Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Trong những năm gần đây, rượu đang trở thành nguyên nhân chính gây ra viêm tụy cấp tính. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm tụy cấp có thể gây chảy máu, tổn thương mô nghiêm trọng, nhiễm trùng và u nang.
1. Viêm tụy cấp do uống nhiều rượu
Tuyến tụy là tuyến lớn nằm phía sau dạ dày và bên cạnh ruột non. Tuyến tụy có 2 nhiệm vụ chính: Thứ nhất giải phóng các enzyme tiêu hóa mạnh mẽ vào ruột non để giúp bạn tiêu hóa thức ăn, thứ hai là giải phóng insulin và glucagon vào máu. Những hormone này giúp cơ thể kiểm soát cách sử dụng thực phẩm để tạo ra năng lượng. Tuyến tụy có thể bị tổn thương khi các enzyme tiêu hóa bắt đầu hoạt động trước khi tuyến tụy giải phóng chúng.
Bên cạnh các nguyên nhân gây viêm tụy cấp như: nhiễm trùng, sỏi mật, thuốc, rối loạn chuyển hóa, phẫu thuật, chấn thương... thì uống nhiều rượu đang dần trở thành nguyên nhân hàng đầu gây bệnh.
Nguyên nhân là do rượu có thể gây hẹp các ống nhỏ dẫn lưu dịch trong tuyến tụy, đưa đến tắc nghẽn, cuối cùng gây ra viêm tụy cấp. Những người uống rượu nhiều rượu trong một thời gian dài sẽ gây viêm tụy mãn tính. Một đợt viêm tụy cấp cũng có thể xảy ra sau 1 lần uống nhiều rượu hoặc sau một bữa ăn thịnh soạn mà nhiều người thường nhầm tưởng do ngộ độc thực phẩm hoặc xuất huyết tiêu hóa.
Viêm tụy cấp tính là tình trạng viêm đột ngột kéo dài trong một thời gian ngắn. Nó bao gồm các triệu chứng từ khó chịu nhẹ đến nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng. Hầu hết những người bị viêm tụy cấp đều hồi phục hoàn toàn sau khi điều trị đúng. Trong trường hợp nghiêm trọng, viêm tụy cấp có thể gây chảy máu, tổn thương mô nghiêm trọng, nhiễm trùng và u nang. Viêm tụy nặng cũng có thể gây hại cho các cơ quan quan trọng khác như tim, phổi và thận.
Các triệu chứng viêm tụy cấp tính như:
- Sốt
- Nhịp tim cao hơn
- Buồn nôn và ói mửa
- Bụng sưng và đau. Đau ở phần trên của bụng đi vào lưng của bạn, khi ăn có thể làm bụng đau hơn, đặc biệt là thực phẩm giàu chất béo.
Viêm tụy mãn tính là viêm kéo dài. Tình trạng này thường xảy ra sau một đợt viêm tụy cấp. Một nguyên nhân khác gây viêm tụy mãn tính là uống nhiều rượu trong một thời gian dài. Tổn thương cho tuyến tụy do sử dụng rượu nặng có thể không gây ra các triệu chứng trong nhiều năm, nhưng sau đó bạn có thể đột nhiên có các triệu chứng viêm tụy nghiêm trọng.
Các triệu chứng của viêm tụy mãn tính tương tự như viêm tụy cấp như:
- Đau liên tục ở bụng trên tỏa ra lưng của bạn
- Tiêu chảy và giảm cân vì tuyến tụy không giải phóng đủ enzyme để phá vỡ thức ăn
- Đau bụng và nôn
Trong khoảng 20% đến 30% các trường hợp, nguyên nhân của viêm tụy mãn tính là không rõ. Những người bị viêm tụy mãn tính thường là nam giới trong độ tuổi từ 30 đến 40 tuổi.
Viêm tụy có thể có các biến chứng nặng, bao gồm:
- Bệnh tiểu đường nếu có tổn thương đến các tế bào sản xuất insulin
- Nhiễm trùng tuyến tụy
- Suy thận
- Suy dinh dưỡng nếu cơ thể có thể nhận đủ chất dinh dưỡng từ thực phẩm bạn ăn vì thiếu enzyme tiêu hóa
- Nếu bị viêm tụy mãn tính, người bệnh cần nhiều phương pháp điều trị hơn, bao gồm:
- Insulin để điều trị bệnh tiểu đường
- Thuốc giảm đau
- Enzyme tụy giúp cơ thể có đủ chất dinh dưỡng từ thức ăn
- Phẫu thuật hoặc các thủ tục để giảm đau, giúp dẫn lưu hoặc điều trị tắc nghẽn
2. Chẩn đoán viêm tụy cấp tính
Để chẩn đoán viêm tụy cấp tính, bác sĩ sẽ kiểm tra máu của người bệnh để đo hai loại enzyme tiêu hóa: amylase và lipase. Mức độ cao của hai loại enzyme này có nghĩa là bạn có thể bị viêm tụy cấp.
Các xét nghiệm khác có thể bao gồm:
- Kiểm tra chức năng tuyến tụy để tìm hiểu xem tuyến tụy của bạn đang sản xuất đúng lượng enzyme tiêu hóa
- Siêu âm, CT scan và MRI, tạo ra hình ảnh của tuyến tụy của bạn
- ERCP, trong đó bác sĩ sử dụng một ống dài có camera ở đầu để xem xét các ống tuyến tụy và mật của bạn
- Sinh thiết, trong đó bác sĩ sử dụng kim để lấy một mảnh mô nhỏ từ tuyến tụy sẽ được kiểm tra dưới kính hiển vị.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kiểm tra máu và phân của người bệnh để xác nhận chẩn đoán. Bác sĩ cũng có thể làm xét nghiệm dung nạp glucose để đo lường thiệt hại cho các tế bào trong tuyến tụy tạo ra insulin.
Các phương pháp điều trị phổ biến như:
- Kháng sinh nếu tuyến tụy của người bệnh bị nhiễm trùng
- Truyền dịch tĩnh mạch (IV), được truyền qua kim
- Chế độ ăn ít chất béo hoặc ăn chay. Bệnh nhân có thể cần phải ngừng ăn để tuyến tụy của bạn có thể phục hồi. Trong trường hợp này, người bệnh sẽ nhận được dinh dưỡng thông qua một ống cho ăn.
- Thuốc giảm đau
Nếu trường hợp của bạn nặng hơn, việc điều trị có thể bao gồm:
- ERCP để lấy sỏi mật nếu bệnh nhân đang chặn ống mật hoặc ống tụy .
- Phẫu thuật túi mật nếu sỏi mật là nguyên nhân gây ra viêm tụy.
- Phẫu thuật tuyến tụy để làm sạch chất lỏng hoặc mô chết hoặc bị bệnh.
3. Phòng ngừa viêm tụy cấp tính
Nhiều trường hợp viêm tụy là do lạm dụng rượu, phòng ngừa thường tập trung vào việc giới hạn số lượng rượu người bệnh uống hoặc ngừng uống hẳn. Nếu việc uống rượu là thứ không thể cai đối với người bệnh, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe về một trung tâm điều trị rượu.
Bên cạnh đó, ngừng hút thuốc, thực hiện một chế độ ăn uống hợp lý và uống thuốc đầy đủ sẽ giúp người bệnh chống lại viêm tụy cấp tính.
Với gần 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội soi tiêu hóa, Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương đã thực hiện thành công nhiều trường hợp can thiệp nội soi phức tạp, phát hiện nhiều tổn thương ung thư tiêu hóa ở giai đoạn sớm, đem lại sức khỏe và sự an tâm cho nhiều bệnh nhân.
Bác sĩ Phương chuyên chẩn đoán ung thư sớm ở dạ dày và đại tràng, kỹ thuật nội soi mật tụy ngược dòng trong điều trị sỏi đường mật tụy, hẹp đường mật, u đường mật, rò mật và điều trị co thắt tâm vị bằng kỹ thuật mở cơ qua đường miệng điều trị co thắt tâm vị.
Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán viêm tụy cấp
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn: Webmd.com; Mayoclinic.org
