Tâm trạng ở mỗi người là khác nhau nhưng về cơ bản là một trải nghiệm có ý thức được phân loại theo trạng thái của cảm xúc, tâm trí, phản ứng bên ngoài, bên trong và chịu sự chi phối của hormone. Sự thay đổi hormone, đặc biệt là hormone giới tính thường đi kèm với sự thay đổi nội tiết tố tạo ra nhiều loại cảm xúc khác nhau, bao gồm tình cảm, tức giận, đau khổ, khó chịu, lo lắng...
Hormone giới tính gắn liền với cảm xúc của mỗi người, vì vậy những thay đổi về nồng độ hormone giới tính có thể dẫn đến những sự thất thường về tâm trạng. Không có gì ngạc nhiên khi nhiều thanh thiếu niên thường xuất hiện với tâm trạng tương đối “ủ rũ” và một tinh thần rệu rã, mặc dù lẽ ra ở độ tuổi này họ cần thể hiện được nguồn năng lượng của bản thân nhiều hơn.
Đối với phụ nữ, hội chứng tiền kinh nguyệt, quá trình mang thai, giai đoạn mãn kinh (năm sau kỳ kinh cuối cùng của họ) và giai đoạn tiền mãn kinh (những năm trước đó) có thể dẫn đến những bất thường trong tâm trạng của họ.
Nội tiết tố của nam giới có xu hướng duy trì khá ổn định cho đến năm 30 tuổi, khi testosterone bắt đầu giảm dần. Điều đó có thể gây ra thay đổi tâm trạng, cùng với rối loạn chức năng cương dương, các vấn đề về giấc ngủ và thậm chí là cả những cơn bốc hỏa không khác gì giai đoạn mãn kinh ở phụ nữ.
1. Thay đổi hormone giới tính
Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến nồng độ hormone giới tính trong cơ thể (kể cả ở nam hay nữ) thay đổi như tuổi tác, các vấn đề về sức khỏe hoặc tham gia các phương pháp điều trị ung thư....
Một số phương pháp điều trị ung thư có thể làm giảm lượng hormone sinh dục trong cơ thể. Hoặc tệ hơn, các phương pháp này có thể khiến cơ thể ngừng hoàn toàn việc sản xuất hormone giới tính. Các hormone thường bị ảnh hưởng nhất là estrogen, progesterone ở phụ nữ và testosterone ở nam giới. Khi điều này xảy ra có thể gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến đời sống tình dục của người bệnh. Các triệu chứng có thể bao gồm mất ham muốn tình dục và các vấn đề về cương dương.
Người bệnh có thể lựa chọn áp dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT) để giúp kiểm soát các triệu chứng do hàm lượng hormone thấp gây ra. Nhưng một số phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt nhằm mục đích ngăn cơ thể sản xuất hormone sinh dục hoặc ngăn chặn hoạt động của hormone. Nếu người bệnh đang phải điều trị bằng phương pháp này, rất tiếc là họ không thể sử dụng liệu pháp thay thế hormone để giúp kiểm soát các triệu chứng của mình.
Mất hứng thú với tình dục (hay giảm ham muốn tình dục): Testosterone đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì ham muốn tình dục của nam giới. Vì vậy, nếu một người là nam trưởng thành đang điều trị ung thư làm giảm hàm lượng testosterone, ham muốn tình dục của họ có thể thấp hơn bình thường.
Tuy nhiên không phải ai có nồng độ hormone thấp cũng đều bị mất hứng thú với tình dục. Đối với hầu hết mọi người, nguyên nhân thực sự dẫn đến giảm ham muốn tình dục là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, thay vì chỉ do mức độ hormone trong cơ thể. Các yếu tố đó bao gồm: mệt mỏi, căng thẳng hoặc lo lắng, mất tự tin, những sự thay đổi về ngoại hình của cơ thể hoặc cách họ cảm nhận về cơ thể của mình và các loại thuốc khác họ đang sử dụng, đặc biệt là thuốc huyết áp hay thuốc chống trầm cảm.
Một người sẽ chẳng thể suy nghĩ đến chuyện quan hệ tình dục nếu họ đang gặp các vấn đề về sức khỏe như bệnh tật hoặc những cơn bốc hỏa do thay đổi hormone. Kiểm soát tốt những vấn đề này có thể giúp họ có hứng thú trở lại với tình dục. Trao đổi trực tiếp một cách cởi mở với bạn tình cũng giúp mọi chuyện được giải quyết thay vì tự mình cố gắng. Mỗi người có thể có những khoảng thời gian không muốn quan hệ nhưng những cử chỉ như ôm, âu yếm và hôn có thể an ủi và giúp họ thư giãn.
Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể giảm ham muốn quan hệ tình dục đối với cả nam và nữ. Tuy nhiên cần trao đổi với bác sĩ trước khi có ý định ngừng dùng bất kỳ loại thuốc chống trầm cảm nào vì bạn có thể gặp tác dụng phụ nếu ngừng thuốc đột ngột và bệnh trầm cảm có thể quay trở lại.
Các vấn đề về cương cứng (rối loạn cương dương) liên quan đến lượng hormone testosterone thấp có thể dẫn đến các vấn đề trong việc duy trì và cương cứng dương vật. Đây là một tác dụng phụ phổ biến của liệu pháp hormone.
Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt khác như phẫu thuật và xạ trị cũng có thể gây ra các vấn đề về cương cứng cho nhiều nam giới. Đây có thể là một tác dụng phụ rất khó đối phó. Thậm chí có thể có ảnh hưởng lớn đến sự tự tin, lòng tự trọng và khiến chất lượng cuộc sống của nam giới suy giảm. Trao đổi thẳng thắn với bạn tình cũng như thông báo các triệu chứng gặp phải cho bác sĩ để tìm cách giải quyên là phương pháp hiệu quả nhất.
2. Thay đổi hormone giới tính và tâm trạng
Thay đổi tâm trạng và hormone giới tính ở nam giới, người ta đã tìm ra những bằng chứng mâu thuẫn về việc liệu mức testosterone thấp có ảnh hưởng đến sự thay đổi tâm trạng hay không. Một số thử nghiệm cho thấy nam giới điều trị bằng hormone có nhiều khả năng cảm thấy buồn hoặc trầm cảm hơn, nhưng các thử nghiệm khác thì không.
Về vấn đề thay đổi nội tiết tố và thay đổi tâm trạng. Một số phương pháp điều trị ung thư làm giảm nồng độ hormone sinh dục trong cơ thể chủ yếu là estrogen và progesterone ở phụ nữ và testosterone ở nam giới. Nồng độ hormone sinh dục thấp đôi khi có thể gây ra những thay đổi về tâm trạng. Nguyên nhân của sự thay đổi tâm trạng có thể khó đánh giá. Những thay đổi tâm trạng liên quan đến hormone có thể bao gồm: cảm thấy lo lắng, hoảng sợ và cáu kỉnh hay cảm thấy rất buồn, đối với một số người có thể phát triển thành bệnh trầm cảm thay đổi tâm trạng. Có những giai đoạn cảm thấy rất ổn nhưng tiếp theo đó lại cảm thấy thấp thỏm, hoảng sợ và rất cáu kỉnh và cảm giác cực kỳ thất vọng, mất niềm tin vào cuộc sống
2.1 Liệu pháp thay thế hormone (HRT)
Những người bệnh vì một lý do nào đó mà lượng hormone sụt giảm dẫn đến những thay đổi về mặt tâm trạng có thể áp dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT) để giúp kiểm soát các triệu chứng do nồng độ hormone thấp gây ra. Nhưng một số phương pháp điều trị ung thư vú nhằm mục đích ngăn cơ thể sản xuất hormone sinh dục hoặc ngăn chặn hoạt động của hormone. Nếu người bệnh đang phải điều trị ung thư vú, rất tiếc là họ không thể dùng HRT để giúp kiểm soát các triệu chứng của mình.
3. Đối phó những thay đổi tâm trạng do thay đổi hormone giới tính
Nói chuyện với bác sĩ hoặc y tá nếu bạn cảm thấy buồn hoặc lo lắng và cảm thấy khó đối phó. Buồn bã và trầm cảm có thể được điều trị theo nhiều cách khác nhau, bao gồm tư vấn và sử dụng thuốc chống trầm cảm.
Ngoài ra, còn có những cách bạn có thể tự giúp bản thân mình trải qua tình trạng thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như:
- Ăn tốt
- Thực hiện các bài tập thư giãn hoặc thở sâu
- Tập thể dục thường xuyên với những bài tập hoặc môn thể thao mà bạn yêu thích, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội hoặc yoga
- Tránh lạm dụng rượu, bia
- Ngủ đủ giấc, điều này có thể khó khăn nếu bạn cảm thấy lo lắng hoặc buồn bã, nhưng thiếu ngủ có thể khiến bạn khó đối phó hơn với những thay đổi về mặt cảm xúc
- Nhận trợ giúp để kiểm soát các triệu chứng khác nếu bạn không cảm thấy khỏe, điều đó có thể khiến việc đối phó với những thay đổi tâm trạng khó khăn hơn
- Nói chuyện, tâm sự và với người khác về cảm giác của bạn
Thay đổi hormone giới tính là tình trạng suy giảm nồng độ hormone do một số yếu tố tác động như tuổi tác, giai đoạn mãn kinh (đối với phụ nữ), mắc các bệnh lý khác (đặc biệt là ung thư), điều trị bằng thuốc huyết áp hoặc thuốc chống trầm cảm.... Người bệnh bị thay đổi hormone giới tính thường có những biểu hiện thay đổi tâm trạng và cảm xúc. Họ thường trở nên lo lắng, bồn chồn, thậm chí sợ hãi và thiếu tự tin vào bản thân. Trong trường hợp đó liệu pháp hormone kết hợp với việc duy trì một chế độ ăn, nghỉ điều độ đã chứng minh được sự hiệu quả khi áp dụng điều trị tình trạng thay đổi tâm trạng do thay đổi hormone giới tính.
Khi gặp các vấn đề trên, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và có hướng can thiệp kịp thời.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có chức năng khám, tư vấn, điều trị ngoại trú các vấn đề tâm lý, sức khỏe cho mọi đối tượng khách hàng. Với trang thiết bị hiện đại cùng với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, bệnh viện có khả năng triển khai các trắc nghiệm tâm lý, liệu pháp tâm lý chuyên sâu phục vụ công tác khám chữa bệnh tốt cho khách hàng.
Vì thế, bệnh viện là trung tâm chăm sóc sức khỏe chất lượng, đạt tiêu chuẩn quốc tế được giới chuyên môn và khách hàng đánh giá cao.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: cancerresearchuk.org - webmd.com
