân là một trong những yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh lý như tim mạch, huyết áp, đái tháo đường tuýp 2 và đặc biệt người ta nhận thấy thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Trong đó, tỷ lệ ung thư đại tràng ở những người thừa cân cũng cao hơn so với người có mức cân nặng bình thường.
1. Thế nào là thừa cân, béo phì?
Thừa cân, béo phì là tình trạng tích lũy mỡ thừa quá mức và không bình thường tại một vùng nào đó của cơ thể hay toàn bộ cơ thể. Điều này gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe.
Để tình toán chính xác mức độ thừa cân béo phì thì Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thường dùng chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index - BMI). BMI được tính bằng cách dùng cân nặng(kg) chia cho bình phương chiều cao(m).
- Thừa cần khi một người trưởng thành có chỉ số BMI trong khoảng 25 – 29,9.
- Béo phì khi chỉ số BMI > = 30.
Tình trạng thừa cân, béo phì có rất nhiều nguyên nhân gây ra như: Lối sống lười vận động; thói quen ăn uống sinh hoạt không khoa học; mắc một số bệnh lý rối loạn hormone như suy giáp, hội chứng cushing...; liên quan tới yếu tố di truyền...
Theo rất nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy tình trạng thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ cao gây ra nhiều bệnh lý bao gồm: Bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư,...
2. Thừa cân có làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng không?
Ung thư đại trực tràng là tình trạng tăng sinh một cách bất thường của các tế bào niêm mạc đại tràng hay trực tràng và các tế bào này có thể xâm lấn tới các cơ quan gần nó hay di căn sang các cơ quan xa. Thường thì ung thư đại trực tràng sẽ phát triển từ polyp đại trực tràng.
Cho đến nay người ta vẫn chưa tìm được rõ ràng nguyên nhân nào gây ra tình trạng ung thư đại trực tràng nhưng những yếu tố nguy cơ liên quan tới lối sống là quan trọng nhất. Trong đó mối liên hệ giữa chế độ ăn uống, cân nặng và vận động liên quan mật thiết nhất tới nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Thừa cân hay béo phì ngoài việc có thể làm tăng nguy cơ của nhiều bệnh lý nguy hiểm, thì nó chính là yếu tố nguy cơ gây bệnh ung thư đại trực tràng. Nghiên cứu nhận thấy khi bị thừa cân, béo phì thì nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng tăng lên 30% so với những người bình thường. Có thế tăng ở cả nam và nữ, đặc biệt là ở nam giới thì nguy cơ cao hơn.
Trên thực tế thì thừa cân béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng mà làm tăng nguy cơ hầu hết các loại ung thư phát triển trong cơ thể. Qua nhiều nghiên cứu người ta nhận thấy những cơ chế làm cho tình trạng thừa cân, béo phì làm gia tăng nguy cơ ung thư gồm:
- Quá trình viêm: Khi trong cơ thể có nhiều tế bào mỡ, các tế bào miễn dịch sẽ tăng tiết cytokine, từ đó thúc đẩy quá trình gây tình trạng viêm mạn tính, làm cho các tế bào trong cơ thể phân chia nhanh hơn. Khi tình trạng này xảy ra trong một thời gian dài có thể gây ra tổn thương DNA dẫn đến bệnh ung thư.
- Hormone tăng trưởng: Khi có quá nhiều chất béo trong cơ thể có thể dẫn đến tăng lượng insulin và các yếu tố tăng trưởng tương tự như insulin-1 (IGF-1). Mức độ insulin và IGF-1 tăng cao làm cho các tế bào phân chia nhanh hơn, thường xuyên hơn. Từ đó có thể thúc đẩy sự phát triển của bệnh ung thư đại tràng, ung thư thận, tuyến tiền liệt và ung thư nội mạc tử cung.
- Tăng lượng hormone giới tính: Mô mỡ trong cơ thể sẽ tạo ra lượng estrogen dư thừa. Estrogen do tế bào mỡ tạo ra có thể làm cho tế bào vú và nội mạc tử cung phân chia nhanh hơn. Từ đó làm tăng nguy cơ gây đột biến thành các tế bào ác tính và gây ung thư.
Trên đây là 3 cơ chế chính mà thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ ung thư.
3. Làm sao để duy trì cân nặng hợp lý?
Kiểm soát cân nặng, hạn chế mắc nhiều bệnh lý mạn tình và đặc biệt là một biện pháp phòng ngừa ung thư hiệu quả. Một số biện pháp có thể được áp dụng giúp kiểm soát cân nặng gồm:
- Thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và các loại ngũ cốc nguyên hạt; Hạn chế ăn nhiều thức ăn có nguồn gốc từ động vật; đồ ăn có nhiều năng lượng như đồ ăn nhanh; đồ ăn và đồ uống có nhiều đường; đồ chiên xào rán; không nên ăn tối quá muộn hay ăn đêm.
- Hạn chế uống rượu bia, thuốc lá, thuốc lào.
- Tăng cường vận động: Đây là biện pháp giúp cơ thể tiêu hao lượng calo dư thừa và giúp cơ thể dẻo dai hơn. Nên tập các môn thể thao như đi bộ, yoga, đạp xe...mỗi ngày ít nhất 30 phút.
Thừa cân là một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh ung thư đại trực tràng. Cho nên việc kiểm soát cân nặng là biện pháp phòng ngừa bệnh ung thư đại trực trạng hiệu quả. Ngoài ra, ở những người có nguy cơ cao như người trên 50 tuổi, gia đình có tiền sử mắc bệnh ung thư... thì nên tiến hành tầm soát ung thư để được phát hiện và điều trị sớm nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
