Mẫu đơn bì là vị thuốc được bào chế từ rễ cây mẫu đơn. Đây là dược liệu có tính hàn, vị đắng, cay, không độc thường được sử dụng phổ biến trong các trường hợp điều trị rối loạn kinh nguyệt, phong hàn và một số bệnh lý khác cho phụ nữ sau sinh. Hãy cùng tìm hiểu về tác dụng tác dụng của mẫu đơn bì trong bài viết dưới đây.
1. Vị thuốc mẫu đơn bì là gì?
Mẫu đơn bì là vị thuốc được bào chế từ rễ cây Mẫu đơn. Cây này có nguồn gốc từ Trung Quốc sau đó di thực sang Việt Nam và các nước lân cận. Thuộc cây thân gỗ sống lâu năm, cây trưởng thành có thể cao 1 - 2 mét. Rễ cây ở dạng củ, đây là phần dùng để làm dược liệu. Lá mẫu đơn mọc cách, lá chia thành ba chét, mỗi lá chét chia thành 3 thùy. Mặt trên của lá thường có màu xanh lục đậm hoặc nhạt tùy vào số tuổi của cây mẫu đơn bì, mặt dưới có màu trắng nhạt bao quanh bởi nhiều lông tơ mịn. Hoa mẫu đơn khá to, phát triển ở phần đầu cành, hoa có màu trắng hoặc tím đỏ, có từ 5 - 6 tràng hoặc nhiều hơn tùy vào giống hoa và kỹ thuật trồng cây này.
Vị thuốc mẫu đơn bì còn có tên gọi khác như: Đan bì, Đơn bì, Đơn căn, Bạch lượng kim, Thử cô, Lộc cửu, Mộc thược dược, Mẫu đơn căn bì, Hoa tướng, Huyết quỷ.
Vị thuốc này có mùi thơm đặc trưng, vị hơi đắng, chát, khi nếm có cảm giác tê ở phía đầu lưỡi.
Các thành phần hóa học chứa trong vị thuốc mẫu đơn bì bao gồm:
- Paeoniflorin
- Paeonol Ide
- Oxypaeonilorin
- Paeonol
- Apiopaeonoside
- Benzoyl Paeoniflorin
- Oxypaeonilorin.
2. Tác dụng của vị thuốc mẫu đơn bì
Theo các nghiên cứu y học hiện đại, một số công dụng của mẫu đơn bì được liệt kê dưới đây:
- Có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn, chống tụ cầu vàng, trực khuẩn thương hàn, hỗ trợ điều trị các bệnh đại tràng.
- Hạ sốt, hỗ trợ giảm đau.
- Trấn an, chống động kinh, co giật tứ chi.
- Hỗ trợ điều trị huyết áp thấp
- Kìm hãm sự hoạt động của trực khuẩn bạch hầu.
Theo kiến thức y học cổ truyền, công dụng của mẫu đơn bì bao gồm:
- Sinh huyết, lương huyết, hòa huyết (theo Bản thảo cương mục)
- Thanh nhiệt, tiêu ứ, hòa huyết, lương huyết (theo Trung dược đại từ điển)
- Tán ứ huyết, hỗ trợ thanh nhiệt (theo Đông dược học thiết yếu)
- Tiêu trủng, triệt nhiệt ở huyết, hành huyết, phá huyết (theo Trấn nam bản thảo)
Do đó, vị thuốc mẫu đơn bì được chỉ định trong điều trị một số bệnh lý sau:
- Nhiệt nhập dinh huyết, gây tăng thân nhiệt về chiều tối
- Nổi ban ngoài da
- Giúp điều hòa kinh nguyệt
- Mụn, lở, chốc, ghẻ da ngứa
- Trường ung
- Thổ huyết, nôn ra máu
- Huyết hư
- Làm lành vết thương do chấn thương, cắt xẻ.
3. Liều dùng và cách dùng
Tùy vào thể trạng cũng như tình trạng bệnh lý cần được hỗ trợ điều trị với vị thuốc mẫu đơn bì mà các thầy thuốc sẽ cho liều lượng phù hợp. Thông thường liều dùng khuyến cáo từ 8 - 20g mỗi ngày.
Mẫu đơn bì thường được sử dụng dạng bột mịn ngâm cùng rượu nóng hoắc sắc cô đặc dùng nước uống. Người dùng nên uống nước này khi còn ấm, nếu đã nguội thì nên hâm nóng trước khi uống.
4. Một số lưu ý khi sử dụng mẫu đơn bì
Để sử dụng vị thuốc mẫu đơn vì được an toàn và phát huy tác dụng trong điều trị bệnh, người dùng cần lưu ý một số điểm dưới đây:
- Mẫu đơn bì kiêng kỵ dùng chung với một số vị thuốc khác như Thỏ ty tử, Tỏi, Hò tuy (ngò)...
- Để tránh bị dập nát, mẫu đơn bì nên được bảo quản trong lọ thủy tinh hoặc lọ kín. Để ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời, đậy kín lọ sau khi dùng để tránh côn trùng, mối mọt.
- Chống chỉ định dùng mẫu đơn bì cho phụ nữ đang mang thai vì có nguy cơ gây ảnh hưởng đến thai nhi.
- Khi bị rối loạn kinh nguyệt nên sử dụng với liều lượng thích hợp, tránh dùng quá liều.
- Tránh dùng mẫu đơn bì cho người bệnh bị âm hư, thường đổ mồ hôi, người vị khí hư hãn, tướng hỏa suy.
Trên đây là những thông tin hữu ích liên quan đến tác dụng của vị thuốc mẫu đơn bì, cũng như hướng dẫn một số bài thuốc có sử dụng mẫu đơn bì để hỗ trợ điều trị một số bệnh lý phổ biến ở phụ nữ. Tuy nhiên, trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn, nên trao đổi với thầy thuốc về liều lượng và cách dùng phù hợp với thể trạng cũng như tình trạng bệnh lý cần điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
