Thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay hay cổ tay là những bệnh lý về khớp rất hay gặp ở người cao tuổi. Tình trạng này gây đau, ảnh hưởng đến chức năng vận động và đời sống sinh hoạt hàng ngày. Ở Việt Nam, đây là vị trí thoái hoá khớp phổ biến thứ 4 và có tới 14% bệnh nhân mắc phải tình trạng này. tại nước ta. Vậy, điều trị thoái hoá khớp cổ tay, bàn tay, ngón tay như thế nào?
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Thanh Bình, chuyên ngành Phục hồi chức năng, tại Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Tổng quan về thoái hoá khớp bàn tay, ngón tay
Thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay là tình trạng mà các lớp sụn khớp ở những khu vực này bị mài mòn, viêm. Từ đó, sự thoái hoá sẽ gây ra tình trạng cứng khớp và khó vận động. Đôi lúc, các khớp bị ảnh hưởng cũng gây đau đớn nghiêm trọng. Theo thời gian, thoái hoá khớp cổ tay hay ngón tay sẽ khiến hai đầu xương va vào nhau, gây ra tình trạng biến dạng khớp.
Thoái hóa ở các khớp cổ tay, bàn tay và ngón tay thường xuất hiện ở người từ 60–65 tuổi. Tuy nhiên, các dấu hiệu thoái hóa có thể bắt đầu xuất hiện từ độ tuổi 55. Tỉ lệ mắc bệnh tăng dần theo tuổi tác, đặc biệt phổ biến ở người trên 60 tuổi và cao nhất trong độ tuổi từ 70 đến 79.
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ chính gây ra tình trạng này, nguyên do là vì lượng máu nuôi dưỡng khớp bị suy giảm và sụn khớp bị lão hóa, khiến khớp dễ bị tổn thương hơn. Tình trạng thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay và bàn tay chủ yếu xuất hiện ở nữ giới (75%).
Theo thống kê, số ca mắc ở phụ nữ gấp ba lần so với nam giới, chủ yếu do sự thay đổi hormone estrogen ở nữ, từ đó gây ảnh hưởng đến tế bào sụn khớp. Người béo phì cũng có nguy cơ cao mắc bệnh, với khoảng 1/3 bệnh nhân thoái hóa khớp tay có tình trạng béo phì.
2. Nguyên nhân gây thoái hoá khớp cổ tay, bàn tay, ngón tay
Có một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này gồm:
2.1 Tuổi tác
Khi càng lớn tuổi, các chức năng của cơ thể sẽ càng bị giảm dần do lão hoá, đặc biệt là ở nữ giới khi lão hoá đi kèm với tình trạng giảm hormone sinh dục.
Lượng máu nuôi dưỡng các khớp, đặc biệt là khớp bàn tay và ngón tay lúc này sẽ giảm đáng kể, từ đó làm cho sụn khớp bị thiếu dinh dưỡng. Quá trình này khiến sụn khớp ngày càng mất khả năng chịu đựng trước các tác động lên khớp, dẫn đến thoái hoá.
2.2 Tính chất công việc
Người sử dụng bàn tay thường xuyên trong công việc như phụ nữ làm nội trợ, có khả năng cao mắc phải thoái hóa khớp cổ tay, ngón tay và bàn tay. Bệnh cũng thường xuất hiện ở phía bàn tay và ngón tay được sử dụng nhiều.
Người thuận tay phải sẽ dễ bị thoái hóa khớp ở bàn tay phải, đặc biệt là các khớp ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa so với tay không thuận. Khi bị thoái hóa, các khớp tay thuận thường có biểu hiện nặng hơn và dễ bị biến dạng hơn. Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp cổ tay, bàn tay và ngón tay có tỉ lệ xuất hiện cao hơn so với các khớp khác trong cơ thể.
2.3 Thiếu canxi gây thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay
Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh rất dễ xảy ra tình trạng thiếu canxi. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay.
2.4 Các bệnh lý khác
Thoái hóa khớp cổ tay, ngón tay hay bàn tay cũng có thể xảy ra sau khi bị chấn thương, gãy xương, viêm khớp dạng thấp, bệnh gout hoặc do một số rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường. Ở người cao tuổi, một nguyên nhân khác dẫn đến thoái hóa khớp là do ít vận động hoặc lười tập thể dục.
3. Dấu hiệu thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay
Triệu chứng đầu tiên cần chú ý của tình trạng này là đau và cứng khớp. Cơn đau sẽ xuất hiện khi bệnh nhân vận động (còn được gọi là đau kiểu cơ học) và cơn đau sẽ thuyên giảm khi các khớp bàn tay, cổ tay hoặc ngón tay được nghỉ ngơi.
Mức độ cơn đau cũng không quá dữ dội mà chỉ âm ỉ ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, kéo dài khoảng 15-30 phút, đôi khi lâu hơn và tùy thuộc vào mức độ tổn thương khớp. Ngoài ra, khi đau, các khớp của bệnh nhân có thể sưng nhẹ.
Cứng khớp là triệu chứng rõ ràng và dễ nhận biết hơn của bệnh nhân bị thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay hay thoái hoá khớp cổ tay. Bệnh nhân cũng thường bị cứng khớp vào buổi sáng sớm hoặc sau khi ngủ trưa. Cứng khớp sẽ khiến bệnh nhân khó cử động hoặc cử động kém linh hoạt.
Dần dần, tình trạng này sẽ cản trở các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như cầm nắm đồ vật (dễ bị rơi) hoặc thao tác không chính xác trong quá trình vệ sinh cá nhân, giặt giũ hoặc tắm rửa. Có khoảng 50% bệnh nhân bị thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay gặp khó khăn khi chăm sóc bản thân, chải đầu, giặt giũ, mặc quần áo, làm việc nhà, ăn uống hay chăm sóc con cháu.
Ngoài tình trạng rối loạn động tác khi cầm nắm, các cơ ở bàn tay, ngón tay và cổ tay cũng dần teo lại và có thể bị biến dạng. Ở giai đoạn muộn, khoảng 1/3 bệnh nhân có ngón tay bị biến dạng do sự hình thành các chồi xương ở khớp ngón xa hoặc gần, từ đó ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ.
4. Chẩn đoán và điều trị
4.1 Chẩn đoán
Bác sĩ có thể tiến hành chẩn đoán lâm sàng nhằm xác định sơ bộ về tình trạng của người bệnh. Một số phương pháp chẩn đoán lâm sàng nhằm phát hiện thoái hoá khớp bàn tay, ngón tay có thể được kể đến như sau:
- Kiểm tra tiền sử bệnh lý: Nhằm xác định xem bệnh nhân có mắc các bệnh liên quan tới thoái hoá khớp hay không.
- Kiểm tra các vết sưng đỏ.
- Kiểm tra cảm giác: bác sĩ sẽ kiểm tra cảm giác sưng, đau hoặc nhức của người bệnh ở những khu vực bị ảnh hưởng.
- Kiểm tra các động tác làm tăng hoặc giảm triệu chứng cứng khớp, đau khớp.
- Kiểm tra hiệu ứng động cơ: Bao gồm kiểm tra độ bám, độ căng cứng, phạm vi chuyển động hay khả năng vận động của người bệnh.
Bên cạnh chẩn đoán lâm sàng, các bác sĩ có thể tiến hành thêm các xét nghiệm hình ảnh. Chụp X-quang để xác định thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay và bàn tay là một phương pháp phổ biến. Trên phim chụp X-quang, có 4 dấu hiệu chính có thể xác địnhh thoái hoá khớp gồm:
- Gai xương.
- Hẹp khe khớp.
- Đặc xương phần dưới sụn.
- Hốc xương.
Ngoài ra, bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm tốc độ lắng máu và kiểm tra yếu tố dạng thấp (RF). Bệnh nhân nếu nghi ngờ mình mắc thoái hóa khớp tay nên đi khám sớm để chẩn đoán và điều trị kịp thời, từ đó tránh các biến chứng về xương khớp.
Khi đã được chẩn đoán thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay hay thoái hoá khớp cổ tay, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc dùng thuốc và không tự ý mua thuốc. Các loại thuốc điều trị cho tình trạng này có nhiều tác dụng phụ mà bệnh nhân khó kiểm soát nếu không được giám sát y tế chặt chẽ.
4.2 Điều trị
Thuốc là phương pháp phổ biến nhất để điều trị thoái hoá khớp bàn tay, ngón tay hay thoái hoá khớp cổ tay. Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị tình trạng này bao gồm:
- Thuốc chống viêm không Steroid: Thuốc này giúp giảm đau khớp rất hiệu quả. Tuy nhiên, NSAID chỉ được chỉ định cho các trường hợp bệnh nhẹ hoặc trung bình.
- Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau thông thường sẽ được chỉ định cho các trường hợp bệnh nhẹ, có cơn đau không nghiêm trọng và ngắt quãng.
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Thuốc này sẽ được chỉ đinh cho bệnh nhân bị thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay hoặc bàn tay nếu bệnh nhân bị đau nhiều, ảnh hưởng tới giấc ngủ và gây rối loạn tâm lý.
- Thuốc chứa chondroitin và glucosamine: Hai chất này sẽ giúp cải thiện tình trạng của bệnh và đẩy nhanh tiến độ hồi phục khớp. Các chất này sẽ giúp cơ thể sản sinh ra nhiều dịch nhầy hơn, từ đó tăng tốc quá trình phục hồi sụn.
- Thuốc tiêm nội khớp chứa cortisone: Các trường hợp thoái hoá khớp cổ tay, ngón tay và bàn tay nặng sẽ được tiến hành tiêm thuốc vào khớp. Điều này sẽ giúp phục hồi chức năng một phần ở các khớp này.
5. Phòng tránh thoái hoá khớp bàn tay, ngón tay
Để phòng ngừa thoái hóa khớp cổ tay, ngón tay hay bàn tay một cách hiệu quả, người có nguy cơ cao như phụ nữ làm việc tay chân nhiều hoặc người nội trợ nên tránh lao động nặng kéo dài mà không có thời gian nghỉ ngơi hợp lý.
Khi làm việc liên tục bằng tay, người bệnh cần dành thời gian để tay nghỉ ngơi và tránh làm việc liên tục trong nhiều giờ. Trong sinh hoạt và lao động hằng ngày, nếu có thể sử dụng thiết bị hỗ trợ cho bàn tay (như máy rửa bát, máy xay thịt...), bệnh nhân nên tận dụng các công cụ này.
Mỗi sáng sau khi ngủ dậy, nên tập thể dục nhẹ nhàng cho các khớp cổ tay, bàn tay và ngón tay để duy trì sự dẻo dai, linh hoạt. Ngoài ra, ngâm tay vào nước muối sinh lý ấm 2 lần mỗi ngày - buổi sáng và buổi tối trước khi ngủ, mỗi lần 10 phút để hạn chế thoái hoá khớp.
Bệnh nhân cũng nên duy trì mức cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh cũng như thường xuyên tập thể dục thể thao. Nếu người bệnh đang mắc các rối loạn chuyển hoá hoặc chấn thương tay, cần phải điều trị dứt điểm theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
Nhìn chung, thoái hóa khớp bàn tay, ngón tay hay thoái hoá khớp cổ tay là một tình trạng rất hay gặp do tay phải chịu nhiều áp lực và hoạt động nhiều, do đó dễ bị thoái hoá theo thời gian.
Khi có dấu hiệu thoái hoá khớp cổ tay hay bất kỳ khớp nào, bệnh nhân nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này có thể giúp bệnh nhân chữa trị dứt điểm và quay trở lại sinh hoạt bình thường.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị và đau nhức xương khớp. Bệnh viện Vinmec cũng áp dụng các phương pháp y học hiện đại để chẩn đoán và điều trị, mang lại hiệu quả cao và giảm thiểu nguy cơ tái phát. Bệnh viện được trang bị cơ sở vật chất hiện đại, cùng đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, đảm bảo kết quả điều trị tối ưu cho khách hàng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
