Tắc ruột ở trẻ sơ sinh: Những điều cần biết

Tắc ruột ở trẻ sơ sinh là một tình trạng cần cấp cứu ngoại khoa đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời. Đây là tình trạng ống tiêu hóa của trẻ bị tắc nghẽn, cản trở sự di chuyển của thức ăn và phân. Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ sơ sinh rất đa dạng, chủ yếu do lồng ruột và có thể do dị tật bẩm sinh, thoát vị, khối u hoặc do các vấn đề về tiêu hóa khác.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Tắc ruột ở trẻ sơ sinh là gì?

Tắc ruột xảy ra khi có sự tắc nghẽn các chất bên trong lòng ruột, bao gồm cả ruột non và đại tràng. Nguyên nhân gây tắc ruột rất đa dạng như: Các dải sợi mô bên trong ổ bụng bị dính sau khi phẫu thuật, viêm túi thừa, bệnh viêm ruột, thoát vị, ung thư đại tràng,…

Khi bị tắc ruột, các chất trong lòng ruột sẽ ứ đọng, dần tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tấn công và có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như hoại tử ruột, thậm chí là tử vong.

Ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, lồng ruột là nguyên nhân gây tắc ruột phổ biến nhất. Do hệ tiêu hóa của trẻ còn rất non nớt, trẻ bị tắc ruột cần được đưa ngay đến bệnh viện để bác sĩ kịp thời điều trị, tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra. 

2. Biểu hiện tắc ruột ở trẻ sơ sinh

Như đã nói trước đó, phần lớn các trường hợp tắc ruột ở trẻ sơ sinh là do hiện tượng lồng ruột, vì vậy các biểu hiện của tình trạng này thường gắn liền với lồng ruột.

Triệu chứng rõ ràng nhất của trẻ khi bị lồng ruột là khóc lớn đột ngột vì đau bụng. Cha mẹ có thể nhận ra dấu hiệu khóc do đau bụng ở trẻ sơ sinh khi trẻ kéo đầu gối và ngực trong lúc khóc. Trẻ sẽ khóc mỗi khi cơn đau bụng xuất hiện. Các cơn đau bụng thường lặp lại trong khoảng 15-20 phút/ lần. Các cơn đau này có xu hướng kéo dài và trở nên thường xuyên hơn theo thời gian.

Những dấu hiệu khác của lồng ruột ở trẻ em còn có:

• Nôn trớ.
• Tiêu chảy.
• Đi tiêu ra phân có lẫn máu và dịch nhầy, trông như thạch nho.
• Khối u xuất hiện trong bụng, có thể sờ thấy.
• Trẻ lịm đi, ngủ li bì.
• Sốt.

Tắc ruột ở trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng đi kèm với mọi triệu chứng như đã liệt kê. Có những trẻ biểu hiện không rõ ràng và có những trường hợp lại xuất hiện thêm nhiều triệu chứng khác. Vì vậy, cha mẹ cần quan sát trẻ cẩn thận, nếu thấy bất kỳ biểu hiện lạ nào hoặc trẻ khó chịu trong thời gian dài, hãy nhanh chóng đưa trẻ đi khám.

3. Nguyên nhân gây ra

Ở trẻ nhỏ, nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tắc ruột thường là do lồng ruột. Vì ruột có hình dáng dài giống như một ống, trong khi ruột của trẻ sơ sinh lại thẳng, khiến một phần của ruột có thể lồng vào đoạn ruột gần kề.  

Trong một số trường hợp, sự phát triển bất thường như polyp hoặc khối u trong ruột cũng có thể gây ra tình trạng lồng ruột. Nhu động bình thường giống như các cơn co thắt ruột và kéo niêm mạc ruột vào phần phía trên. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp lồng ruột ở trẻ em không có nguyên nhân rõ ràng.

Một số yếu tố khác có thể dẫn đến tình trạng tắc ruột ở trẻ nhỏ là:

• Viêm ruột.
• Teo ruột: Là tình trạng một phần hoặc toàn bộ đoạn ruột bị teo nhỏ lại. Vị trí teo có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên đường ruột, nhưng phổ biến nhất là ở cuối đoạn hồi tràng.
• Viêm túi thừa: Các túi nhỏ, phồng trên đường tiêu hóa bị viêm nhiễm.
• Xoắn đại tràng.
• Thoát vị: Một phần của ruột bị lồi ra ngoài thành bụng.
• Phân: Ở trẻ sơ sinh mắc bệnh xơ nang tụy, triệu chứng đầu tiên thường gặp là tình trạng tắc ruột. Nguyên nhân gây tắc là do phân su đặc quánh bám chặt vào lớp niêm mạc ruột, đặc biệt là ở phần cuối của ruột non.
• Do một yếu tố nào đó làm tổn thương ruột, gây ra tình trạng thủng hoặc chết mô ruột khi còn trong bụng mẹ, từ đó dẫn đến viêm màng bụng bào thai.
• Các dị tật hậu môn trực tràng.

Tắc ruột là tình trạng có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Trẻ em càng nhỏ tuổi thì nguy cơ bị lồng ruột càng cao. Tình trạng này thường xuất hiện nhiều hơn ở bé trai và những trẻ có cấu trúc ruột bất thường từ khi sinh. Ngoài ra, những trẻ đã từng bị lồng ruột trước đó cũng có khả năng tái phát cao. 

4. Phương pháp chẩn đoán

Khi phát hiện trẻ có triệu chứng của bệnh tắc ruột, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để xác định tình trạng và nhận chẩn đoán chính xác. Từ đó, bác sĩ sẽ đề xuất phương pháp điều trị kịp thời. Trẻ sẽ được kiểm tra cơ thể và thăm khám lâm sàng, sau đó có thể phải thực hiện các xét nghiệm như X-quang, chụp cắt lớp vi tính, siêu âm hoặc thụt tháo. 

5. Phương pháp điều trị

Lồng ruột là một tình trạng y tế khẩn cấp. Để tránh các vấn đề nghiêm trọng như nôn mửa quá mức gây mất nước và chất điện giải, sốc và phòng ngừa xảy ra nhiễm trùng khi một phần ruột bị hoại tử vì thiếu máu, trẻ cần được cấp cứu ngay lập tức.

Tại bệnh viện, quy trình điều trị tắc ruột ở trẻ sơ sinh được thực hiện theo các bước sau:

• Truyền dịch cho trẻ qua đường tĩnh mạch.
• Sử dụng ống thông dẫn vào dạ dày qua mũi và giải nén ruột.
• Thực hiện tháo lồng bằng khí hoặc barium, hoạt động này có thể vừa đưa ra chẩn đoán, vừa hỗ trợ điều trị. Nếu tháo lồng thành công, bệnh nhi có thể không cần điều trị thêm. Nếu tháo lồng không hiệu quả hoặc ruột đã bị thủng, trẻ sẽ cần phẫu thuật để xử lý tắc ruột.

6. Chế độ sinh hoạt phù hợp cho trẻ bị tắc ruột

• Hãy cho trẻ uống nhiều nước, bú sữa mẹ (nếu vẫn còn) và dùng nước trái cây để ngăn ngừa mất nước.  
• Tránh các thực phẩm giàu dầu mỡ và chất béo, cùng với các món ăn khó tiêu.  
• Tránh các thực phẩm tạo khí như đậu, lạc, rau và nước giải khát. Thay vào đó, cho trẻ ăn những món ăn lỏng và dễ tiêu như súp và cháo.  
• Để hạn chế nguy cơ tắc ruột, cha mẹ nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày và cho trẻ ăn theo chế độ ít chất xơ, không có ngũ cốc và các loại hạt.
• Sau khi trải qua ca phẫu thuật điều trị tắc ruột, trẻ em cần được cung cấp dinh dưỡng bổ sung thông qua đường truyền tĩnh mạch hoặc bằng sữa công thức. Việc bổ sung dinh dưỡng này sẽ được duy trì cho đến khi hệ tiêu hóa của trẻ phục hồi hoàn toàn và có thể hoạt động bình thường trở lại.

Tắc ruột non ở trẻ em là một bệnh lý yêu cầu cấp cứu ngay lập tức nhằm giảm thiểu các rủi ro cho bệnh nhân.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia, có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108,... Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.