Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Lê Thị Hồng Chính - Bác sĩ Y Học Cổ Truyền - Trung tâm Y Học Cổ Truyền Vinmec - Sao Phương Đông
Hắc mai biển từ rất lâu đã trở thành phương thuốc chữa nhiều bệnh như loét tiêu hóa, viêm khớp,... hay các vấn đề trên da như chàm, bỏng, viêm da,... Vậy tác dụng của hắc mai biển và tinh dầu hắc mai biển là gì và tại sao loại cây này có nhiều công dụng như vậy?
1. Một vài đặc điểm về cây hắc mai biển và quả hắc mai biển
Hắc mai biển còn được gọi là bìm bìm biếc, gai cát và gai cẩm quỳ. Hắc mai biển (Hippophae Rhamnoides) hay Sea Buckthorn là một loài cây bụi có kích thước trung bình, cứng và phát triển, cao 0,5–6 mét. Ở Trung Á, nó mọc ven sông, đất cát sỏi, mọc nhiều trên nhiều loại đất, nhưng phát triển tốt hơn ở đất có cấu trúc vật lý nhẹ, giàu hợp chất dinh dưỡng.
Cây phát triển tốt nhất ở đất thịt pha cát sâu, thoát nước tốt, có nhiều chất hữu cơ. Nó có cành rậm rạp và cứng và rất nhiều gai. Vỏ cây bình thường có màu nâu hoặc đen, dày và thô và một đỉnh dày màu xanh xám. Các lá mọc đối hoặc mọc đối, màu xanh lục rõ rệt ở mặt trên và màu xanh tro bạc ở mặt dưới, hình mác, dài 3–8 cm (1,2–3,1 in) và rộng dưới 7 mm (0,28 in). Nó là loài đơn tính, với cây đực và cây cái riêng biệt. Cây đực tạo ra hoa, tạo ra phấn hoa, trong khi cây cái tạo ra quả giống quả mọng màu cam. Thường ra hoa từ tháng 4 đến giữa tháng 5.
Quả hắc mai biển thường là quả mọng hình ngọc trai có đường kính 6 - 9 mm, mềm, mọng nước, nhiều dầu và thường có màu vàng cam. Quả gồm một hạt hình trứng, có xương. Chúng thường có dầu, vị đắng, chua, chát và làm se nhưng lại có giá trị dinh dưỡng cao. Do đặc tính chua và có vị dầu nên rất khó chịu khi ăn sống, trừ khi được làm lạnh hoặc trộn làm đồ uống với các chất ngọt hơn như nước ép táo hoặc nho. Ngoài hương vị đặc biệt, nó có giá trị dinh dưỡng cao hơn nên rất có lợi cho tất cả mọi người. Mùa cao điểm thu hoạch hắc mai biển là từ tháng 8 đến tháng 10.
2. Lợi ích sức khỏe của hắc mai biển và tinh dầu hắc mai biển
2.1. Sức khỏe của dạ dày
Nước ép quả hắc mai là một trong những phương pháp chữa trị tốt nhất nếu bạn bị đau dạ dày. Ngoài ra, nước ép quả hắc mai có thể nhanh chóng làm giảm sự khó chịu và làm dịu chứng viêm. Khả năng chống viêm của siêu quả mọng này cũng giúp giảm đau khớp và đau cơ.
2.2. Sức khỏe thị giác
Carotenoids là một hợp chất chống oxy hóa quan trọng khác được tìm thấy trong quả hắc mai, và chất dinh dưỡng quan trọng này bảo vệ thị lực của bạn một cách chính yếu. Carotenoid giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng và ngăn ngừa sự phát triển của bệnh đục thủy tinh thể cùng với việc cải thiện thị lực ban đêm.
2.3. Sức khỏe não bộ
Các vitamin B và chất béo lành mạnh có trong hắc mai biển rất nổi bật để duy trì sức khỏe não bộ, và có thể hỗ trợ trong việc ngăn ngừa hoặc chữa lành các bệnh như Alzheimer và chứng mất trí.
2.4. Điều trị ung thư
Nước ép từ quả cây hắc mai rất có giá trị trong việc giảm ung thư hoặc làm chậm sự lây lan của nó. Quả hắc mai bao gồm hàm lượng chất chống oxy hóa cao giúp trung hòa các gốc tự do, các sản phẩm phụ nguy hiểm của quá trình trao đổi chất tế bào. Tuy nhiên, trong trường hợp của nước ép quả hắc mai, khả năng chống ung thư gây ra sự ngừng chu kỳ tế bào, do đó ung thư không thể tiến triển; nhưng nó không khuyến khích quá trình apoptosis, giống như nhiều chất chống oxy hóa khác.
2.5. Quá trình lão hóa
Đối với những người đang tìm kiếm làn da trẻ trung hơn hoặc những người muốn loại bỏ các đốm đồi mồi và nếp nhăn, các chất chống oxy hóa trung hòa gốc tự do trong quả hắc mai là hoàn hảo. Uống nước ép quả hắc mai hoặc thêm dầu hắc mai cô đặc vào các thực phẩm khác hay ăn trực tiếp quả mọng đều là những cách thiết thực để trẻ lâu.
2.6. Kiểm soát bệnh tiểu đường
Mặc dù, nghiên cứu vẫn còn về chủ đề cụ thể này, nhưng quả hắc mai rất tốt trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu. Nó có nghĩa là bao gồm trái cây ngon này vào chế độ ăn uống của họ là sự lựa chọn tuyệt vời cho những người bị bệnh tiểu đường. Bằng cách loại bỏ các đỉnh và giảm lượng đường trong máu, các loại quả siêu mọng như hắc mai có thể giúp mọi người có cuộc sống bình thường hơn.
2.7. Tăng cường vitamin C
Ngoài việc tăng cường hệ thống miễn dịch, hắc mai còn giúp cải thiện sức khỏe của làn da, sức mạnh của xương, và sự dẻo dai của nướu và răng. Vitamin C chứa trong quả hắc mai là một phần thiết yếu trong việc hình thành collagen, là một thành phần quan trọng của sự phát triển và sửa chữa khắp cơ thể. Do đó, hàm lượng vitamin C cao trong quả hắc mai làm cho nó trở thành một chất tăng cường toàn thân giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương và phục hồi sau chấn thương.
2.8. Lưu thông
Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng hàm lượng cao vitamin C trong quả hắc mai giúp tăng cường hấp thu sắt của cơ thể, do đó xác nhận lưu lượng máu ổn định, vì sắt là thành phần quan trọng trong các tế bào hồng cầu.
3. Công dụng và những lợi ích khác của cây hắc mai và tinh dầu hắc mai biển
- Vỏ và lá được sử dụng để điều trị tiêu chảy và các rối loạn da liễu.
- Dầu quả mọng, dùng bằng đường uống hoặc bôi tại chỗ, được cho là chất làm mềm da.
- Quả hắc mai biển có thể được thêm vào thuốc vì nó ảnh hưởng đến bệnh phổi, đường tiêu hóa, tim, máu hoặc rối loạn chuyển hóa trong các loại thuốc của Trung Quốc, Tây Tạng và Ấn Độ.
- Nó đã được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa và điều trị ho, rối loạn tuần hoàn và đau trong Y Học Cổ Truyền Trung Quốc.
- Dầu từ hạt và quả được sử dụng tại chỗ để điều trị bệnh da liễu mãn tính, tê cóng, eczema, bệnh vẩy nến, lupus ban đỏ xói mòn cổ tử cung và bỏng ở Nga.
- Dầu từ quả đã được sử dụng để điều trị huyết khối.
- Chất chiết xuất từ dầu đã được sử dụng trong nhãn khoa để điều trị viêm giác mạc, mắt hột, viêm kết mạc và các vết thương hoặc bỏng ở mí mắt.
- Các tài liệu y học cổ Tây Tạng ghi lại việc sử dụng cây hắc mai biển để trị sốt, ho, cảm lạnh, viêm nhiễm, bệnh phụ khoa, nhiễm độc, áp xe, khối u (đặc biệt ở dạ dày và thực quản), làm sạch đờm và nhuận tràng.
- Hoa được sử dụng như một chất làm mềm da
- Chiết xuất từ lá và cành của cây được sử dụng trong y học để điều trị viêm đại tràng và viêm ruột ở người và động vật ở Mông Cổ.
- Lá được sử dụng để điều trị GI và rối loạn da và bôi tại chỗ để điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp ở Trung Á.
- Trà hắc mai, nước trái cây hoặc xi-rô được sử dụng để điều trị nhiễm trùng, cảm lạnh và cúm trong Y Học Cổ Truyền.
- Dầu hắc mai biển được sử dụng làm nguồn nguyên liệu trong một số sản phẩm mỹ phẩm và chất bổ sung dinh dưỡng có bán trên thị trường.
4. Phản ứng phụ khi sử dụng hắc mai biển
- Phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng hắc mai biển
- Hắc mai biển có thể làm chậm quá trình đông máu.
- Các loại thuốc chống kết tập tiểu cầu và chống đông máu có thể tương tác với Sea Buckthorn.
- Việc sử dụng hắc mai biển với những loại thuốc này có thể làm tăng chảy máu và bầm tím.
- Thuốc có thể tương tác với clopidogrel, ibuprofen, naproxen, enoxaparin, warfarin, aspirin, diclofenac, dalteparin và heparin.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các sản phẩm Buckthorn cùng với thuốc NSAID hoặc thuốc làm loãng máu.
5. Liều dùng của hắc mai biển và tinh dầu hắc mai biển
- Để chữa bệnh táo bón, bạn có thể dùng 20-30 mg/ngày.
- Để làm trà, bạn có thể dùng 2g vỏ cây cắt nhuyễn đun với 150ml nước sôi trong 5-10 phút.
- Ở dạng chiết xuất, bạn có thể dùng 2-5 ml/lần, 3 lần/ngày.
- Liều dùng của cây hắc mai có thể khác nhau đối với những bệnh nhân khác nhau. Liều lượng dựa trên tuổi của bạn, tình trạng sức khỏe và một số vấn đề cần quan tâm khác.
6. Một số tác dụng phụ có thể gặp phải
Cây hắc mai có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
- Nôn mửa, buồn nôn, tiêu chảy, co thắt bụng;
- Làm đổi màu nước tiểu;
- Thiếu máu, loãng xương, albumin niệu khi dùng liều cao lâu dài;
- Giảm hấp thu vitamin và khoáng chất, mất cân bằng điện sinh;
Không phải ai cũng biểu hiện các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến thầy thuốc hay bác sĩ của bạn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
